آمدن فصل پاییز و بازگشایی مدارس به‌معنی خداحافظی با روزهای آرام تابستان و سلام به برنامه‌های فشرده، تکالیف درسی، فعالیت‌های بعد مدرسه و از همه سخت‌تر، بیدار شدن کودک برای مدرسه است! چطور می‌توان بعد از چند ماه دیر خوابیدن و دیر بیدارشدن، حالا کودک را به سحرخیزی عادت داد؟ بی‌آنکه فضای خانه متشنج شود و کودک روز خود را با انرژی منفی آغاز کند؟ اگر بچه مدرسه‌ای دارید و مشتاقید چند روش موثر جهت بیدار کردن کودک برای مدرسه یاد بگیرید، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
چرا کودکان در خواب و بیداری مشکل دارند؟
خواب با کیفیت برای سلامت جسمی و روانی کودکان مهم است. بزرگترین مسئله کودک با خواب مسئله لجبازی است. تلاش و اصرار زیاد والدین در قالب فریاد زدن یا تنبیه، کودک را لجباز می‌کند تا در اوج خستگی نخواهد بخوابد. با تمرین صبر و نظم می‌توان بر این مسائل غلبه کرد. همه کودکان باید برنامه خواب ثابتی داشته باشند و به موقع بخوابند، به موقع از خواب بیدار شوند، آماده شوند و به موقع به مدرسه بروند.
گاهی اوقات مشکلات جدی در خواب و بیداری نتیجه افسردگی، کمبود تغذیه‌ای یا سایر مسائل نیازمند مراقبت پزشکی است. برخی از کودکان به‌خاطر آزار و اذیت توسط سایر بچه‌های مدرسه یا اختلال یادگیری که دارند، میلی به بیدار شدن ندارند و مهم است که با صحبت با آنها و معلمان مدرسه، بتوان این مسائل را حل کرد.
کودکان به چند ساعت خواب نیاز دارند؟
مغز ما برای عملکرد بهتر به خواب نیاز دارد. وقتی بچه‌ها خواب شبانه کافی ندارند، در طول روز احساس خواب آلودگی می‌کنند، خلق‌و‌خویشان تغییر می‌کند، سخت‌تر می‌توانند احساسات خود را کنترل کنند، سیستم ایمنی ضعیفی دارند، حافظه ضعیفی دارند، سخت‌تر می‌توانند مسائل را حل کنند، احساس ضعف می‌کنند و بی‌نهایت تحریک پذیر می‌شوند.
برای جلوگیری از تمام این مشکلات و راحت‌تر بیدار شدن کودک برای مدرسه، کودکان در هر دوره سنی به میزان خواب مشخصی نیاز دارند:
- هر کودک نوپا باید شبانه‌روز ۱۲ ساعت خواب مفید داشته باشد.
- هر کودک سه تا شش ساله باید در شبانه‌روز ۱۰ تا ۱۲ ساعت خواب مفید داشته باشد.
- هر کودک هفت تا دوازده ساله باید در شبانه‌روز ۱۰ تا ۱۱ ساعت خواب مفید داشته باشد.
- هر نوجوان باید در شبانه روز حدود ۸ تا ۹ ساعت خواب مفید داشته باشد.
راه‌کارهایی برای بیدار کردن کودک برای مدرسه
فریاد زدن و تنبیه کودکان به‌خاطر بیدار نشدن در اغلب موارد بیهوده است؛ چراکه در نهایت فریادهای شما را نادیده می‌گیرند و می‌خواهند که بیشتر در رختخواب بمانند. روش‌های موثرتری جهت بیدار کردن کودک برای مدرسه وجود دارد که می‌توانید کودک را با آرامش بیشتری بیدار و راهی مدرسه کنید.
۱. حس و حال کودک را ببینید و درک کنید
بچه‌ها واکنش‌های مختلفی به مقوله خواب شب دارند. بعضی از آنها ذاتا سحرخیزند و شب زود می‌خوابند، برخی دوست دارند دیرتر بخوابند. برای آنکه عادت ناخوشایند دیرخوابیدن را از سر کودک بیاندازید، کل اعضای خانواده باید صبح زود بیدار و در سفره صبحانه حاضر باشند.
۲. مطمئن شوید کودک خواب کافی و باکیفیت دارد
کودکان باید به اندازه کافی خواب باکیفیت داشته باشند تا بتوانند هرروز بی‌هیچ مشکلی صبح زود از خواب بیدار شوند. سر و صدای زیاد، خروپف خواهر و برادر یا والدین، نور زیاد، دیر به رختخواب رفتن، دمای اتاق، راحت‌نبودن رختخواب، فعالیت بیش از حد، بازی کردن با گوشی قبل از خواب، رژیم غذایی سرشار از کافئین و قند و وحشت شبانه همه عواملی هستند که می‌توانند بر کیفیت خواب کودک تأثیر بگذارند. جهت راحت‌تر بیدار شدن کودک برای مدرسه، محیط خواب کودک را امن و آرام کنید.
۳. کودک را با جملات انگیزشی و مثبت بیدار کنید
روز را با گفتن کلمات محبت آمیز و اشاره به ویژگی‌های مثبت کودک آغاز کنید. تمام کارهای شگفت‌انگیزی که کودکتان از عهده‌اش برمی‌آید را به او یادآوری کنید تا احساس کند دوستش دارید، به او افتخار می‌کنید و روز خود را با شادی شروع کند.
۴. موسیقی پخش کنید
پخش موسیقی یکی از بهترین راه‌ها جهت بیدار کردن کودک برای مدرسه است. موسیقی‌های آرام را انتخاب کنید تا کودک با حال بهتری از خواب بیدار شود و این حال خوب را تا آخر روز حفظ کند.
۵. از عطر خوش کمک بگیرید
عطر خوب قدرت بیدارکردن کودکان را دارد. پختن غذاهای موردعلاقه کودک (صبحانه‌های مختلف) به او انگیزه می‌دهد تا سریع‌تر از رختخواب خارج شود.
۶. یک روال مشخص برای بیدارکردن داشته باشید
بهتر است هر روز یک ساعت خواب و بیدارشدن مشخص داشته باشید. این کار کمک می‌کند حتی آخر هفته‌ها کودک را راحت از خواب بیدار کنید. یک چک لیست شامل تمام فعالیت‌های این روتین تهیه کنید و هر روز صبح آیتم‌ها را یکی‌یکی تیک بزنید تا کودک نظم و انضباط را یاد بگیرد.
۷. برای بیدارکردن کودک سروصدا کنید
شلوغی تصویر به‌لحاظ صوتی یا تصویری خواب را از سر کودک می‌پراند. می‌تواند زنگ هشدار را بلند تنظیم کنید و از کودک بخواهید هر روز این زنگ را خاموش کند. انجام کارهای پرسروصدا مثل جاروبرقی کشیدن، آشپزی، شستن ظروف و … خواه‌ناخواه به کودک اجازه خوابیدن نمی‌دهد.
۸. از حیوانات خانگی استفاده کنید
اگر در خانه از حیوان خانگی مراقبت می‌کند، صبح‌ها مسئولیت بیدار کردن کودک برای مدرسه را به او بسپارید. هم سرگرم‌کننده است، هم حس‌و‌حال کودک را بلافاصله بعد از خواب مثبت می‌کند. این حیوانات خانگی می‌توانند سگ، گربه یا حتی پرندگان باشند.
۹. راحتی اتاق را به‌هم بزنید
یکی از بهترین روش‌های بیدار شدن کودک برای مدرسه، تغییر راحتی خواب است. بخاری اتاق را خاموش کنید، کولر را خاموش کنید یا پتویش را بکشید. این کارها ادامه خوابیدن را برای کودک سخت می‌کنند.
۱۰. از نور طبیعی برای بیدارکردن کودک استفاده کنید
فکر می‌کنید قدیم‌ها که خبری از ساعت و گوشی هوشمند و زنگ آلارم نبود، آدم‌ها چطور از خواب بیدار می‌شدند؟ بدن انسان طوری تنظیم شده که با نور طبیعی خورشید از خواب برخیزد. بنابراین یکی از بهترین راه‌ها برای بیدار کردن کودک، کشیدن پرده‌ها و بازکردن پنجره اتاق است.
۱۱. برای زود بیدارشدن جایزه بگذارید
نیازی به هدیه‌های چشمگیر و گران‌قیمت نیست، می‌توانید از چیزهای ساده مثل یک برچسب یا چند دقیقه بازی با گوشی (بعد از اینکه کاملا برای مدرسه آماده شدند)، شروع کنید.
۱۲. بگذارید با عواقب دیررسیدن به مدرسه روبه‌رو شود
کودک باید با عواقب خواب ماندن و دیر رسیدن به مدرسه روبه‌رو شود. اغلب والدین به هر قیمتی از این اتفاق جلوگیری می‌کنند و حاضرند فضای خانه را متشنج کنند، اما کودک راس ساعت در کلاس درس حاضر باشد. اما در درازمدت بهتر است اجازه دهید کودک هر از چند گاهی با عواقب دیر رسیدن مثل غیبت خوردن، تکالیف اضافه و تنبیهی، محدودیت در بازی و سرگرمی و اردوها و عقب ماندن از درس مدرسه روبه‌رو شود. اکثر کودکان به‌مرور این مسئله را جدی می‌گیرند و به موقع از خواب بیدار می‌شوند.
۱۳. استفاده از دستگاه‌های هوشمند را محدود کنید
خوابیدن زمانی که خسته نیستیم کار راحتی نیست. برای بچه‌ها هم همینطور است. صفحه نمایش دستگاه‌های هوشمند ما غلظت نور آبی بیشتری نسبت به سایر نورها دارد و بیش از هر منبع نور دیگری بر سطوح ملاتونین (هورمونی که باعث به‌خواب‌رفتن می‌شود) تأثیر می‌گذارد. کار با این دستگاه‌ها قبل از ساعت خواب قطعا بر کیفیت خواب کودکان و بزرگسالان تاثیر منفی می‌گذارد و بیدار شدن کودک برای مدرسه را سخت می‌کند.
۱۴. مراقب آنچه قبل خواب می‌خورند و می‌نوشند باشید
خوردن وعده‌های غذایی پرحجم به‌عنوان شام، خوابیدن و بیدار کردن کودک برای مدرسه را با مشکل مواجه می‌کند و باید یکی دو ساعت بگذرد تا غذای کودک هضم و او آماده خوابیدن شود. مطمئن شوید کودکتان قبل از خواب شیرینی‌جات نخورد و حداقل شش ساعت قبل از خواب کافئین مصرف نکند.
۱۵. یک روتین خواب شبانه داشته باشید
داشتن روتین خواب در شب‌های مدرسه خصوصا برای کودکان پیش‌دبستانی فوق‌العاده مهم است. فعالیت‌هایی مثل مسواک‌زدن، قصه گفتن و … ذهن کودک را آرام و برای خوابیدن آماده می‌کند.
حرف پایانی
عادت ناخوشایند بازی با تلفن‌های هوشمند و شب‌نشینی‌های طولانی تا دیروقت، بیدار شدن کودک برای مدرسه را تا حد زیادی با مشکل مواجه کرده است. با توجه به اهمیت خواب باکیفیت برای سلامت جسمی و روانی کودک، مهم است در جایگاه والدین بتوانید با بکارگیری روش‌های مختلف، کودک را به زودخوابیدن و سحرخیزی عادت دهید. ما در این مقاله به ۱۵ راهکار مفید و موثر اشاره کردیم، اما راهکارهای بیشتری برای تنظیم خواب و بیدار کردن کودک برای مدرسه وجود دارد. اگر شما موارد دیگر می‌شناسید، حتما در بخش نظرات با ما و همراهان ما در میان بگذارید.
