با ریاضیات بازی کنید

فواید و نحوه آموزش شمارش به کودکان

دسته بندی اشیا بر اساس شکل، رنگ و اندازه، شمارش آهنگین اعداد تا ۱۰، شناخت و دسته‌بندی بر اساس گروه‌ها و الگوها و بازی‌های دیگری از این دست همگی فعالیت‌هایی هستند که شما می‌توانید به سادگی و با انجام آن‌ها به همراه کودک پیش دبستانی خود در داخل و بیرون از خانه، به او کمک کنید تا بر شمارش و مهارت‌های اولیه ریاضی تسلط یابد.

چرا یادگیری شمارش برای کودکان ضروری است؟

شمارش یک مهارت اولیه محاسبه است. شمارش به کودک شما کمک می کند تا کلمات مرتبط با اعداد و ترتیب صحیح آن‌ها را بیاموزد. به عنوان مثال فرزند شما از طریق شمردن یاد می‌گیرد که «۵» تعداد انگشتان یک دست و «۱۰» تعداد انگشتان هر دو دست است. این موضوع به کودک شما کمک می کند تا درک کند عدد ۱۰ از ۵ بزرگتر است.

مهارت‌های پایه محاسبه مانند شمارش، زیربنای مهارت های پیچیده‌تر ریاضی هستند.

از چه سنی آموزش اعداد به کودک را شروع کنیم؟

کودک به محض شروع به کاوش در دنیای اطرافش شروع به یادگیری اعداد می‌کند. با این وجود نقاط عطف یادگیری ریاضی خاصی وجود دارد که اکثر کودکان تقریباً در همان سنین به آن می‌رسند. به طور معمول کودکان توانایی درک مفهوم واقعی شمارش را به طور کلی در سنین دو تا چهار سالگی پیدا می‌کنند. در سن چهار سالگی، کودکان معمولاً می‌توانند تا ۱۰ و یا بیشتر بشمارند. بنابراین می‌توان گفت بازه سنی ۲ تا ۴ سال برای آموزش اعداد به کودکان مناسب است.

آنچه برای بازی‌های شمارشی با فرزندتان نیاز دارید

بازی‌ها و فعالیت‌های شمارشی می‌تواند در هر زمان و هر مکانی اتفاق بیفتد و شما به وسایل یا کتاب خاصی نیاز ندارید. اما چگونه با کودک خود بازی‌ها و فعالیت‌های شمارشی انجام دهیم؟

شما می‌توانید هنگام رفتن به بازار و مغازه از ایده‌های زیر به عنوان بازی و فعالیت‌های شمارشی با فرزندتان استفاده کنید:

• چیزی که کودکتان به آن علاقه دارد را انتخاب کرده تا او در مسیر مقصد تعداد آن‌ها را محاسبه کند. چیزهایی مثل ماشین یا درخت‌ها. بهتر است مواردی را انتخاب کنید که می‌دانید آن‌ها را به دفعات مشاهده خواهید کرد. این به این معنا است که فرزند شما از انتظار برای پدیدار شدن مورد بعدی خسته نمی شود.
• از کودک خود بخواهید هنگام قرار دادن میوه‌ها یا سبزیجات در چرخ دستی یا سبد، به شما کمک کند تا آن‌ها را بشمارید. به عنوان مثال می گویید ما ۶ سیب نیاز داریم. می‌توانی به من کمک کنی تا عدد ۶ بشمارم؟
• در حین راه رفتن قدم‌هایتان را بشمارید. مثلا بشمارید چند قدم طول می‌کشد تا از بخش سیب‌ها به بخش نان‌ها برسید. می‌توانید از فرزندتان بخواهید اول حدس بزند و سپس ببینید که آیا درست گفته است یا خیر.
• افرادی را که برای تسویه کردن در مقابل شما صف کشیده‌اند، بشمارید. با تسویه و خروج هر کدام دوباره شمارش را انجام دهید تا فرزندتان ببیند که تعداد آنها کمتر شده است.

جالب ترین ها: همه‌ی آنچه باید درباره دست‌ خط کودک خود بدانید

تطبیق بازی شمارش با سن کودک

بهتر است اعداد پایین را برای فرزند کوچکتر خود نگه دارید. می‌توانید به فرزندتان کمک کنید تا اعداد را با کلمات مرتبط کند. مثلا:  «ما به ۴ سیب نیاز داریم، آیا می‌توانی با انگشتانت به من ۴ را نشان دهی؟»

فرزند بزرگتر شما اما از چالش‌های سخت‌تر لذت خواهد برد. مثلا سعی کنید اعداد را دو تا دو تا بشمارید یعنی بگویید ما به ۸ سیب نیاز داریم. دو، چهار، شش و غیره.

نکاتی برای آموزش اعداد به کودک

روش‌های متعددی برای آموزش اعداد به کودکان وجود دارد، از آموزش اعداد با بازی گرفته تا آموزش اعداد با شعر. با یک برنامه‌ریزی مناسب و رعایت نکات اصولی می‌توانید فرزندانتان را برای موفقیت در ریاضیات آماده کنید. در ادامه با این نکات آشنا می‌شویم:

• ایده خوبی است که از سال‌های اول شروع به معرفی اعداد به کودکان کنید. استفاده از ساده‌ترین عبارت مانند یک درخت، دو گربه و غیره، می‌تواند آن‌ها را متوجه کند که اعداد با اشیا واقعی مرتبط هستند.
• بین سنین سه تا چهار سالگی، می‌توانید آموزش شمارش به کودکان را یک گام جلوتر برده و شروع به آموزش جمع و تفریق اعداد به صورت بصری کنید. به عنوان مثال می‌توانید به فرزند خود سه موز نشان دهید و سپس یکی را بردارید تا تبدیل به دو موز شود. 
• کتاب‌های آموزش شمارش به بچه ها وجود دارد که به طور خاص برای کمک به آموزش اعداد طراحی شده‌اند، می‌توانید از این کتاب‌ها برای آموزش به فرزندتان استفاده کنید.
• در حین آموزش اعداد به کودکان آن‌ها را تشویق به رنگ آمیزی اعداد کنید. این یکی از بهترین راه‌ها برای ایجاد تعامل در فرآیند یادگیری و پرورش خلاقیت کودکان است.
• والدین و معلمان باید برای اطمینان از اینکه کودکان بهترین آموزش ممکن را دریافت می‌کنند، با همدیگر همکاری کنند. این همکاری می‌تواند شامل تمرین شمارش و اعداد ریاضی در منزل باشد.

آموزش اعداد به کودکان بر اساس روحیات آن‌ها

در این مقاله چندین روش سرگرم‌ کننده برای آشنا کردن فرزندتان با دنیای ریاضیات وجود دارد. از آنجایی که آموزش به کودکان بر اساس روحیات آن‌ها روش‌های گوناگونی دارد، این بازی‌ها را بر اساس سبک یادگیری مرتب می‌کنیم.

بیشتر بخوانید: چگونه به کودکانی که اضطراب ریاضی دارند، کمک کنیم؟

آموزش اعداد برای یادگیرنده بصری (کودکانی که با شکل و تصویر راحت‌تر هستند)

• به گردش اعداد بروید

وقتی در شهر در حال رانندگی هستید، از فرزندتان بخواهید در تابلوی خیابان‌ها و فروشگاه‌ها و روی پلاک‌ها به دنبال اعداد بوده و وقتی شماره‌ها را پیدا کرد، آنها را بلند بخواند. کودک شما باید قبل از مهدکودک بتواند اعداد ۱ تا ۱۰ را تشخیص دهد.

• تماس تلفنی برقرار کنید

شماره تلفن یک دوست یا عضوی از فامیل را روی یک کاغذ بنویسید. از فرزندتان بخواهید آن را شماره گیری کند تا به او تمرین خواندن اعداد از چپ به راست را بدهد.

• همه چیز را در اطراف خود بشمارید

تعداد افرادی که در صف ایستاده‌اند، تعداد پله‌های کتابخانه، شکاف های پیاده رو. همه چیز را بشمارید.

آموزش اعداد برای یادگیرنده فیزیکی (بچه‌هایی که با لمس اشیا راحت‌تر هستند)

• وسایل خانه را بشمارید و مرتب کنید

چاقوها، چنگال‌ها و قاشق‌ها را در کشو مخلوط کنید و از فرزندتان بخواهید آن‌ها را بر اساس نوع گروه‌بندی کرده و تعداد آنها را در هر گروه بشمارد. همین کار را با کشوی جوراب خود (بر اساس رنگ و اندازه)، مجموعه حیوانات عروسکی فرزندتان (بر اساس بزرگی و کوچکی آنها) انجام دهید. از فرزندتان بخواهید به شما در جمع کردن و مرتب کردن لباس‌ها کمک کند. چند جوراب وجود دارد؟ چند تیشرت؟ از او بخواهید آنها را به گروه‌های مختلفی تقسیم کند.

• به جستجوی شکل‌های اطراف خانه بروید

به دنبال مربع، مثلث، دایره، ستاره و هر نوع شکلی باشید. از کودک انتظار می‌رود که اشکال را تا کلاس اول به خوبی تشخیص دهد، بکشد و دستکاری کند. البته که منظور ما هندسه دبیرستان نیست!

• با پازل‌ها و بلوک‌ها شکل بازی کنید

دستکاری اشیای سه بعدی مانند بازی با یک جعبه مرتب کننده شکل (جعبه‌ای شامل حفره‌هایی به اشکال مختلف همراه با قطعات پلاستیکی به شکل حفره‌ها) به کودک شما کمک می‌کند تا با هندسه اولیه آشنا شود و همچنین به رشد مهارت‌های حرکتی ظریف و استدلال فضایی او کمک می‌کند.

• یک کتاب شمارش درست کنید

این تمرین علاوه بر ریاضی، مهارت خواندن را نیز تقویت می‌کند. از کودک خود بخواهید تا با کمک شما در یک روزنامه یا مجله قدیمی، هرچه حرف «الف» می‌بیند را بریده و روی یک کاغذ رنگی بچسباند. سپس حرف «ب» و الی آخر. وقتی این عمل به پایان رسید، باهم تعداد حروف چسبانده شده در هر صفحه را بشمارید.

• در زمان میان‌ وعده با خوراکی‌ها بازی کنید

به عنوان مثال، به کودک خود یک مشت بیسکویت شکل حیوانات بدهید. مثلا بیسکوییتی به شکل ماهی و بعد روی کاغذی سفید یک تنگ ماهی بکشید. ماهی‌ها را در تنگ بگذارید و از کودکتان بخواهید آنها را بشمارد. یکی را بیرون بیاورید و دوباره بشمارید.

• با الگوها بازی کنید

به عنوان مثال به فرزندتان انگور سبز و بنفش بدهید. از او بخواهید آنها را با الگوهای مختلفی مرتب کند. مثلا: «بنفش، سبز، بنفش، سبز» یا «سبز، سبز، بنفش، سبز، سبز». به دنبال الگوهایی در طبیعت باشید، حلقه‌های روی یک کرم، چرخش روی صدف حلزون یا چیزهایی که جفت هستند مانند چشم، گوش یا ۲ بادام زمینی درون پوسته خود. این مدل فعالیت‌ها، مهارت ‌حل مسئله و توانایی تفکر انتزاعی را در کودک تقویت می‌کند.

آموزش اعداد برای یادگیرنده شنیداری (بچه‌هایی که با شنیدن راحت‌تر هستند)

• به آهنگ‌ها و ریتم‌های شمارش‌دار گوش دهید

«۱ یه خط راسته، ۱ یه دونه هستش، مثل یه دونه نارگیل یا مثل یه بچه فیل. ۲ بعد از ۱ میاد، شبیه ۱ می‌مونه، یه خط راست زیبا، با یه دونه دندونه و …» یا مثلا «۱ ماه تابون تو آسمون، ۲ ابر زیبا اون بالا بالا، ۳ تا ستاره، تینا بیداره، داره می‌خوابه، موقع خوابه» یا دیگر اشعار کودکانه از این دست که به راحتی در اینترنت یا کتاب‌های کودکانه پیدا می‌شوند. شنیدن این آهنگ‌ها باعث جا افتادن زمینه شمارش در ذهن کودکان می‌شود.

• با کودک خود از روی یک دستور غذایی آشپزی کنید

فنجان‌ها و کاسه‌های اندازه‌گیری را به فرزندتان داده و از او بخواهید همزمان با شما که دستورالعمل‌ را با صدای بلند می‌خوانید، مواد را اندازه‌گیری کند. راهی آسان و خوشمزه برای معرفی مفاهیمی مانند حجم و وزن.   

۱۰ بازی خلاقانه برای آموزش اعداد به کودکان

یکی از اولین مهارت‌های ریاضی که بچه‌ها به دست می‌آورند این است که چگونه بشمارند. یک، دو، سه،….

شما می‌توانید برای آموزش شمارش به کودکان، از روش‌های خلاقانه مانند آموزش اعداد با بازی استفاده کنید. در ادامه با ۱۰ بازی خلاقانه آموزش اعداد به کودک آشنا می‌شویم.

فواید آموزش اعداد با بازی

آموزش اعداد با بازی به کودکان یک روش خلاقانه برای آموزش شمارش، اعداد و عملیات اصلی ریاضی است. مزایای دیگر این تکنیک، عبارتند از:

• این روش خلاقانه از روش غیرمستقیم به کودکان آموزش می‌دهد و برای کودک جذابیت زیادی دارد.
• انگیزه کلید یادگیری است و بازی‌ها انگیزه یادگیری را بالا می‌برند!
• انجام بازی‌های سرگرم‌کننده به خصوص بازی‌های گروهی، مهارت اجتماعی کودک را بالا می برد. این بازی‌ها تعامل مثبت بین دانش آموزان را تقویت می‌کند.
• تقویت حواس چندگانه مانند دیدن، گفتن و انجام دادن در تجربه آموزش اعداد با بازی نهفته است. 
• انجام برخی از بازی‌های کلاسی برای آموزش ریاضی به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد از فضای خشک کلاس جدا شده و کمی استراحت کنند.

۱- بازی شمارش معکوس!

 وسایل مورد نیاز : 

• ۴ عدد کارت بزرگ با اعداد ۲۵، ۵۰، ۷۵ و ۱۰۰ روی آنها
• مجموعه‌ای از کارت‌ها با ارقام ۱-۱۰ روی آن‌ها ( حداقل دو کارت برای هر عدد)

نحوه بازی:

مرحله ۱: ۴ عدد کارت بزرگ (۲۵، ۵۰، ۷۵و ۱۰۰) را مخلوط کنید و به پشت بگذارید.

مرحله ۲: همین کار را با کارت‌های ۱ تا ۱۰ انجام دهید، مطمئن شوید که حداقل ۲ کارت برای هر عدد دارید.

مرحله ۳: بچه‌ها به نوبت یکی از کارت‌های اعداد بزرگ یا یکی از کارت‌های اعداد کوچک را انتخاب می‌کنند تا زمانی که ۶ کارت با هم داشته باشد.

مرحله ۴: کودکی که در حال انجام بازی است باید یک عدد ۳ رقمی بسازد. او می‌تواند با انداختن یک تاس یا انتخاب کارت‌ها از سری اعداد ۰ تا ۹ باشد.

مرحله ۵: هنگامی که عدد ساخته شد، بازیکنان باید تلاش کنند تا با استفاده از هر یک از شش کارت، عدد معکوس آن را بسازند. 

۲- بازی سلام

وسایل مورد نیاز : 

• دو شرکت کننده مشتاق!
• کارت‌های شماره ۱ تا ۱۰ 

نحوه بازی:

مرحله ۱: بازی با دو بازیکن در مقابل هم شروع می‌شود. هر فرد یک کارت عدد را انتخاب کرده و آن را روی پیشانی خود می‌چسباند تا بازیکن دیگر بتواند ببیند اما خودش نبیند.

مرحله ۲: گرداننده بازی، قانون بازی را تعیین می‌کند. مثلاً مجموع دو عدد چقدر است، تفاوت بین این دو یا حاصلضرب آن دو و ….

مرحله ۳: هر بازیکن باید بر اساس آنچه روی سر شخص دیگر نوشته شده و قانون داده شده، تعیین کند که چه عددی روی کارت او وجود دارد.

۳- بازی دبرنا

دبرنا یک بازی کلاسیک و سرگرم کننده است که افراد در هر سنی می‌توانند از آن لذت ببرند و برای آموزش اعداد به کودکان نیز بازی مناسبی است. برای کودک اعداد مختلف را بخوانید و از او بخواهید مهره یا هر چیز کوچک دیگری را روی صفحه شمارش دبرنا بگذارد. این بازی باعث تقویت مهارت شناسایی و خواندن اعداد در کودک می‌شود.

۴- بازی اندازه‌گیری وزن و طول

وسایل مورد نیاز : 

• مقداری خلاقیت!
• باغ یا خانه ای پر از اشیاء قابل اندازه گیری!

نحوه بازی:

یک جدول با درجات وزن و طول های از پیش تعیین شده به کودک بدهید. از او بخواهید اشیایی که این طول یا وزن را دارند پیدا کند. برای مثال وسیله ای به طول تقریبی ۱۰ سانتی متر یا چیزی در خانه با وزن ۳۰۰ گرم! این بازی راهی عالی برای آموزش شمارش و طول و وزن به کودکان بالای ۳ سال است.

۵- بازی بله/خیر

این یکی دیگر از بازی‌های ساده ریاضی است که کودکان در کلاس‌های درس در سراسر کشور آن را دوست دارند! این بازی مشابه بازی بیست سوالی است با این تفاوت که روی کاغذ عدد قرار می‌گیرد. اولین بازیکن سوالی می‌پرسد که فقط می‌توان به آن “بله” یا “خیر” پاسخ داد. به عنوان مثال. “آیا این عدد فرد است؟” یا  “آیا این عدد به ۲ بخش پذیر است ؟” و غیره….. بازیکن به سؤالات خود ادامه می‌دهد تا زمانی که پاسخ صحیح دهد، یا نوبت او تمام ‌شود. 

۶- بازی بنگ بنگ

بچه‌ها پشت به هم می‌ایستند، مانند دو کابوی! یک سوال ریاضی مطرح می‌شود، مانند “۲ به اضافه ۳=؟ ؟”. اولین کودکی که می‌چرخد، باید “بنگ بنگ” را بگوید و پاسخ را بدهد. سپس این کار تکرار می‌شود.

۷- لی لی ریاضی

با گچ روی زمین طرح لی لی بکشید و داخل هر مربع یک عدد بنویسید. از کودکتان بخواهید لی لی کنان روی مربعی بایستد که شما عدد روی آن را می‌خوانید. این بازی ریاضی برای آموزش اعداد به کودکان سنین پایین‌تر مناسب است اما اگر کودک بالای ۳ سال دارید می‌توانید داخل مربع‌ها را با فرمول‌های ریاضی مثل ۲+۵ پر کنید. در این صورت باید نتیجه نهایی عمل ریاضی را بگویید و فرزندتان خودش مسئله را حل کرده و روی پاسخ صحیح بایستد.

۸- بازی زمان

سعی کنید ساعتی را با گچ روی زمین بکشید. از کودک بخواهید تا از بدن خود برای ساخت عقربه های ساعت استفاده کند. حالا از او بخواهید مثلا پای چپش را روی عدد ۴ قرار دهد. آموزش اعداد با بازی زمان نه تنها برای یادگیری اعداد بلکه برای یادگیری خواندن ساعت و تقویت مهارت‌های حرکتی کودک نیز استفاده می‌شود.

۹- بازی ارزش مکانی 

آنچه برای این بازی آموزش اعداد به کودکان نیاز دارید شامل یک جدول ارزش مکانی (کشیده شده روی یک تکه کاغذ) و یک دسته کارت بازی عدد می‌شود.

نحوه بازی:

مرحله ۱: هر بازیکن یک شبکه ارزش مکانی با تعداد توافق شده ترسیم می‌کند. به عنوان مثال یکان، دهگان، صدگان و..

مرحله ۲: بازیکنان به ترتیب ۱۰ کارت برمی‌دارند.

مرحله ۳: گرداننده بازی یک عدد می‌خواند و هر بازیکن انتخاب می‌کند که در کدام ستون عدد را ثبت کند. برنده کسی است که بیشترین عدد صحیح را در پایان بازی ثبت کند.

۱۰- بازی ۰ تا ۱۰۰

یک دسته کارت بازی و یک برگ کاغذ بردارید. کارت‌ها را با هم مخلوط کرده و برعکس روی میز قرار دهید. هر بازیکن یک کارت برداشته و آن را در مقابل خود می‌چرخاند. هر بازیکن عددی که برداشته را روی کاغذ ثبت می‌کند. سپس هر بازیکن کارت دوم را می‌گیرد و عدد روی آن را به شماره اول اضافه می‌کند. اولین نفری که به ۱۰۰ برسد برنده است. 

آموزش اعداد به کودکان با شعر

شعرهایی که برای آموزش اعداد به کودکان استفاده می‌شوند، معمولاً نتایج قابل قبولی دارند. این تکنیک یک روش خلاقانه برای آموزش اعداد به بچه ها است. قافیه و ریتم این شعرها به خوبی در ذهن کودک می‌نشیند. از سوی دیگر خود فعالیت شعرخوانی برای کودکان سرگرم‌کننده است و باعث می‌شود کودک با اشتیاق شروع به یادگیری اعداد و شمارش کند.