مدارس تیزهوشان به‌قدری محبوب و پرطرفدارند که کمتر کسی درباره معایب آنها فکر می‌کند یا اصلا می‌داند درس‌خواندن در این مدارس می‌تواند برای دسته‌ای از دانش‌آموزان با معایبی همراه باشد. این در حالی است که بسیاری از والدین با آگاهی کامل نسبت به معایب تحصیل در این مراکز آموزشی، ترجیح می‌دهند فرزندان خود را در مدارس دیگری ثبت‌نام کنند. در این مقاله قصد داریم با بررسی معایب مدارس تیزهوشان، ببینیم چرا نباید در مدارس تیزهوشان تحصیل کنیم؟!
تکبر ناشی از «تیزهوشی» و تحصیل در مدرسه‌ای سطح بالا
یکی از مهم‌ترین و اولین معایب مدارس تیزهوشان که در بخش اول مقاله به آن اشاره می‌کنیم، احساس غرور دانشآموزانی است که در این مدارس تحصیل می‌کنند! تیزهوش‌بودن، نامی که این دانش‌آموزان یدک می‌کشند، ناخود‌آگاه این تصور را در ذهن آنان ایجاد می‌کند که سطح علمی و هوش بالاتری نسبت به همسالان خود دارند. در نتیجه این غرور می‌تواند موجب کم‌کاری آنها در رسیدن به اهداف تحصیلی شود.
حجم زیاد دروس و دوری ناخواسته از خانواده
تکالیف زیاد دانشآموزانی که در این مدارس تحصیل می‌کنند بر کسی پوشیده نیست. این دانش‌آموزان نسبت به همسالان خود که در مدارس دیگر تحصیل می‌کنند حجم درس و تکالیف بیشتری دارند و بخش زیادی از اوقات فراغت آنها با کلاس‌های فوق برنامه پر می‌شود. بنابراین طبیعی است که فرصتی برای حضور در جمع‌های خانوادگی و دوستانه نداشته باشند و نتوانند مهارت‌های اجتماعی خود را به اندازه‌ای که انتظار می‌رود گسترش دهند. البته شنیده‌ها حاکی از آن است که این سازمان بعد از آنکه زیر نظر وزارت آموزش و پرورش رفت، تمرکز آن روی مهارت‌های اجتماعی، کار گروهی، ورزش هدفمند و فعالیت‌های این‌چنینی بیشتر شد.
ساعات تدریس طولانی و عقب‌ماندن از فعالیت‌های دیگر
یکی از بزرگ‌ترین معایب مدارس تیزهوشان، ساعت تدریس طولانی برای رفتن به مراحل تحصیلی بعدی است! دانش‌آموزان علاوه بر ۳۰ ساعت تدریس هفتگی، در کلاس‌های فوق‌برنامه مثل موسیقی، نجوم، ورزش، هنر و … شرکت می‌کنند و باید بیشتر از همسالان خود درس بخوانند. همچنین کلاس‌ها و برنامه‌های آموزشی ویژه در ارتباط با حل تمرین و تست‌زنی برای آنها برگزار می‌شود تا آرام‌آرام آماده شرکت در کنکور و امتحانات تستی مهم مثل المپیاد شوند. شرکت در این کلاس‌ها اگرچه سطح تحصیلی دانش‌آموز را بالاتر می‌برد، زمان‌بر است و فرصت دانش‌آموز برای پرداختن به فعالیت‌های دیگر را از بین می‌برد.
لزوم تهیه کتاب‌های مکمل و مطالعه آنها!
محتوای درسی مدارس تیزهوشان محدود به کتاب‌های درسی نیست! مجموعه‌ای از کتاب‌های کمک آموزشی و فوق برنامه تحت عنوان کتب تکمیلی در زمینه‌های ریاضی، علوم، ادبیات و … معرفی می‌شود که باید همگام با کتاب درسی مورد مطالعه قرار گیرد. تهیه این کتاب‌ها هم هزینه بیشتری دارد و هم محتوای درسی آن به‌مراتب دشوارتر از کتاب درسی است.
سخت‌گیری زیاد و احتمال دل‌زدگی دانش‌آموزان
یکی از بزرگ‌ترین معایب مدارس تیزهوشان، دلسرد کردن بچه‌ها از درس‌خواندن است! دانش‌آموز درس‌خوانی که با پشتکار عالی در مقاطع قبلی توانسته راه خود را به این مدرسه سطح بالا باز کند، حالا به‌دلیل سخت‌گیری‌های بیش از اندازه و حجم زیاد مطالب درسی به‌قدری خسته و نا امید است که دیگر میلی به درس خواندن ندارد! از طرفی ممکن است در محیط کلاس دانشآموزانی را ببیند که معدل آنها بهتر است، درس‌خوان‌ترند و اکنون نمی‌توانند با آنها رقابت کنند. در نتیجه درس خواندن را رها می‌کنند یا از آن به بعد مطالعه آنها بی‌کیفیت می‌شود!
حتی گاهی اوقات رقابت زیاد در این مدارس دانش‌آموز را مضطرب و دچار استرس می‌کند؛ به‌گونه‌ای که هربار برای گرفتن بالاترین نمره، متحمل تنش و فشار بسیار بالاست.
نبود امکانات آموزشی یکسان برای تمامی دانش آموزان
امکانات و تجهیزات تمام مدارس تیزهوشان در سطح کشور یکی نیست. بعضی از مدارس به‌واسطه در‌آمد بیشتری که دارند تجهیزات پیشرفته‌تری تهیه می‌کنند و در اختیار دانش‌آموزان می‌گذارند و برخی دیگر از این پیشرفت عقب می‌مانند. از طرفی کمبود معلمان خبره و باتجربه در سطح کشور که به سطح تدریس در این مدارس کاملا مسلط باشند، یکی دیگر از مسائل و معضلات مدارس تیزهوشان است. از طرفی متمرکزشدن دانش‌آموزان نخبه در این مدارس، سطح علمی مدارس دیگر را پایین می‌آورد.
بالارفتن انتظار خانواده و اطرافیان از دانش آموز
در امر تحصیل انتظار والدین از فرزندان همیشه بالاست! حالا تصور کنید کودک موفق به ورود به مدارس تیزهوشان و جزو استعداد‌های برتر کشور شود! فکر می‌کنید چه مسائلی از جانب خانواده در انتظار اوست؟ در وهله اول انتظارات آنها از کودک و بعد انتظار دانش‌آموز از خودش زیاد می‌شود که مشکلات روحی و جسمی جدی با خود به‌همراه دارد! در چنین شرایطی اگر دانش‌آموز موفق به کسب نمرات عالی نشود، هم سرکوفت خانواده را برای خود خریده است، هم از درون فرو می‌پاشد، افسرده می‌شود و اشتیاقی به ادامه تحصیل ندارد. این یکی از پررنگ‌ترین معایب مدارس تیزهوشان برای دانش‌آموزان کم سن و سال است.
احتمال مهاجرت و هدر رفت سرمایه گذاری
یکی دیگر از مسائل نگران‌کننده در ارتباط با دانش‌آموزان این مدارس، نخبه‌پروری محض و درصد بالای مهاجرت این دانش‌آموزان قبل یا بعد از کنکور است. در واقع می‌توان گفت جداسازی استعداد‌های برتر و متمرکزسازی آنها در مدارس دیگر، توجه سایر کشورها برای جذب این نخبه‌ها و تصاحب آنان را بیشتر می‌کند.
تفاوت مدارس تیزهوشان با یکدیگر
در ایران، مدارس تیزهوشان، با وجود اینکه همگی با هدف پذیرش و آموزش دانش‌آموزان با استعداد و توانایی‌های برجسته تاسیس شده‌اند، از نظر ساختاری، هدف و ماموریت‌ها، ممکن است تفاوت‌هایی با یکدیگر داشته باشند. برخی از تفاوت‌های موجود در میان انواع مختلف مدارس تیزهوشان عبارت‌اند از:
- مقطع تحصیلی: برخی مدارس تیزهوشان فقط برای مقاطع خاصی مانند دبستان یا متوسطه فعالیت می‌کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است برای تمامی مقاطع تحصیلی فعالیت کنند.
- تخصصی یا عمومی: برخی از مدارس تیزهوشان به موضوعات خاصی مانند ریاضیات، فیزیک یا موسیقی تخصص دارند. در حالی که برخی دیگر به صورت عمومی و بدون تمرکز خاص بر روی یک موضوع، فعالیت می‌کنند.
- محل و استان: ممکن است تفاوت‌هایی بین مدارس تیزهوشان واقع در استان‌ها و شهرهای مختلف وجود داشته باشد. به عنوان مثال، امکانات، برنامه‌های درسی و فرصت‌های خارج از درسی در یک مدرسه تیزهوشان واقع در تهران ممکن است با یک مدرسه واقع در استان‌های دیگر تفاوت داشته باشد.
- نوع و میزان منابع: برخی از مدارس تیزهوشان ممکن است از بودجه و منابع بیشتری برخوردار باشند که این امکانات می‌تواند تأثیر قابل ملاحظه‌ای بر کیفیت آموزش و فعالیت‌های آنها داشته باشد.
- رویکرد و فلسفه آموزشی: هر مدرسه تیزهوشان ممکن است رویکرد و فلسفه آموزشی خاص خود را داشته باشد. برخی ممکن است تاکید زیادی بر روی تحقیق و پژوهش داشته باشند، در حالی که دیگران ممکن است بر توسعه مهارت‌های انتزاعی و فکری دانش‌آموزان متمرکز باشند.
به همین دلیل، انتخاب مدرسه تیزهوشان برای یک دانش‌آموز نیازمند بررسی دقیق و توجه به نیازها، توانمندی‌ها و علایق وی است. این انتخاب نباید فقط بر اساس نام و شهرت مدرسه انجام شود، بلکه باید به جوانب مختلف و منحصر به فرد هر مدرسه توجه شود. توصیه می کنیم مقاله بهترین مدارس تیزهوشان را مطالعه کنید.
حرف آخر
واقعیت این است که مدرسه‌ای که به‌عنوان دانش‌آموز در آن تحصیل می‌کنید، غیرانتفاعی، تیزهوشان، دولتی یا نمونه دولتی، اهمیت چندانی ندارد؛ زیرا نامی که روی سردر مدرسه می‌بینید لزوما «آینده شما را رقم نمی‌زند». قطعا تحصیل در این مدارس می‌تواند بستر خوبی برای موفقیت تحصیلی در سال‌های بعد فراهم کند، اما در نهایت پشتکار دانش‌آموزان در هیچ مرکز آموزشی بی‌جواب نمی‌ماند و قطعا به کسب مدارج علمی بالاتر ختم خواهد شد.
به نظر شما تحصیل در مدرسه تیزهوشان چه معایب دیگری دارد؟ اگر نظری در این باره دارید، حتما در بخش نظرات با ما و همراهان ما در میان بگذارید.
