درخواست‌های فرزندتان برای فست فود، غذاهای آماده و هله هوله از کنترل خارج شده است و شما نگران تأثیرات منفی غذاهای ناسالم بر سلامت کودکان هستید؟ خب حق دارید! هله هوله یا فست فود یک اصطلاح عمومی برای انواع غذاهایی است که سرشار از انرژی هستند زیرا حاوی مقدار زیادی چربی و قند و همچنین نمک می‌باشند، اما از نظر سایر مواد مغذی مهم مانند پروتئین، فیبر، ویتامین‌ها و مواد معدنی حرفی برای گفتن ندارند. با این حال چنین خوراکی‌هایی به دلیل طعم خوشایند، قیمت نسبتا پایین و راحتی (نیازی به پخت و پز یا آماده سازی ندارد) برای اکثر کودکان بسیار جذاب هستند. از آنجایی که کودکان معمولاً نمی‌دانند که این نوع غذاها چگونه بر سلامت آنها تأثیر منفی می‌گذارد، ممکن است به راحتی در مصرف آنها افراط کنند و کاملا به آنها وابسته شوند. مصرف منظم و طولانی مدت غذاهای ناسالم مانند سیب‌زمینی سرخ کرده، همبرگر و سایر وعده‌های غذایی ناسالم می‌تواند به مشکلات سلامتی مختلف در کودکی و حتی بزرگسالی منجر شود. در مطلب امروز قصد داریم در مورد خطرات مصرف خوراک‌های ناسالم برای کودکان صحبت کنیم. امیدواریم تا پایان همراه ما باشید.
خوراکی‌های ناسالم برای کودکان و اثرات منفی آنها
خوراکی‌های ناسالم ارزش غذایی چندانی ندارند و در مقابل سرشار از چربی، قند و نمک می‌باشند. مصرف مداوم این ترکیبات مضر در دوران کودکی و پیروی از رژیم‌های غذایی سرشار از غذاهای بشدت فرآوری شده می‌تواند به عواقب سلامتی طولانی مدت از جمله سوء تغذیه منجر شود. مهم‌ترین اثرات منفی مصرف خوراک‌های ناسالم برای کودکان شامل موارد زیر است.
- افزایش فشار خون: به دلیل محتوای بالای نمک (سدیم) موجود در آنها
- خستگی: زیرا این غذاها غالبا فاقد پروتئین و کربوهیدرات‌های سالم هستند و نمی‌توانند انرژی مورد نیاز کودک را فراهم کنند.
- نوسانات خلقی و تحریک پذیری: خوراکی‌های ناسالم با ایجاد اختلال در تعادل هورمون‌ها می‌توانند به مشکلات اینچنینی دامن بزنند.
- بیماری کلیوی: بخاطر احتباس آب ناشی از محتوای سدیم بالا
- دیابت: محتوای قند بالای خوراکی‌های ناسالم می‌تواند به اختلال در عملکرد ترشح انسولین و ابتلا به دیابت نوع ۲ منجر شود.
- چاقی: چربی بالای موجود در این خوراکی‌ها احتمال چاقی کودکان را افزایش می‌دهد.
- اختلال گوارشی: محتوای فیبر پایین و فرآوری زیاد خوراکی‌های ناسالم می‌تواند به یبوست و سایر مشکلات گوارشی منجر شود.
- دفرمگی استخوان‌ها و دندان‌ها: قند بالای غذاهای ناسالم به پوسیدگی دندان منجر می‌شود و شانس ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهد.
- بیماری قلبی: چربی بالا باعث افزایش سطوح کلسترول و رسوب آن در رگ‌های خونی می‌شود و زمینه را برای ابتلا به بیماری قلبی فراهم می‌کند.
- کُندی عملکرد مغز: خوراکی‌های ناسالم می‌توانند عملکرد شناختی مغز کودکان را تحت تأثیر قرار دهند و به مشکلات تمرکز، توانایی‌های کمتر حفظ کردن و کاهش توانایی‌های یادگیری منجر شوند.
اضافه وزن و چاقی در کودکان و رابطه با خوراکی‌های ناسالم
شاید یک نوزاد یا کودک نوپا تپل و دارای اضافه وزن از نظر خیلی از افراد بامزه به نظر برسد اما اضافه وزن و چاقی در کودکان، به یکی از بحث‌های جدی و مهم سازمان بهداشت جهانی، یونیسف و … تبدیل شده است. کارشناسان سلامتی و متخصصان کودکان دائما در مورد عواقب چاقی و اضافه وزن کودکان هشدار می‌دهند. چاقی و اضافه وزن کودکان می‌تواند دلایل بسیاری داشته باشد؛ ژنتیک، کم تحرکی و مهم‌تر از همه داشتن یک رژیم غذایی ناسالم. مصرف مداوم خوراکی‌های ناسالم به دلیل محتوای بالای نمک، قند و چربی موجود در آنها ریسک ابتلا به اضافه وزن و چاقی در کودکان را افزایش می‌دهد. این نوع خوراکی‌ها به دلیل نداشتن ارزش غذایی نمی‌توانند انرژی کافی برای فعالیت بدنی مورد نیاز کودکان را فراهم کنند. این کم تحرکی یکی از دلایل افزایش وزن کودکان است. علاوه بر این نمک، چربی و قند بالای موجود در آنها باعث احتباس آب، کُند شدن متابولیسم، اختلال در عملکرد انسولین و اشتهای کاذب و پرخوری در کودکان می‌شود و تمام اینها یعنی ابتلا به چاقی در دوران کودکی!
بیشتر بخوانید: چربی بدن نوزاد چیست؟
بیماری‌های قلبی و عروقی در کودکان و نقش خوراکی‌های ناسالم
درست است که بیماری‌های قلبی و عروقی تا حدودی جنبه وراثتی دارند اما نباید تأثیر سبک زندگی را در پیشگیری از آنها نادیده گرفت. رژیم غذایی کودک شما می‌تواند شانس ابتلای او به بیماری‌های قلبی و عروقی را در سال‌های نوجوانی و بزرگسالی افزایش دهد. فشار خون بالا، تصلب شرایین، قند خون بالا و چاقی به خصوص در ناحیه شکم از ریسک فاکتورهای ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی هستند و همانطور که می‌دانید مصرف مداوم خوراک‌های ناسالم برای کودکان می‌تواند تمام این عواقب را به همراه داشته باشد. نمک (سدیم) بالای غذاهای ناسالم به افزایش فشار خون منجر می‌شود، چربی‌های اشباع شده، چربی ترانس و کلسترول موجود در این غذاها به افزایش وزن و چاقی شکمی کمک می‌کند و محتوای قند بالای آنها زمینه را برای ابتلا به دیابت نوع ۲ فراهم می‌نماید.
تأثیر خوراکی‌های ناسالم بر رشد و توسعه کودکان
عدم دریافت کافی مواد مغذی مورد نیاز کودکان می‌تواند به سوء تغذیه در آنها منجر شود. علی رغم تصوری که ممکن است از ظاهر کودکان مبتلا به سوء تغذیه داشته باشید (لاغری شدید و استخوان‌های بیرون زده) بسیاری از کودکان چاق و دارای اضافه وزن نیز به سوء تغذیه دچار هستند؛ هر چند ممکن است در ظاهر اینطور بنظر نرسد. تأثیر یک رژیم غذایی سالم، کامل و متنوع بر رشد و توسعه جسمی و ذهنی کودک بر هیچ کس پوشیده نیست. در واقع اهمیت دریافت مقدار کافی پروتئین، کربوهیدرات‌ها و چربی‌های سالم در دوران کودکی و نوجوانی، به مراتب بیشتر از سال‌های بزرگسالی است. کودکان برای رشد و نمو مناسب (یعنی دستیابی به وزن ایده آل، رشد قدی و توسعه ذهنی) به یک رژیم غذایی سالم و متعادل و فعالیت بدنی کافی نیاز دارند و متأسفانه مصرف خوراکی‌های ناسالم نظیر غذاهای بسته بندی شده، هله هوله‌ها و فست فود نمی‌تواند تأثیر مثبتی روی هیچ یک از این موارد داشته باشد. کودک شما با مصرف خوراکی‌های مضر دیگر تمایلی به مصرف میوه‌ها و سبزیجات و پروتئین‌های سالم نخواهد داشت زیرا ذائقه او به طعم شور و شیرین و چرب غذاهای ناسالم عادت می‌کند. در نتیجه کودک بتدریج دچار فقر مواد مغذی می‌شود. این فقر مواد مغذی به شدت روی رشد جسمی و ذهنی او تأثیر منفی خواهد گذاشت و متأسفانه اثرات ناشی از آن در بسیاری از موارد غیر قابل جبران است.
مشکلات روانی و اضطراب در کودکان و ارتباط با خوراکی‌های ناسالم
مطالعات متعدد نشان می‌دهد که مصرف هله هوله و فست فود در دراز مدت می‌تواند به مشکلات روانی نظیر افسردگی، پرخاشگری و اضطراب در کودکان منجر شود. زیرا این خوراکی‌های ناسالم نمی‌توانند نیاز مغز به مواد مغذی را فراهم نمایند. در نتیجه در عملکرد صحیح آن اختلال ایجاد می‌کنند. به عنوان مثال دریافت قند بالا می‌تواند به تحریک پذیری و بیش فعالی کودک منجر شود، چربی دریافتی بالا با ایجاد چاقی و اضافه وزن در کودک می‌تواند روی اعتماد بنفس او تأثیر بگذارد و زمینه را برای گوشه گیری، کج خلقی و حتی افسردگی وی فراهم نماید. افت شدید قند خون به دنبال مصرف خوراکی‌های ناسالم به بیحالی و خستگی جسمی و ذهنی منجر می‌شود و می‌تواند کودک را از بازی و فعالیت‌های بدنی با همسالان خود بازدارد. امروزه بسیاری از کارشناسان سلامت روان برای کنترل و درمان مشکلات روانی، پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متعادل را در کنار جلسات تراپی و احیانا دارو درمانی توصیه می‌کنند. همین مسئله می‌تواند اهمیت مصرف غذاهای سالم و کامل را بر سلامت روان نشان دهد. با محدود کردن مصرف غذاهای ناسالم و تأمین مواد مغذی مورد نیاز کودک‌تان از طریق غذاهای واقعی و کامل، به حفظ و تقویت سلامت ذهنی او در سال‌های پیش رو کمک کنید.
حرف آخر
در سال‌های اخیر، تعداد بسیار زیادی از کودکان دچار مشکلات سلامتی مرتبط با رژیم‌های غذایی ناسالم شده‌اند. کارشناسان سلامتی دائما توصیه می‌کنند که همه کودکان باید مقدار کافی میوه و سبزیجات در روز مصرف کنند و قند و نمک دریافتی خود را کاهش دهند. با این حال، تحقیقات اخیر نشان داده است که تعداد بسیار کمی از کودکان واقعاً این کار را انجام می دهند. در عوض، چیزی که بسیاری از والدین و متخصصان دریافته‌اند این است که کودکان مایلند غذاهای ناسالم (چیپس، بیسکویت، شیرینی، پیتزا، کیک و …) بخورند اما تمایل کمتری به خوردن غذاهای سالم مانند میوه‌ها و سبزیجات دارند. داشتن یک رژیم غذایی ناسالم، کودکان را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به مشکلات سلامتی مختلف نظیر چاقی، بیماری‌های قلبی، دیابت، سوء تغذیه و مشکلات روانی قرار می‌دهد. متأسفانه بسیاری از این مشکلات سلامتی غیر قابل جبران هستند و می‌توانند در بقیه سال‌های زندگی همراه کودک باشند. و مانند همیشه، پیشگیری بهتر و کم هزینه‌تر از درمان است. پس چه بهتر که پیش از ایجاد مشکلات اینچنینی، محدودیت‌هایی در مصرف خوراک‌های ناسالم برای کودکانمان قائل شویم تا بعدها مجبور نشویم وقت، انرژی و هزینه بیشتری برای رفع عواقب ناشی از مصرف آنها صرف نماییم.
