مقدمه
برای کودکان دبستانی میزان درس خواندن در طول روز دغدغه مهمی نیست. آنها هنوز از دوران کودکی فاصله نگرفته‌اند و مانند تمام کودکان به بازی و سرگرمی علاقه دارند. اگر آنها را مجبور کنیم ساعت‌های طولانی تفریح را کنار گذاشته و فقط مشغول یادگیری شوند، قطعا پس از مدتی علاقه خود را به درس از دست می‌دهند. روش درست‌تر این است که با انتخاب شیوه آموزشی مناسب، در کوتاه‌ترین زمان ممکن مفاهیم درسی را انتقال دهد. حال اگر این آموزش همراه با بازی باشد، چه بهتر. در این صورت کودک همواره احساس می‌کند که در حال تفریح و بازی است.
ما در این مقاله شیوه مطالعه موثر برای دانش آموزان ابتدایی را بیان می‌کنیم و توضیح می‌دهیم که دانش آموزان این مقطع به صورت متوسط چقدر در طول روز را باید به درس خواندن اختصاص بدهند.
چالش‌های درس خواندن در مقطع ابتدایی
در مقطع ابتدایی و به خصوص در سال‌های اول تا سوم که سن بچه‌ها کمتر است و هنوز با اصول مدرسه، قوانین آن و درس خواندن در آن آشنایی ندارند، شاید آنطور که ما دوست داریم درس نمی‌خوانند. ما به عنوان والدین یا معلمان این بچه‌ها انتظار داریم دانش آموزمان در طول ساعاتی که در مدرسه است تمام تمرکز خود را روی درس گذاشته و آن را کامل یاد بگیرد. به محض رفتن به خانه شروع به انجام تکالیف خود کرده و ساعات زیادی را به مطالعه درسی در خانه اختصاص دهد.
در حالی که این میزان درس خواندن برای این بچه‌ها اصلا ضروری نیست و بیشتر باعث خستگی و دلزدگی آنها از درس و مدرسه می‌شود. اختصاص دادن تمام طول روز دانش آموزان به درس و حذف تفریحاتی که قبلا داشت نه تنها بازدهی کودک را در مطالعه بالا نمی‌برد؛ بلکه برعکس ممکن است باعث شود که او با لجبازی قید درس خواندن را بزند.
روش‌های درست یادگیری در مقطع ابتدایی
کودکان ابتدایی با توجه به شرایط سنی‌شان هنوز به بزرگتر‌ها وابسته‌اند و این مسئله در درس خواندن هم صدق می‌کند. یعنی پدر و مادر در منزل و معلم در مدرسه باید به کمک او آمده و بهترین شیوه درس خواندن را یاد دهند تا بتواند بهترین عملکرد را داشته باشد.
درس خواندن همراه با تفریح
شیوه‌های جدید آموزش به خصوص در مقطع ابتدایی سال‌هاست که تغییر کرده و دیگر خبری از روش‌های خشک و رسمی و مشق‌های طولانی نیست. امروزه معلمان سعی می‌کنند با بازی و سرگرمی، شعر و داستان، مسابقه و جایزه و روش‌های مفرح دیگر الفبای نوشتن و حساب کردن را به بچه‌ها یاد بدهند. در این روش مطالعه بچه‌ها حسابی بازی می‌کنند، می‌خندند، مسابقه می‌دهند، گاهی برنده می‌شوند و گاهی می‌بازند. اما در همه این موارد به آنها خوش می‌گذرد.
آنها اشتیاقی که معلمشان در درس دادن دارد را از او دریافت کرده و خودشان هم مشتاقانه در فرایند درس دادن شرکت می‌کنند. به این ترتیب دیگر خبری از کلاس‌های خشک و بی روح و خط کش‌های بلند دردناک نیست. بلکه همه با شور و اشتیاق درس را یاد می‌گیرند.
انجام تکالیف در خانه
هدف از شیوه جدید تدریس به خصوص در دوره ابتدایی این است که بچه‌ها درس را در مدرسه یاد بگیرند. در این شیوه خانه جای یاد گرفتن درس نیست و پدر و مادر نباید نقش معلم را برای فرزند خود بازی کنند. معلمان برای یاد گرفتن شیوه تدریس خود ساعت‌های طولانی را آموزش دیده‌اند و مطالعه کرده‌اند و نباید پدر و مادر جای او را بگیرند.
اگر بچه‌ها درس را به طور کامل در کلاس درس یاد گرفتند دیگر نیازی به مشق نوشتن و تکالیف طولانی و طاقت‌فرسا در منزل نیست. در واقع خانه جایی است که بچه‌ها پس از ساعت‌های طولانی که در مدرسه حضور داشتند به آنجا رفته و استراحت می‌کنند.
یادتان باشد که نمی‌توانید بچه‌ای را که تا چند ماه پیش همه روز خود را صرف بازی کردن و کارتون دیدن می‌کرد، به یک باره از بازی و تلویزیون جدا کنید. او باید این فرصت را در خانه داشته باشد که زمانی را هم برای این کارها اختصاص دهد.
آموزش برنامه‌ریزی
کودکان در سنین پایین با مفهوم برنامه‌ریزی آشنایی ندارند. اگر می‌خواهید به او در یادگیری درس کمک کنید اصول برنامه‌ریزی را به او یاد بدهید. می‌توانید از فواید برنامه‌ریزی صحبت کرده و یک برنامه روزانه برایش بچینید. سعی کنید در این برنامه کارهایی که دوست دارد مثل کارتون دیدن، اسکیت و دوچرخه بازی، بازی با گوشی و غیره را بگنجانید. در کنار این کارها می‌توانید زمان محدودی را بهم به مرور درس‌هایی که در مدرسه یاد گرفته اختصاص دهید. این زمان را می‌توانید رفته رفته و با نزدیک شدن به فصل امتحانات و سنگین شدن درس‌ها بیشتر کنید.
هدف گذاری
یکی دیگر از مفاهیمی که بچه‌ها با آن آشنایی ندارند مفهوم هدف و هدف‌گذاری است. بچه‌ها معمولا آینده نگری را بلد نیستند. آنها در لحظه زندگی می‌کنند و کاری که دوست داشته باشند را انجام می‌دهند. پدر و مادر و معلم می‌توانند با صحبت کردن و روش‌های دیگر برای او هدف تعیین کنند. مثلا می‌توانند بگویند «اگر در امتحان کلاسی موفق شدی برایت یک اسباب بازی می‌خرم». در این صورت هدف کوتاه‌مدت دانش آموز به دست آوردن اسباب بازی دلخواهش می‌شود و برای آن تلاش می‌کند.
با بزرگ‌تر شدن کودک، این هدف‌گذاری را جدی‌تر دنبال کنید و هدف‌های بزرگتری برای او در نظر بگیرید. با این روش کم کم خودش یاد می‌گیرد برای خود هدف‌های بزرگ در نظر بگیرد و برای آنها تلاش کند.
دانش آموز ابتدایی در طول روز چند ساعت باید درس بخواند؟
همانطور که در بخش‌های قبل عنوان شد مقطع حساس ابتدایی که بچه‌ها باید اصول خواندن، نوشتن و محاسبه کردن را یاد بگیرند نیاز به روش تدریسی دارد که علاقه بچه‌ها را به همراه داشته باشد. کلاس‌های خشک و رسمی که معلم به شکل دستوری به ارائه درس می‌پردازد و بچه‌ها را با کوله باری از تکلیف و مشق به خانه می‌فرستد باعث می‌شود بچه‌ها نسبت به درس خواندن دلزده شوند. در شیوه‌های نوین آموزشی تلاش بر این است که یادگیری دانش آموزان همراه با تفریح و سرگرمی باشد. در واقع زمانی که بچه‌ها در کلاس مشغول درس خواندن هستند شبیه زمان بازی و استراحت است.
علاوه بر این باید بدانیم که خانه جای مناسب برای یادگیری درس نیست. بهتر است خانه محل استراحت و پرداختن به کارهایی باشد که بچه‌ها دوست دارند. در کنار این کارها، برای مدت‌زمان بسیار محدود مثلا حدود یک الی دو ساعت، می‌توانند به مرور درس‌هایی که در مدرسه یاد گرفتند مشغول شوند. این زمان مختص حل چند تمرین ساده از درسشان است نه یادگیری مفاد درسی.
بنابراین در مجموع می‌توان گفت بچه‌های ابتدایی در مدرسه ۴ ساعت به یادگیری درس می‌پردازند و خوب است در خانه یک الی دو ساعت به مرور و حل تمرین درس‌هایی که در مدرسه یاد گرفتند اختصاص داده شود. اجبار برای صرف زمان بیشتر از این نتیجه عکس داشته و آنها را به لجبازی و درس گریزی وامی‌دارد.
در آخر
لذت مدرسه رفتن و بازی با همکلاسیان برای همه افراد یک لذت تکرار نشدنی است. همه ما دوست داریم خاطراتی خوشی از درس خواندن برای کودکمان برجای بماند؛ اما اگر او را وادار کنیم نخستین گام‌هایش برای یادگیری علم و دانش با اجبار باشد قطعا در آینده از او یک دانش آموز تنبل و درس نخوان ساخته‌ایم. بسیاری از والدین فکر می‌کنند اگر تعداد ساعات درس خواندن بیشتر باشد، بچه‌شان دانش آموز بهتر و زرنگ‌تری است. در حالی که اینگونه نیست. بهتر است زمان درس خوان بچه‌ها کمتر اما با کیفیت‌تر باشد. ما در این مقاله شیوه‌های درست آموزشی در دوره ابتدایی را بیان کردیم و متوسط زمانی که دانش آموزان این مقطع باید به درس خواندن اختصاص بدهند را توضیح دادیم.
اگر شما پدر و مادرهای عزیز اطلاعات بیشتری در این زمینه دارید، مشتاق شنیدن نظرات ارزشمندتان هستیم.
