- اختلالات اشتهایی از دسته بیماری‌های روانی جدی هستند که سلامت جسمی را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- موارد هشدار برای اختلال در اشتها شامل تغییر در عادات غذایی، خلق و خو، رفتار، سلامت جسمانی یا ظاهر است.
- اگر درمورد عادات غذایی کودک خود نگران هستید، او را نزد پزشک عمومی یا متخصص سلامت روان ببرید.
بیشتر بخوانید: اصول طلایی تمام دوران؛ عادات غذایی سالم برای کودکان
اختلالات اشتهایی و بهم ریختگی غذایی چیست؟
اختلالات اشتهایی مجموعه‌ای از مشکلات روانی جدی هستند که به طور مستقیم بر سلامت جسم نیز تاثیرگذار هستند.
شایع‌ترین اختلالات خوردن عبارتند از:
- بی‌اشتهایی عصبی – «Anorexia» که به این معنی است که فرد سعی می‌کند بیشتر از حد سالم وزن کم کند و تصویر ذهنی مخدوشی از بدن خود دارد.
- پرخوری عصبی – «Bulimia» که زمانی است که فرد مقادیر بسیار زیادی غذا می‌خورد و سپس از شر غذا خلاص می‌شود، مثلا با بالا آوردن یا استفاده از ملیّن‌ها.
- اختلال اجتناب از غذا – «ARFID»، به این معنی که فرد فقط مقدار کمی غذا می‌خورد و تمام مواد مغذی مورد نیاز خود را دریافت نمی‌کند.
- اختلال پرخوری – «BED» که زمانی است که فرد مقادیر بسیار زیادی غذا خورده و از پرخوری خود احساس ناراحتی می‌کند، اما سعی ندارد که از دست غذا خلاص شود.
بهم ریختگی غذایی رفتاری است که شدت آن به اندازه افراد درگیر با بی‌اشتهایی عصبی، پرخوری عصبی یا اختلال پرخوری، نیست. البته این رفتار می‌تواند به اندازه‌ی سایر اختلالات اشتهایی جدی باشد و همچنین نیاز به درمان دارد. فردی که به غذا خوردن نادرست عادت دارد، ممکن است در خطر ابتلا به بهم ریختگی غذایی باشد.
مطالب مرتبط:
اگر چه دختران بیشتر در معرض خطر اختلالات اشتهایی هستند، اما پسران نیز ممکن است به این مشکلات مبتلا شوند. پسرها گاهی اوقات خیلی بیشتر طول می‌کشد تا تحت درمان قرار گیرند، زیرا به طور معمول والدین و متخصصان چندان به دنبال تصویر ذهنی پسران از بدن خود و مشکلات در اشتهای این گروه از نوجوانان نیستند.
نشانه‌های هشدار وجود اختلالات اشتهایی
تغییر در عادات غذایی، خلق‌وخو، رفتار، سلامت جسمانی و ظاهر کودک شما می‌تواند نشانه هشدار برای بروز اختلالات اشتهایی و وجود مشکل در غذا خوردن است. توجه داشته باشید که برای ابتلا به یک اختلال خوردن، لازم نیست «لاغر» باشید، در واقع کاهش وزن سریع در نوجوانان با هر اندازه و سایزی می‌تواند نشانه‌ای از اختلال اشتها باشد.
غذا و عادات غذایی
ممکن است متوجه شوید که فرزندتان:
- برای دیگران غذا آماده می‌کند، اما خود آن را نمی‌خورد.
- اندازه‌ی وعده‌ها را کاهش می‌دهد یا علائم دیگری از کم کردن شدید غذا و رژیم غذایی را نشان می‌دهد.
- هله‌هوله یا گروه‌های غذایی اصلی مانند گوشت و لبنیات را حذف می‌کند.
- وزن کم می‌کند یا وزنش بالا و پایین می‌شود.
خلق‌وخو
ممکن است متوجه شوید که کودکتان مضطرب یا تحریک‌پذیر به نظر می‌رسد، به ویژه در زمان صرف غذا.
رفتار
ممکن است متوجه شوید که فرزندتان:
- از فعالیت‌های اجتماعی، به ویژه آنهایی که شامل غذا هستند اجتناب می‌کند.
- بلافاصله بعد از غذا به حمام یا توالت می‌رود.
- استفراغ می‌کند یا از ملین‌ها استفاده می‌کند.
- بیش از حد ورزش می‌کند، به خصوص زمانی که در اتاق خواب تنها است.
دوستان، معلمان یا مربیان ممکن است به شما بگویند که انگاری چیزی درمورد فرزندتان سر جایش و درست نیست.
مطالب درسی مرتبط:
آموزش هدیه های آسمانی پایه چهارم
آموزش مهارت های زندگی پایه چهارم
سلامت جسمانی و ظاهر
مراقب تغییرات فیزیکی در کودکتان باشید. تغییراتی چون:
- عادت ماهیانه نامنظم در دخترتان یا قطع کامل قاعدگی
- خستگی یا کمبود انرژی همیشگی
- شکایت همیشگی از سرما، حتی در هوای گرم
- غش یا سرگیجه
- یبوست
- رشد موهای پرزدار نرم و گاه بی‌رنگ روی صورت، بازوها یا تن کودک
- ریزش مو در کودک
گونه‌های متورم یا پف‌کرده، دندان‌ها یا لثه‌های آسیب‌دیده و زخم روی بند انگشتان یا دست‌ها ممکن است نشانه‌ای از این باشد که نوجوانان خودشان را وادار به استفراغ می‌کنند.
بیشتر بخوانید: تغذیه سالم برای نوجوانان: بایدها و راه کارها
با فرزندتان درمورد اختلالات اشتهایی و بهم ریختگی غذایی صحبت کنید
اگر متوجه هریک از نشانه‌های هشدار بالا شدید، باید در اسرع وقت با کودک خود و یک متخصص گفتگو کنید. اگر فکر می‌کنید که چیزی در مورد نحوه‌ی غذا خوردن یا رفتار کودک شما سرجایش نیست، به حس خود اعتماد داشته باشید و با کودک خود صحبت کنید.
مهم است که هنگام صحبت با فرزندتان درمورد غذا، وزن و تصویر ذهنی او از بدنش، حساس و مراقب باشید و بدون قضاوت حرف بزنید. این مکالمه ممکن است یه گفت‌وگوی سخت باشد.
ممکن است واقعا احساس نگرانی کنید و فرزندتان عصبانی شود و بگوید که هیچ مشکلی وجود ندارد. حتی اگر این اتفاق افتاد، سعی کنید آرام بمانید و این پیام را به او منتقل کنید که نگران سلامت و تندرستی‌اش هستید، نه وزن و ظاهرش. ممکن است لازم باشد بگویید که فکر می‌کنید بهتر است او را نزد یک متخصص ببرید.
اگر مطمئن نیستید که چطور درمورد این مسائل صحبت کنید، می‌توانید ابتدا به پزشک عمومی یا متخصص سلامت روان مراجعه و درخواست کمک کنید.
اگر فرزند شما مبتلا به اختلال اشتها است، محبت و حمایت شما در کمک به بهبود او بسیار تاثیرگذار است.
درخواست کمک برای درمان اختلالات اشتها
در صورت امکان، سعی کنید یک متخصص پیدا کنید که در زمینه‌ی اختلالات اشتهایی تجربه داشته باشد. پزشک عمومی شما می‌تواند در صورت لزوم، شما را به او معرفی کند.
مداخله‌ی زودهنگام برای درمان به هم ریختگی غذایی، می‌تواند مانع از تبدیل مشکل غذا خوردن به یک اختلال اشتهای شدیدتر شود. این کار می‌تواند فرزند شما را از درمان فشرده و دوران نقاهت طولانی نجات دهد. ممکن است راحت‌تر باشد که فرزندتان را همین الان به یک متخصص نشان دهید و این کار را به آینده موکول نکنید.
چرا نوجوانان در معرض خطر این اختلالات هستند؟
ما نمی‌دانیم چرا برخی از کودکان دچار اختلالات اشتها می‌شوند. اما دوران بلوغ می‌تواند دوره خطرناکی برای آنهایی باشد که با بدن خود به شیوه‌های ناسالم رفتار می‌کنند.
- در دوران بلوغ، بدن و مغز فرزند شما خیلی سریع رشد کرده و پرورش می‌یابد و تغییرات زیادی در نحوه‌ی تفکر، احساس و ارتباط فرزند شما با مردم به وجود می‌آید. بسیاری از نوجوانان بیشتر از دیگران به تصویر ذهنی از بدن اهمیت می‌دهند.
- در همین دوران، فرزند نوجوان شما به غذاهای مناسب بیشتری نیاز دارد و برآوردن نیازهای غذایی او می‌تواند به دلیل سرعت رشد او سخت‌تر باشد.
- سبک زندگی و عادات غذایی ممکن است تغییر کند، زیرا کودک شما شروع به خوردن وعده‌های غذایی و میان‌وعده‌های بیشتری در خارج از خانه می‌کند.
- این زمانی است که کودکان بیشتر به پیام و اطلاعات رسانه‌ها درمورد سلامت، چاقی و رژیم غذایی توجه نشان داده و تحت تاثیر آنها قرار می‌گیرند.
بنابراین، ممکن است متوجه تغییراتی در عادات غذایی و نگرش فرزندتان نسبت به غذا شوید. مثلا:
- غذا خوردن بی‌برنامه یا حذف وعده‌های غذایی
- خوردن غذاهای راحت و میان‌وعد‌ه‌ها و نوشیدنی‌های شیرین انرژی‌زا
- توجه زیاد به اطلاعات مربوط به تغذیه «سالم»، چاقی و رژیم غذایی
- تجربه کردن رژیم غذایی و غذا خوردن محدود، یعنی نخوردن برخی غذاها یا گروه‌های غذایی
ترکیب همه‌ی این موارد می‌تواند برخی از نوجوانان را به سمت ایجاد عادات غذایی سوق دهد که برای بدنِ در حال رشدِ آنها مناسب نیست.
سایر عوامل خطر برای اختلالات اشتهایی
در مجموع به یاد داشته باشید که اختلالات مرتبط با خوردن را نمی‌توان به یک ژن، محیط یا تیپ شخصیتی خاص مرتبط کرد، اما عواملی وجود دارد که بچه‌های کوچکتر را در معرض خطر ابتلا به اختلالات اشتها قرار می‌دهد.
این عوامل خطر عبارتند از:
- سابقه خانوادگی اختلالات خوردن
- کمال‌گرایی
- اختلال وسواس اجباری یا «OCD»
- چاقی
- بلوغ زودرس
- اضطراب و افسردگی
- عزت نفس پایین
