یکی از زیباترین صحنه‌هایی که احتمالا دیده‌اید، دست‌ها، پاها و صورت یک نوزاد تپل است که مردم اغلب با نهایت محبت با آن برخورد می‌کنند و این چیزی نیست جز چربی بدن نوزاد. کودکانی که چربی مناسبی دارند اغلب از تغذیه خوب و بدن سالمی برخوردار هستند.
اما بسیاری از مردم ممکن است تعجب کنند که دقیقا «چربی کودک چیست؟» و چه عملکردی روی بدن او دارد.
دکتر مولی گریوز گرو (Mollie Greves Grow) استادیار اطفال در آمریکا توضیح می‌دهد ک چربی نوزاد اساسا برای ایجاد گرما و برطرف کردن نیازهای غذایی او بسیار ضروری است. در حالی که چربی برای رشد نوزادان ضروری است اما محدوده طبیعی خاصی برای میزان چربی کودک وجود دارد.
در این مقاله درباره چیستی چربی کودک، زمانی که کودکان شروع به از دست دادن چربی می‌کنند و اینکه چرا داشتن مقدار مشخصی از آن برای سلامت و رشد کودک ضروری است صحبت می‌کنیم.
چربی پاها و بازوهای کودکان
نوزادان در هفته‌ها و ماه‌های اول زندگی به سرعت وزن اضافه می‌کنند. بیشتر اضافه وزن نوزادان به شکل چربی روی بدن آن‌ها مشخص می‌شود که به آن‌ها بافت‌های چربی می‌گویند.
بافت‌های چربی روی بازوها و پاهای نوزادان به دلیل تجمع بیشتر این بافت‌ها به وجود می‌آید و حجم آن در هر نوزادی متفاوت است. درصد چربی بدن نوزادان و کودکان نوپا بسیار بالاتر از کودکان بزرگتر، نوجوانان و بزرگسالان است.
دکتر گرو توضیح می‌دهد که چربی نوزادان به دو دسته تقسیم می‌شود؛ چربی قهوه‌ای و چربی سفید. چربی قهوه‌ای برای تنظیم دمای بدن نوزاد ضروری است و چربی سفید انرژی را در خود ذخیره می‌کند.
بافت چربی قهوه‌ای در قسمت پشت و شانه‌های نوزاد جمع می‌شود و حدود ۵ درصد از توده بدن نوزاد را تشکیل می‌دهد. چربی سفید حتی درصد بیشتری از وزن بدن را تشکیل می‌دهد (حدود ۱۵ درصد) و باعث به وجود آمدن این بافت‌های چربی روی بازو و پاهای نوزادان می‌شود.
دکتر امی رید (Amy Reed) متخصص تغذیه کودکان می‌گوید: «شیر مادر، حاوی ۵۰ درصد کالری به عنوان چربی است. چربی برای رشد مغز نوزادان مورد استفاده قرار می‌گیرد.»
آری براون (Ari Brown) پزشک متخصص اطفال در آمریکا توضیح می‌دهد که تناسب بدن دلیل دیگری برای برجسته شدن چربی در بدن نوزادان است. او می‌گوید: «دلیل اینکه چربی در بدن نوزادان اینطور برجسته به نظر می‌رسد این است که نسبت ابعاد اندام‌های مختلف بدن با بزرگ شدن نوزاد تغییر می‌کند. برای مثال سر نوزاد حدود ¼ طول بدن آن‌ها را در بر می‌گیرد این در حالی‌ست که در بزرگسالی سر حدود ⅙ بدن است. نسبت پا به تنه هم همینطور است. به همین دلیل است که نوزادان چاق به نظر می‌رسند.»
توجه داشته باشید که گرچه عبارت «چربی نوزاد» معمولا به صورت مثبت آن استفاده می‌شود اما این عبارت به هیچ وجه یک اصطلاح پزشکی نیست. برخی از پزشکان پیشنهاد می‌کنند از کلمات دیگری برای توصیف ترکیب بدن نوزادان استفاده شود. دکتر رید می‌گوید: « من سعی می‌کنم از اصطلاح چربی نوزاد استفاده نکنم چون فکر می‌کنم این اصطلاح انگ چاق بودن به او خواهد زد.»
چرا چربی نوزاد مهم است؟
داشتن چربی به اندازه برای گرم نگه داشتن نوزاد و رشد مناسب آن‌ها ضروری است. دکتر امی رید می‌گوید:
«میزان چربی مناسب در بدن نوزاد به تسریع در رشد او کمک بیشتری می‌کند. زیرا کودک در این دوره به انرژی نیاز دارد که از چربی به دست می‌آید. چربی سوزی و یا ذخیره کردن چربی توسط نوزادان همچنین می‌تواند به رشد سیستم ایمنی آن‌ها هم کمک کند.»
دکتر گرو درباره اهمیت چربی نوزادان می‌گوید:
«نوزاد انسان در هنگام تولد و اوایل کودکی در مقایسه با نوزاد سایر پستانداران دارای درصد بیشتری از چربی در بدن است. از نظر تاریخی نوزاد انسان برای زنده ماندن به غذای کمتری نیاز دارد به خصوص در دوره‌ای که از رژیم غذایی شیر انسان به رژیم مواد غذایی عادی در حال انتقال است. این چربی اضافی در بدن نوزاد به حفظ بقای او کمک می‌کند.»
رژیم غذایی که سرشار از چربی باشد برای رشد مغز و سایر اندام‌های نوزادان ضروری است. دکتر براون در این باره می‌گوید:
«بسیاری از مردم نمی‌دانند که بیشتر مغز ما از چربی تشکیل شده است. ما برای توسعه بافت‌های عصبی مغز خود، تولید هورمون و همچنین تولید انرژی برای انجام کارها به چربی نیاز داریم.»
دکتر براون می گوید از آنجایی که مغز نوزادان و کودکان خردسال در دو سال اول زندگی بسیار سریع رشد می کند، متخصصان اطفال توصیه می‌کنند که نوزادان چربی (سالم) بیشتری را در رژیم غذایی خود مصرف کنند.
بیشتر بخوانید: ویتامین و مواد معدنی مورد نیاز کودکان
«شیر مادر و شیر خشک سرشار از چربی هستند. بین ۱ تا ۲ سالگی شیرهای حیوانی را توصیه می‌کنیم. اما بعد از اینکه ۲ ساله شدند مهمانی به پایان می‌رسد و کودکان باید مانند بزرگسالان رژیم غذایی کم چربی داشته باشند.»
کودکان چه زمانی چربی خود را آب می‌کنند؟
کودکان پس از اینکه به سن ۲ سالگی می‌رسند رژیم غذایی آن‌ها تغییر می‌کند و تا زمانی که به مهد کودک می‌روند، بخش زیادی از چربی‌های دوران کودکی آن‌ها که با دوران نوزادیشان شروع شده بود، آب می‌شود.
افزایش فعالیت بدنی و استقلال نیز در چربی سوزی کودکان نقش دارد. دکتر رید می گوید: «همانطور که نوزادان در سنین کودکی شروع به حرکت می‌کنند و فعال‌تر می‌شوند، لاغرتر می‌شوند.»
درصد چربی بدن کودک معمولاً در حدود ۱ سالگی شروع به کاهش می‌کند، سپس تا پایین‌ترین شاخص توده بدنی، در حدود سن ۴ تا ۵ سالگی، ادامه پیدا می‌کند.
دکتر گرو می‌گوید: «بچه‌ها در آن سن لاغرترین حالت خود هستند. در آن مرحله، طبیعی است که دنده‌های بچه‌ها نمایان شوند و بعد از شروع بلوغ، در حدود سن ۹ تا ۱۲ سالگی، دوباره شاهد افزایش چربی بدنشان خواهند بود.»
بیشتر بخوانید: چگونه کودکان را به عادات غذایی سالم تشویق کنیم
آیا یک کودک می تواند بیش از حد چربی داشته باشد؟
یکی از دلایلی که کودکان باید به صورت دوره‌ای توسط پزشکان معاینه شوند این است که رشد جسمی و افزایش وزن کودکان کنترل شود. به طور کلی یک نوزاد نباید چربی زیادی داشته باشد.
دکتر گرو می‌گوید: «در واقع بزرگ‌ترین نگرانی این است که نوزادان به جای رسیدن به وزن مناسب، اضافه وزن پیدا کنند. ما چربی نوزادان را اندازه‌گیری نمی‌کنیم و نوزادان را در رژیم‌های غذایی سخت قرار نمی‌دهیم.»
دکتر براون می‌گوید: «ما فقط وزن و قد نوزادان رااندازه‌گیری می‌کنیم تا مطمئن شویم که آن‌ها روی منحنی رشد طبیعی خود باقی می‌مانند.» در صورت وجود نگرانی، پزشک متخصص فرزندتان به شما اطلاع می‌دهد. با این حال، همیشه می‌توانید نگرانی خود را با پزشک در میان بگذارید.
مهمتر از وزن، حفظ رشد ثابت در نوزادان است. زمانی که نوزاد دچار کاهش وزن شود، ممکن است در خطر آسیب‌های جدی قرار گیرد.
دکتر رید در این باره می‌گوید: «وزن کمتر از حد استاندارد (کم‌وزنی) در نوزادان بسیار نگران‌کننده است زیرا رشد سریع مغز در سال اول زندگی کودکان انجام می‌شود و کمبود چربی و مواد انرژی‌زا ممکن است روی رشد مغز تاثیر منفی بگذارد.»
اگر می‌بینید که کودک شما در حال کاهش وزن غیر معمول است حتما باید با پزشک متخصص مشورت کنید و دلیل این موضوع را جویا شوید.
دکتر گرو درباره تفاوت وجود چربی در نوزادهای مختلف می‌گوید:
«عوامل متعدد ژنتیکی و محیطی وجود دارد که باعث می‌شود برخی از نوزادان از نظر جسمی بزرگتر از دیگران باشند. برای مثال، والدینی که از نظر جسمی کوچک‌تر هستند، معمولا بچه‌های کوچکتری خواهد داشت و بالعکس. علاوه بر این، نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند اغلب لاغرتر از نوزادانی هستند که شیر خشک می‌خورند.»
سخن پایانی
چربی نوزاد باعث به وجود آمدن بافت‌های چربی روی بازوها، گردن و پاهای نوزادان می‌شود که برای اطرافیان بسیار جذاب است. این بافت‌های چربی در رشد جسمی و مغزی کودک تاثیر فراوانی دارد. علاوه بر این باعث تولید گرما و انرژی در نوزادان می‌شوند.
کودک شما تا ۲ سالگی این بافت‌های چربی را حفظ می‌کند ولی به مرور آن‌ها را از دست می‌دهد تا دوران بلوغ که احتمالا افزایش وزنش بیشتر می‌شود. برخی از کودکان بافت‌های چربی بیشتری دارند و برخی کمتر بنابراین به جای اینکه نگران این موضوع باشید به افزایش وزن و رشد مهارت‌های آن‌ها فکر کنید.
همچنین اگر نگران افزایش یا کاهش وزن بیش از حد نوزاد خود هستید بهتر است با پزشک متخصص مشورت کنید.
