دلایل استرس نوچوانان را بشناسیم بررسی چند نشانه وجود استرس در نوجوانان و روش‌های درمان آن
شکایت کردن از سختی‌های زندگی، اختلال در خواب، نگرانی از امتحانات یا تکالیف مدرسه و دوری از دوستان صمیمی همگی می‌توانند نشانه‌هایی از استرس در نوجوانان باشد. در کوتاه مدت، استرس چیز بدی نیست! می‌تواند نوجوانان را تشویق کند برای امتحانات بهتر آماده شوند یا به گروه‌های مطالعاتی بپیوندند. اما در بلند مدت می‌تواند تاثیرات منفی روی افراد بگذارد مخصوصا اگر به روش درستی با آن برخورد نکنید.
بدن نوجوانان همیشه در حال فعالیت است که اصطلاحا می‌گویند بدن آنها همیشه «روشن» است؛ بنابراین در صورتی که به استرس در نوجوانان توجهی نشود این موضوع می‌تواند باعث بروز مشکلات جسمی و روانی در آنها شود. به عنوان مثال استرس مداوم می‌تواند باعث ایجاد بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا، دیابت و سایر اختلالات مانند افسردگی و اضطراب شود.
دکتر پارکر هیوستون (Parker Huston) روانشناس کودکان می‌گوید: «مغز و سیستم عصبی کودکانی که در تمام طول روز استرس دارند، تغییر می‌کند و آنها در برابر همه‌چیز با حالت تهاجمی و عصبانیت برخورد می‌کنند. این موضوع می‌تواند مشکلات جبران ناپذیری ایجاد کند چون قرار نیست آدرنالین همیشه و همواره در رگ‌های نوجوانان پمپاژ شود. »
استرس در نوجوانان چقدر شایع است؟
دکتر هیوستون می‌گوید: «استرس روزانه در میان نوجوانان رایج است و باعث می‌شود انگیزه پیدا کنند و چیزهای جدیدی یاد بگیرند. این حس برای نوجوانان در واقع پاسخی به محیط اطراف است و معمولا به آن چیزی که نوجوانان در آن لحظه می‌بینند و در مغز خود پردازش می‌کنند مربوط می‌شود.»
به طور معمول و طبیعی، نوجوانان ممکن است درباره تکالیف یا امتحانات مدرسه، اختلاف نظر با دوستانشان یا نتیجه‌ی یک بازی فوتبال که در آینده برگزار می‌شود استرس داشته باشند. همچنین ممکن است درباره زود یا دیر رسیدن به مدرسه یا کنکور دانشگاه نگرانی‌هایی را تجربه کنند. اینها استرس‌های طبیعی هستند و معمولا مشکلی ایجاد نمی‌کنند.
بیشتر بخوانید: ۱۰ روش برای کمک به دانش آموزانی که با اضطراب دست و پنجه نرم می کنند
کدام رده سنی بیشترین استرس را تجربه می‌کند؟
گفته می‌شود استرس در نوجوانان در سال‌های اخیر به شکل تصاعدی رشد کرده است. نظرسنجی انجمن روانشناسان آمریکا که در سال ۲۰۲۰ انجام شد نشان داد نوجوانان نسل Z (سنین ۱۳ تا ۱۷سال) سطوح بالایی از استرس را تجربه می‌کنند که با عدم قطعیت بی‌سابقه‌ای مواجه هستند.
بخشی از این اضطراب در نوجوانان که در نظرسنجی سال ۲۰۲۰ هم نشان داده شد مربوط به بیماری همه‌گیر کرونا بوده است. اما موضوعات دیگری مانند شبکه‌های اجتماعی و آگاهی بیش از حد درباره احساسات و برنامه‌ریزی افراطی درباره آینده می‌تواند از عوامل دیگر افزایش استرس باشد.
این واقعیت که نسل نوجوان به طور فزاینده‌ای از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کند، می‌تواند در افزایش سطح استرس نوجوانان نقش به سزایی داشته باشد. زیرا احتمال بیشتری دارد که زندگی خود را با دیگران در چنین پلت‌فرم‌هایی مقایسه کنند.
علائم و نشانه‌های استرس در نوجوانان
بسیاری از پدر و مادرها نشانه‌هایی مانند بدخلقی، اختلالات خواب، نوسانات انرژی و اشتها را می‌شناسند. کافمن ریس (Kaufman Rees) مشاور حوزه روانشناسی کودک در این باره می‌گوید: «اگر یکی از این نشانه‌ها به شکل ناگهانی بروز پیدا کرد و شدت زیادی هم داشت نیاز دارد تا توجه ویژه‌ای به آن کنید.»
کافمن ریس می‌گوید: «یکی از فرزندانم سعی می‌کند تمام کارهایش را خودش به تنهایی انجام دهد و وقتی با مشکلی جدی مواجه می‌شود با گریه به سمت من می‌آید و فکر می‌کند دنیا به آخر رسیده است.» وقتی مکانیسم‌های مقابله‌ای در نوجوانان تا این حد به شکل افراط در می‌آید این نشانه‌ی واضحی از وجود استرس در آن‌هاست.
وقتی با چنین سطح از واکنش‌های عجیب در نوجوان خود مواجه می‌شوید مطمئن باشید که اضطراب به سطح ناسالمی رسیده است و باید دست به کار شوید. دکتر هیوستون می‌گوید: « اگر کودک شما واکنش‌های اغراق‌آمیز نسبت به مسائل استرس‌زای معمولی دارد، نشان می‌دهد که ظرفیت نگرانی او لبریز شده و همین موضوع روی واکنش‌های عادی او تاثیر منفی گذاشته است.»
نشانه‌هایی از وجود استرس در نوجوانان را می‌تواند در موارد زیر که دکتر هیوستون بیان کرده مشاهده کنید:
- رفتارهای غیرعادی (که قبلا انجام نمی‌دادند)
- تغییر نمرات مدرسه به شکل غیرمعمول
- دوری از دوستان صمیمی
- امتناع از حضور در جمع‌ها و فعالیت‌های دوستانه
- شکایت از دردهای جسمی مانند معده درد یا سردرد
- خوابیدن بیشتر یا کمتر از حد معمول
- غذا خوردن بیشتر یا کمتر از حد معمول
چرا نوجوانان امروزی استرس می‌گیرند؟
اینکه نوجوانان استرس داشته باشند خیلی هم غیرعادی نیست و می‌تواند آنها را به تغییر و پیشرفت مجبور کند. اما همانطور که گفتیم استرس می‌تواند ناسالم باشد و به سلامتی جسمی و روحی نوجوانان آسیب وارد کند. در اینجا برخی از محرک‌هایی که باعث بروز و افزایش استرس در نوجوانان می‌شوند را معرفی می‌کنیم:
۱. شبکه‌های اجتماعی
شبکه‌های اجتماعی بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی نوجوانان امروزی را تشکیل می‌دهند. آنها از طریق رسانه‌های اجتماعی با دوستان خود ارتباط برقرار می‌کنند و بخشی از ارتباطات پایدار آنها در این شبکه‌ها به وجود می‌آید و تداوم پیدا می‌کند.
گرچه شبکه‌های اجتماعی می‌تواند مزایای زیادی برای نوجوانان داشته باشد اما از یک جهت، یعنی افزایش استرس ممکن است روی نوجوان تاثیر منفی بگذارد. اگر نوجوانان در معرض آزار و اذیت‌های سایبری قرار بگیرند یا با جستجو در اینترنت با تصاویر خشونت‌آمیز و ناراحت‌کننده مواجه شوند، استرس آنها تشدید می‌شود.
۲. برنامه‌های از پیش تنظیم شده
فعالیت‌هایی مانند ورزش، موسیقی، رقص و هنر باید استرس را از بین ببرند نه اینکه باعث تشدید استرس شوند. این روزها تمرکز بیش از حد والدین روی تخصصی کار کردن نوجوانان روی موضوعات ورزشی یا هنری باعث شده آنها فکر کنند باید در هر چیزی بهترین باشند. این تفکر والدین می‌تواند باعث تشدید استرس در نوجوانان شود.
علاوه بر درس‌های مدرسه، تمرینات ورزشی و مسابقاتی که می‌تواند به خودی خود باعث ایجاد استرس شود، صحبت کردن درباره بهترین بودن در هرکدام از آنها برای نوجوانان می‌تواند باعث افزایش اضطراب شود.
۳. والدین بیش از حد درگیر
اگرچه درگیر شدن والدین و محافظت از نوجوانان در برابر مشکلات زندگی کاملا طبیعی به نظر می‌رسد اما اگر این محافظت بیش از حد باشد، ممکن است باعث بروز مشکلاتی در آنها شود. دو اصطلاح «والدین هلی کوپتری» و «والدین چمن زنی» اصطلاحاتی هستند که در سال‌های اخیر متداول شده‌اند و مربوط به والدین بیش از حد درگیر در کار کودکان می‌شود.
این سبک از فرزندپروری کودکان را از تجربه‌ی پیامدهای طبیعی رفتارهایشان محروم می‌کند و توانایی آنها برای درس گرفتن از اشتباهاتشان را از بین می‌برد. در چنین وضعیتی کودکان هرگز یاد نمی‌گیرند چطور خود را در شرایط حساس آرام کنند، چطور احساسات خود را کنترل کنند و همیشه به والدین خود وابسته هستند.
والدین بیش از حد درگیر، فرزندانی را پرورش می‌دهند که استقلال ندارند و در بیشتر زمینه‌ها به اشخاص دیگری وابسته هستند. این شیوه می‌تواند انعطاف‌پذیری و عزت نفس نوجوانان را هم تضعیف کند که همه‌ی اینها می‌تواند باعث افزایش استرس شوند.
بیشتر بخوانید: چگونه رابطه‌ای بدون استرس با فرزندان خود داشته باشیم
۴. ناتوانی در مدیریت افکار
وقتی نوبت به فکر کردن می‌رسد باید گفت که اکثر نوجوانان امروزی نمی‌دانند چطور باید افکارشان را مدیریت کنند. بنابراین اگر در موقعیتی قرار بگیرند که از آنها انتقاد شود، ممکن است تفکر آنها به سمتی برود که به خود تخریبی دست بزنند یا بیش از حد درمورد آن موضوع فکر کنند. هر دوی این کارها می‌تواند به افزایش استرس دامن بزند.
کافمن ریس می‌گوید: « نوجوانان یاد نگرفته‌اند چطور احساسات خود را کنترل کرده و افکارشان را مدیریت کنند.» استرس بیشتر ناشی از نحوه صحبت‌های ما با خودمان است و اگر تصور درستی از خود نداشته باشیم و نتوانیم احساساتمان را کنترل کنیم، سطح اضطراب ما افزایش پیدا می‌کند.
۵. همه‌گیری کرونا
نمی‌توان انکار کرد که نگرانی از ابتلا به بیماری کرونا باعث تشدید نگرانی شده است. با اینکه اخیرا واکسن‌های متعددی برای این بیماری ساخته شده و تلفات این بیماری کم شده است اما هنوز هم نگرانی‌هایی از ابتلا به آن وجود دارد که می‌تواند باعث بروز استرس شود. این اضطراب برای نوجوانانی که در مدرسه و در جمع‌ها حضور دارند بیشتر هم هست.
قبل از همه‌گیری کرونا کودکان صرفا فکر می‌کردند که آینده و اتفافات آن نامشخص هستند. اما حالا درباره سه ماه آینده، سال تحصیلی بعدی یا دانشگاهی که قرار است بروند هم با شک صحبت می‌کنند و همین موضوع می‌توان منجر به تشدید استرس شود.
۶. سایر عوامل تشدید استرس در نوجوانان
علاوه بر موارد بالا، عوامل دیگری هم ممکن است باعث بیشتر شدن استرس شوند که عبارت‌اند از:
- فشارهای تحصیلی
- افکار یا احساسات منفی
- مشکلات با همسالان خود مانند قلدری‌ها
- جابه‌جایی و تغییر مدرسه
- مسائل مالی خانواده
- تغییرات در بدن آنها
- جدایی والدین
- بیماری‌های مزمن در خانواده
- زندگی در محله‌های ناامن
- مرگ یکی از عزیزان
والدین برای کاهش استرس در نوجوانان چه می‌توانند بکنند؟
اگر نوجوان شما دچار استرس شده اصلا غیرعادی نیست اما او نباید با این اضطراب روزانه زندگی کند. به هرحال استرس مزمن می‌تواند برای سلامت و رفاه زندگی نوجوان مضر باشد.
کافمن ریس می‌گوید: « استرسی که به شیوه درستی با آن مقابله نشود، ممکن است باعث ایجاد اختلال اضطراب شود. استرس، مسیرهای جدیدی در سیستم عصبی مغز ایجاد می‌کند که افکار ناسالم دائم در آن در رفت و آمد هستند. همچنین این حس حالتی را در فرد ایجاد می‌کند که همه‌چیز را با واکنش‌هایی مانند دعوا گرفتن، فرار کردن یا نادیده گرفتن از سر می‌گذراند. »
اگر نوجوان شما با استرس ناسالم دست و پنجه نرم می‌کند مهم است که او را راهنمایی کنید تا آن را کاهش دهد. در ادامه ۵ راهکار برای کاهش سطح استرس در نوجوانان به شما ارائه می‌دهیم.
۱. فشارها را بردارید!
اولین کاری که باید انجام دهید این است که فشارهای خود را بر فرزندتان به حداقل برسانید. فشارهای تحصیلی، ورزشی، هنری یا هر چیز دیگری که باعث استرس بر آنها می‌شود را باید حذف کنید. البته در برخی از مواقع این خود نوجوانان هستند که بر خود فشار وارد می‌کنند.
دکتر هیوستون می‌گوید: «بعضی از نوجوانان خود را در موقعیت‌های پرفشار قرار می‌دهند. والدین باید در چنین مواقعی آنها را از زیر فشار خارج کنند.» در بیشتر مواقع این والدین هستند که کودکان را در مدرسه تحت فشار قرار می‌دهند تا به نمرات مطلوبی دست پیدا کنند.
دکتر هیوستون همچنین می‌گوید: «والدین باید به کودکان خود کمک کنند اهداف واقع‌بینآن‌های را انتخاب کنند تا در معرض فشار کمتری قرار بگیرند. انتخاب اهداف بزرگ و دور از دسترس کودکان و نوجوانان را در معرض اضطراب‌های شدیدی قرار می‌دهد.»
۲. از برنامه‌ریزی بیش‌ازحد پرهیز کنید
نوجوانان امروزی معمولا برنامه‌های فشرده‌ای دارند و از یک کلاس به کلاس دیگر می‌روند. اگرچه رعایت یک برنامه و مقید بودن به آن کاملا طبیعی به نظر می‌رسد اما خوب است به نوجوان خود بگویید که می‌تواند هر از چند گاهی به خود استراحت دهد و از برنامه‌های متداول دور شود.
دکتر هیوستون می‌گوید: «اگرچه نوجوانان دوست دارند برای تکالیف و دروس مدرسه وقت زیادی بگذارند و بهترین حالت خود را ارائه دهند اما مهم است که به آنها یادآوری کنید که برای اینکه باتری انگیزه و انرژی آنها شارژ شود باید برای استراحت خود هم وقتی را در نظر بگیرند.»
۳. زمانی را به سرگرمی اختصاص دهید
نوجوانان برای انجام کارهایی که باعث شادی و حال خوب در آنها می‌شود به زمان نیاز دارند. این کارها می‌تواند وقت گذاشتن با دوستان، کتاب خواندن، فیلم دیدن یا تمرین مهارت‌های آشپزی باشد. بنابراین به نوجوان خود کمک کنید زمانی را برای سرگرمی‌های خود اختصاص دهد.
این موضوع را هم در نظر بگیرید که برخی از نوجوانان از داشتن تقویم شلوغ و رفتن از یک کلاس به کلاس دیگر لذت می‌برند. اما دیگران از اینکه وقت‌هایی برای سرگرمی داشته باشند بیشتر خوشحال می‌شوند. به نوجوانان یاد دهید که وقت گذاشتن برای بیرون آمدن از زیر فشار استرس یکی از کارهایی‌ست که باید برای مراقبت از خود انجام دهند و باعث کاهش استرس در آنها می‌شود.
۴. با تفکرات منفی مبارزه کنید
افتادن در دام تفکرات منفی یا خودگویی منفی برای نوجوانان بسیار راحت اتفاق می‌افتد. نوجوانان ممکن است به دلیل نمراتی که در درس ریاضی کسب کرده‌اند فکر کنند در ریاضیات افتضاح هستند یا هرگز نخواهند توانست به تیم فوتبال مدرسه راه پیدا کنند. به جای اینکه به سادگی با نوجوان خود درباره تفکرات منفی‌اش مخالفت باشید، از او بخواهید بیشتر درباره تفکراتی که درباره خود دارد فکر کند.
سپس به نوجوانان کمک کنید تفکرات منفی خود را با تفکرات مثبت عوض کنند. با این کار عزت نفس نوجوانان تقویت می‌شود و متوجه می‌شوند که آنها در انجام دادن برخی از کارها عالی هستند و برای برخی کارهای دیگر هم باید بیشتر تلاش کنند. وقتی روی مثبت اندیشی تمرکز می‌کنید، نوجوان شما به سختی دچار استرس می‌شود.
۵. به مشاور مراجعه کنید
برخی از نوجوانان نمی‌توانند درمورد دلیل اضطراب خود حرف بزنند یا نمی‌توانند تشخیص دهند استرس دارند. بنابراین والدین با مشاهده رفتار و علائم رفتاری آنها می‌توانند از وجود استرس در آنها مطمئن شوند. در چنین مواقعی پدر و مادر تلاش‌هایی انجام می‌دهند تا اضطراب فرزندشان کاهش پیدا کند اما وقتی فرزند شما به کمکی فراتر از توانایی شما نیاز دارد باید به مشاور مراجعه کنید.
به طور کلی، اگر علائم استرس ناسالم در نوجوان بیش از دو هفته طول کشید، می‌تواند نشانه‌ای از این باشد که باید به مشاور متخصص مراجعه کنید و از او کمک بگیرید. والدین می‌توانند در ابتدا خودشان به مشاور مراجعه کنند و راهکارهای علمی مواجهه با استرس نوجوان را از مشاور یاد بگیرند. در صورت لزوم باید خود نوجوان به طور مستقیم با مشاور ارتباط برقرار کند و راهکارهایی اختصاصی به او گفته شود.
نکات کلیدی برای مدیریت استرس نوجوانان
مقدار مشخصی از استرس نوجوانان طبیعی است. این یک واکنش عاطفی، روانی و فیزیکی طبیعی به چالش‌های بزرگ و کوچک زندگی روزمره آنها است. با این وجود در چند سال گذشته تعداد عوامل استرس‌زا در نوجوانان به شدت چند برابر شده و در نتیجه تعداد نوجوانان تحت تأثیر استرس افزایش یافته است. نکته کلیدی اینجاست که این عوامل استرس‌زا به خودی خود از بین نمی‌روند. به علاوه اگر استرس حاد یا مزمن ادامه یابد یا بیش از حد شود، نه تنها می‌تواند کیفیت زندگی را کاهش دهد، بلکه منجر به آسیب‌های روحی و جسمی نیز می‌شود. فراموش نکنید والدین و سایر مراقبان، در کمک به نوجوانان در یافتن راهبردهای مدیریت استرس، نقش مهمی دارند. برخی نکات کلیدی که پدر و مادرها می‌توانند برای مدیریت استرس نوجوانان خود از آن استفاده کنند، شامل موارد زیر می‌شود:
- استرس نوجوان خود را درک کنید. به او اجازه دهید در مورد آنچه او را تحت فشار قرار می‌دهد، صحبت کند و از تحقیر احساساتش اجتناب کنید. نوجوان شما ممکن است تحریک پذیر رفتار کند، تکالیف و کارهای خانه را به تعویق بیندازد یا از جمع دوستان و خانواده کناره گیری کند. قبل از هر واکنشی، از او بخواهید در مورد مشکلاتش با شما یا یک درمانگر صحبت کند.
- در پایان روز از آنها بخواهید سه اتفاق خوب روز را نام ببرند.
- از آنها برای دستاوردها یا کارهای خوبشان مثل کمک به شما در کارهای خانه تشکر کنید.
- خوب گوش کنید. نوجوانان برای بیان تجربیات و احساسات خود، به ارتباطی باز و بدون قضاوت، نیاز دارند. بنابراین سخت نگیرید و مثل یک دوست با فرزندتان صحبت کنید.
- بچه‌های امروزی زمان زیادی را در فضای مجازی سپری می‌کنند، جایی که ممکن است با محتوای ناسالم، آزار و اذیت سایبری یا بدرفتاری همسالان خود در شبکه‌های اجتماعی مواجه شوند. بنابراین برای کمک به درمان استرس در نوجوانان می‌توانید نحوه استفاده صحیح از شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی را به آنها آموزش دهید.
- با تفکر منفی مبارزه کنید. کودکان و نوجوانان به راحتی می‌توانند در دام افکار منفی گیر کنند. بنابراین وقتی فرزندتان از خودگویی منفی استفاده می‌کند، فقط مخالفت نکنید. از او بخواهید که دستاوردها، موفقیت‌ها و پیشرفت‌های خود را یادآوری کند. فراموش نکنید که یادگیری تفکر مثبت به او کمک می‌کند تا در برابر استرس انعطاف پذیری داشته باشد.
- استرس مدرسه در نوجوانان یکی از رایج‌ترین عوامل استرس‌زا در گروه سنی نوجوانان است. برای رفع این مشکل ابتدا به فرزند خود صحبت کرده و از مشکلاتش آگاه شوید. سپس از کادر مدرسه درخواست کمک کنید تا با کمک آنها شرایط نوجوان در مدرسه را بهبود بخشید.
فعالیت‌هایی برای درمان استرس نوجوانان
برای نوجوانان ضروری است که یاد بگیرند چگونه استرس خود را مدیریت کنند. بنابراین در ادامه فعالیت‌هایی برای درمان استرس نوجوانان را با هم می‌خوانیم:
- تحقیقات نشان می‌دهد که تنفس عمیق یکی از موثرترین راه‌ها برای غلبه بر استرس است، بنابراین در شرایط استرس‌زا از تنفس عمیق کمک بگیرید.
- مدیتیشن و ذهن آگاهی می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب در نوجوانان کمک کند. به علاوه مدیتیشن نوجوانان را تشویق می‌کند تا نسبت به احساسات خود آگاهی پیدا کنند نه اینکه درگیر آنها شوند.
- فعالیت بدنی باعث افزایش تولید اندورفین در بدن می‌شود که همان ماده شیمیایی احساس خوب در مغز است. طبق گفته انجمن روانشناسی آمریکا، ورزش سیستم‌های فیزیولوژیکی بدن را مجبور می‌کند تا کارایی بیشتری در مقابله با استرس داشته باشند.
- تقریباً ۱۵ درصد از نوجوانان یک اختلال خلقی مانند افسردگی یا اضطراب دارند. اگر احساس می‌کنید بیش از چند روز آشفته یا افسرده هستید و یا در برنامه زندگیتان اختلالی ایجاد شده، از یک متخصص بهداشت روان مانند مشاوره یا درمانگر کمک بگیرید.
- خواب برای سلامت جسم و روی ضروری است و برای کنترل استرس نوجوانان، خواب باید در اولویت باشد. بنابراین برای داشتن یک خواب منظم و باکیفیت، استفاده از موبایل و کامپیوتر و … در شب را محدود و از نگه داشتن وسایل دیجیتالی در اتاق خواب خودداری کنید.
- زمانی را برای سرگرمی و تنهایی خود اختصاص دهید. می‌توانید در این زمان فعالیت‌های مثبتی مثل کلاس ورزشی، موسیقی، مطالعه کتاب یا طراحی و نقاشی انجام دهید.
- گذراندن زمان در طبیعت یک راه موثر برای کاهش استرس و اضطراب است. محققان دریافته‌اند افرادی که بیشتر با طبیعت تعامل دارند، میزان افسردگی، اضطراب و استرس کمتری دارند.
- درباره‌اش بنویس! تحقیقات نشان داده است که بیان احساسات خود به صورت کتبی می‌تواند به کاهش پریشانی روانی و کاهش سطح استرس کمک کند. به عنوان مثال، می توانید در مورد احساسات مثبت خود، چیزهایی که علاقه دارید یا به آنها افتخار می‌کنید، بنویسید.
سخن پایانی
وجود استرس در نوجوانان کاملا طبیعی است. استرس به ذات باعث پیشرفت، انگیزه و تلاش بیشتر در افراد می‌شود اما اگر سطح آن از حد معمول فراتر رود، ممکن است باعث بروز اختلالات جسمی و روحی در نوجوانان شود. در این مقاله به بررسی علائم استرس نوجوانان و راهکارهای مواجهه با آن پرداختیم. شما هم می‌توانید تجربیات خود از مواجهه با استرس نوجوانان را با ما در میان بگذارید. در بخش دیدگاه‌ها تجربیات خود را برای ما بنویسید.
