زمانی که به فرزند خود می‌گویید توجه بهتری داشته باشد و از حد معمول بیشتر تمرکز کند باید راه‌های سازنده و خلاقانه‌ای برای افزایش ظرفیت توجه او به کار ببرید.
اگر بخواهیم صادق باشیم همه ما هر چند وقت یک‌بار برای انجام کاری به مشکل برمی‌خوریم. این روزها به لطف وجود حواس‌پرتی‌های مدرن همچون تلفن همراه، اینترنت و تلویزیون توجه ما در امور مختلف دائما مورد آزمایش قرار می‌گیرد. از همین رو از دست دادن توجه و حواس‌پرتی امر بدیهی خواهد بود. شاید ناامید کننده به نظر بیاید اما باید بدانید وجود گاه و بیگاه حواس‌پرتی یا عدم توجه کافی جلوی موفقیت‌های روزمره را می‌گیرد.
با این حال زمانی که برای حفظ توجه بهتر بر روی یک موضوع همچون تحصیل فرزندتان تلاش زیادی می‌کنید – مثلا چندین بار در روز بر روی این مسئله تاکید دارید، می‌تواند در نهایت عواقب منفی در بر داشته باشد. توجه درست و کافی بر روی مسائل پیرامون ما و جلوگیری از حواس‌پرتی‌های آزاردهنده نقش مهمی در زندگی ایفا می‌کنند، به همین دلیل در این مقاله قصد داریم شما را با استراتژی‌های آموزش توجه بهتر به کودکان آشنا کنیم. همراه ما باشید.
توجه ضعیف در همه موارد نشان دهنده اختلال کم‌توجهی/بیش فعالی (ADHD) نیست
اگر فرزند شما در کلاس درس تمرکز کافی ندارد به این معنی نیست که او حتما در یادگیری ناتوان بوده و دارای اختلال کم‌توجهی/بیش فعالی یا نقص توجه است. این روزها اکثر افرادی که در داشتن تمرکز ناتوان هستند را به صورت پیش فرض دارای اختلال نقص توجه یا بیش فعالی می‌دانند. این در حالی است که آن بچه‌ها هیچ‌گاه به درستی یاد نگرفته‌اند که چگونه باید تمرکز کنند.
ظرفیت توجه کودک شما در یادگیری و بهبودی میزان دقت او نقش مهمی ایفا می‌کند. اگر شما به درستی متوجه شوید که فرزندتان تا چه مدت می‌تواند روی یک کار تمرکز کند، می‌توانید روش یادگیری بهتری برای تقویت دقت او در نظر بگیرید. وجود یک روش یادگیری جدید که با نیازهای کودکتان تناسب داشته باشد، می‌تواند به اندازه کافی باعث بهبود بخشیدن به وضعیت توجه و کمتر شدن ناامیدی در او شود. بدین شکل کودک شما هنگام یادگیری احساس خوبی را تجربه خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: اختلال «کم توجهی – بیش فعالی» یا «ADHD» در کودکان پیش دبستانی
بررسی راهکارهای کاربردی و مهم برای آموزش توجه بهتر به کودکان
در دنیای امروز به واسطه حضور تکنولوژی و وسایل سرگرم کننده مدرن اغلب افراد به‌خصوص بچه‌ها در سنین پایین‌تر با مشکل حواس‌پرتی و عدم توجه کافی مواجه هستند. داشتن توجه در انجام کارهای مختلف همچون تکالیف مدرسه نشان دهنده تمرکز کافی است. اما اگر احساس کردید کودک شما نمی‌تواند با دقت خوبی وظایف خود را در مدرسه انجام دهد، قبل از این‌که نگران بروز اختلالات مختلف شوید، ابتدا استراتژی‌های زیر را با او تمرین کنید.
برای جلب توجه کودک، توجه کنید
برای تقویت دامنه توجه فرزندان ابتدا والدین باید خودشان توجه داشته باشند. دکتر روجاس در این زمینه می‌گوید: “در اغلب موارد توجه ما به صورت پراکنده عمل می‌کند. اگر ما به عنوان فرد بزرگسال نتوانیم توجه پراکنده خودمان را کنترل کنیم و به آن لحظه برنگردیم، نمی‌توان از کودکان انتظار داشت که بتوانند این کار را انجام دهند.”
بهترین راه‌حل برای جلب توجه بهتر کودکان این است که شما به عنوان والدین از لحاظ فیزیکی در کنار کودک خود قرار بگیرید. مارگارت نیکلز دکترای روانشناسی بالینی بر این باور است که والدین نباید درخواست‌های خود را از آشپزخانه به اتاق نشیمن فریاد بزنند. برای کمک بیشتر به فرزندتان از دستورالعمل‌های کوتاه، واضح و روشن استفاده کنید.
هنگام مطرح کردن حرف‌هایتان حتما با آن‌ها تماس چشمی داشته باشید، جلوی کودکتان بایستید و بهتر است دست‌هایتان را بر روی شانه فرزندتان بگذارید. این‌گونه حرف‌هایتان را آغاز کنید: «دخترم/پسرم من به تو نیاز دارم، لطفا الان این کار را برایم انجام بده» اگر کودکتان به درخواست شما اهمیتی نداد از او بپرسید: «دخترم/پسرم الان باید چه کاری انجام بدی؟» زمانی که فرزندتان جواب درستی داد به او بگویید: «حالا به من نشان بده برای انجام دادن خواسته‌ام به چه چیزی نیاز داری؟»
مهارت‌های فرزندتان را به درستی پرورش دهید
بهبود توجه و دقت در کودکان همچون مهارت‌های دیگری مثل مطالعه به تمرین و استمرار نیاز دارد. در ادامه شما را با چندین استراتژی آشنا می‌کنیم که می‌توانید به راحتی آن‌ها را در خانه انجام دهید تا فرزندتان به کمک این تمرین‌ها تمرکز بیشتری بر روی تکالیف مدرسه و وظایف دیگر خود در زندگی داشته باشند:
- زمانی که می‌خواهید شروع به راهنمایی فرزندتان کنید، حتما در ابتدای حرف‌های خود نامش را به کار ببرید. این‌گونه کودکتان متوجه می‌شود که قرار است چیزهای مهمی به او گفته شود. همچنین توجه کنید به جای این‌که در اتاق دیگری باشید و با صدای بلند فریاد بزنید از نظر فیزیکی در کنار فرزندتان قرار بگیرید و تمامی نکات حائز اهمیت را به صورت واضح و روشن برای او توضیح دهید.
- یادتان باشد حتما وظایفی که بر عهده فرزندتان می‌گذارید به قسمت‌های کوچکتر و قابل کنترل تقسیم شوند.
- به فرزندتان بیاموزید حتما سر کلاس به معلم و هر کسی که در حال صحبت است، مستقیما نگاه کند. زیرا زمانی که چشم دائما به اطراف بچرخد، مغز هم دچار حواس‌پرتی خواهد شد و از چشم‌ها پیروی می‌کند.
- چندین وظیفه مختلف را به طور همزمان برای کودکتان در نظر نگیرید. زیرا وجود وظایف مختلف و جابه‌جا کردن آن‌ها می‌تواند فرصت‌های زیادی برای عدم توجه و بروز حواس‌پرتی ایجاد کند.
- برای اطمینان پیدا کردن از توجه فرزندتان بهتر است بر روی دستورالعمل‌هایی که به او داده‌اید تاکید داشته باشید و آن‌ها را به طور مداوم تکرار کنید. اگر بر این فرض پیش بروید که کودکتان دفعه اول متوجه حرف‌های شما شده است، نه تنها شما بلکه آن‌ها هم سود نخواهند کرد.
- به‌جای این‌که در اوقات فراغت از کودکتان بخواهید تلویزیون نگاه کند، آن‌ها را تشویق کنید تا به بازی‌های تمرکزی و چیزهایی مثل جستجوی کلمات یا حل جدول کلمه‌های متقاطع مشغول شوند. همه ما بر روی چیزهای سرگرم کننده تمرکز بیشتری می‌کنیم که بچه‌های شما هم از این قاعده مستثنی نیستند.
وظایف فرزندتان را با کمی چاشنی سرگرمی به یک کار لذت‌بخش تبدیل کنید
بسیاری از کودکان بر روی کارهایی که دلشان نمی‌خواهد انجام دهند – کارهای تکراری و ساختاریافته که مدرسه از آن‌ها انتظار دارد – تمرکز کمتری می‌کنند. بنابراین شما می‌توانید به کمک کمی خلاقیت و ادویه سرگرمی از تبدیل آن فعالیت به کار کسل کننده جلوگیری کنید. مثلا می‌توانید از فرزندتان بخواهید به‌جای این‌که حروف را با مداد روی کاغذ بنویسد به کمک چندین سنگ کوچک یا ماشین‌های اسباب بازی خود به نوشتن مشغول شود. برای تجربه هیجان‌انگیزتر می‌توانید به آن‌ها کمک کنید تا فرم حروف را بر روی یک سه پایه بزرگ با بلوک‌های چوبی یا گچ طراحی کنند.
از انجام فعالیت‌های حرکتی غافل نشوید
ورزش می‌تواند به بچه‌ها کمک کند تا توجه بهتری داشته باشند. خصوصا کودکان دبستانی که به اندازه کافی استراحت می‌کنند تا در طول روز فعالیت داشته باشند، روی تکالیف درسی خود تمرکز بهتری خواهند داشت. برای این کار می‌توانید از فرزند خود بخواهید با اسباب بازی‌هایی همچون توپ یا طناب در فضای باز فعالیت کند. اگر او به ورزش خاصی علاقه‌مند است حتما در فضای آزاد موقعیتی ایجاد کنید تا به انجام آن فعالیت مشغول شود. از فعالیت‌های خانوادگی همچون پیاده‌روی، دوچرخه سواری و بازی در پارک غافل نشوید.
موانعی که باعث توجه کمتر و حواس‌پرتی می‌شود را از بین ببرید
والدین باید دقت کنند که آیا عواملی همچون گرسنگی یا تشنگی مانع توجه کافی فرزندشان شده است؟ گرسنگی و تشنگی به شدت می‌تواند باعث ایجاد حواس‌پرتی به‌خصوص در کودکان شود. بنابراین قبل از انجام تکالیف درسی و یا هر کار دیگری با دادن یک میان وعده سالم به فرزندتان از بروز کم‌توجهی در آن‌ها جلوگیری کنید. میان وعده انتخابی شما باید سالم باشد. خوراکی‌هایی که سرشار از قند و چربی هستن می‌تواند اثر منفی بگذارد.
مواردی همچون سبزیجات خام به همراه یک سس سبک، چوب شور، ماست و کره بادام زمینی که بر روی موز یا سیب پخش شده است، در دسته انتخاب‌های هوشمندانه برای میان وعده قرار می‌گیرند. یادتان باشد میزان استراحت کافی کودک می‌تواند تاثیر بسیار زیادی بر توجه بهتر او داشته باشد. بنابراین از کافی بودن میزان خواب شبانه فرزندتان مطمئن شوید.
نکته مهم دیگری که دکتر روجاس در تحقیقات خود به آن اشاره می‌کند، استراحت بچه‌های مدرسه‌ای پس از بازگشت به خانه است. او می‌گوید: “همه ما به استراحت نیاز داریم. این به ما کمک می‌کند که بتوانیم تمرکز بیشتری داشته باشیم. اگر کودکان زمانی برای استراحت نداشته باشند و برنامه‌ریزی های آن‌ها بسیار فشرده باشد، دچار حواس‌پرتی خواهند شد و ممکن است از طریق رفتارشان درخواست استراحت کنند.
تلاش‌های فرزندتان را تحسین کنید
در فرهنگ ما، والدین نتیجه عملکرد فرزند خود را تحسین می‌کنند. در اغلب موارد می‌گوییم: “کارت عالی است، ببین چه کاری می‌توانی انجام دهی”
دکتر نیکلز در این خصوص عنوان می‌کند: “متاسفانه ما بر این موضوع تمرکز نمی‌کنیم که فرزندمان در تلاش است تا کاری را انجام دهد” در واقع شما باید به‌جای این‌که بگویید : « دخترم/پسرم اسمت را درست ننوشتی» از عبارتی مثل « دخترم/پسرم تو خیلی تلاش می‌کنی تا مداد را در دستت درست بگیری و بیرون از خطوط ننویسی، این کار تو فوق‌العاده است» استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: توجه مثبت به کودکان چه تاثیری دارد؟
چه زمانی کمک بگیریم؟
گاهی اوقات ممکن است مشکل کودک شما حواس‌پرتی و عدم توجه بهتر نباشد. این بچه‌ها اغلب با مشکلات توجه روبه‌رو هستند و نمی‌توان با راهکارهای ذکر شده به آن‌ها کمک کرد. بلکه به کمک‌هایی از طرف معلم، متخصص اطفال یا حتی روانشناس نیاز دارند. اگر کودک ۴ یا ۵ ساله شما بیش از دو یا سه دقیقه با هر چیزی مشکل پیدا می‌کند و درگیر آن موضوع است، باید برای انجام کارهای قابل کنترل راهنمایی بگیرد. با این حال مهم خواهد بود که والدین مراقب این فرض باشند، فرزندشان مبتلا به اختلال کم‌توجهی/بیش فعالی (ADHD) است. این اختلال در اوایل کودکی قابل تشخیص است که از نشانه‌های آن می‌توان به بیش فعالی، تکانشگری، بی‌توجهی یا ترکیبی از این سه عامل اشاره کرد.
سخن پایانی
گاهی اوقات رفتار کودکان در سنین مختلف دچار مشکلاتی خواهد شد. عده‌ای به سرعت برای این بچه‌ها اختلال بی‌توجهی/بیش فعالی (ADHD) تشخیص می‌دهند. این در حالی است که فرزند شما هیچ‌گاه در مورد تمرکز و توجه بهتر آموزشی ندیده و چیزی نمی‌داند. به همین منظور ما در این مقاله به کمک ۶ استراتژی کاربردی و مهم شما را با نحوه آموزش توجه بهتر به کودکان و جلوگیری از حواس‌پرتی آشنا کردیم. شما هم می‌توانید نظرات و تجربیات خود را در این زمینه با ما به اشتراک بگذارید.
