- کودکان مبتلا به دیسلکسیا در خواندن و املای کلمات مشکلات جدی دارند.
- دیسلکسیا اغلب در کودکان مدرسه‌ای تشخیص داده می‌شود.
- اگر نگران خواندن و املای فرزندتان هستید، با معلم او صحبت کنید، به خصوص اگر سابقه مشکلات یادگیری در خانواده وجود دارد.
- حمایت در مدرسه و خانه می‌تواند به کودکان مبتلا به دیسلکسیا کمک کند تا خواندن و املای خود را بهبود بخشند.
درباره دیسلکسیا
دیسلکسیا یک مشکل جدی در خواندن و املای کلمات است. کودکان مبتلا به دیسلکسیا حتی با وجود در اختیار داشتن فرصت کافی برای یادگیری و تلاش زیاد برای یادگیری باز هم در خواندن و املا مشکل دارند. دیلکسیا در حقیقت نوعی ناتوانی در یادگیری یا به تعبیری دیگر مشکلی جدی در یک حوزه‌ی خاص از یادگیری است. گاهی اوقات به آن اختلال یادگیری خاص هم گفته می‌شود.
دیسلکسیا مشکلی در رابطه با هوش نیست. افراد مبتلا به دیسلکسیا به اندازه سایر افراد باهوش هستند، اما مغز آنها زبان را به شیوه‌ای متفاوت پردازش می‌کند.
علت دیسلکسیا
ما هنوز نمی‌دانیم چه چیزی باعث دیسلکسیا می‌شود. اما می‌دانیم که دیسلکسیا معمولا در نسل‌های خانوادگی امتداد پیدا می‌کند و تحت شرایطی یک یا هر دوی والدین این اختلال را به صورت ژنی به فرزندان خود منتقل کنند. به نظر می‌رسد این ژن‌ها بر بخش‌هایی از مغز که در گفتار و زبان نقش دارند، تاثیر می‌گذارند.
علائم دیسلکسیا
علائم دیسلکسیا اغلب در ۲ سال اول مدرسه، یعنی زمانی که کودکان شروع به یادگیری خواندن می‌کنند، بروز پیدا می‌کند.
قبل از شروع مدرسه، تشخیص اینکه آیا کودک مبتلا به دیسلکسیا است یا نه، کمی سخت‌تر است. اما برخی از علائم هشداردهنده‌ی اولیه در کودکان پیش‌دبستانی وجود دارد. این کودکان ممکن است مبتلا به دیسلکسیا باشند، اگر:
- کلمات را بیشتر از سایر کودکان اشتباه تلفظ کنند.
- نتوانند با صداها در کلمات بازی کنند -برای مثال آنها در هم قافیه کردن کلماتی مانند گربه (cat)، خفاش (bat) و نشسته (sat) یا گفتن کلماتی که با یک صدا شروع می‌شوند مثل چند ساندویچ احمق (some silly sandwiches) مشکل دارند.
- نسبت به همسالان خود در تکرار کلمات و جملات طولانی مشکل بیشتری داشته باشند
- در اتصال حروف و صداهای آنها کند باشند.
کودکان در سن مدرسه، ممکن است به دیسلکسیا مبتلا باشند، اگر:
- در هجی کردن کلمات مشکل داشته باشند. برای مثال آنها نمی‌توانند کلمه گربه (cat) را به صورت گ-ر-ب-ه (c-a-t) هجی کنند.
- در کنار هم قرار دادن صداها برای ساختن کلمات مشکل داشته باشند -به عنوان مثال، نمی‌توانند صداهای خ-ف-ا-ش (b-a-t) را برای درست کردن کلمه «خفاش» (bat) کنار هم قرار دهند.
- هنگام خواندن به جای اینکه کلمات را تلفظ کنند، آنها را حدس زده یا حفظ کنند.
- در به خاطر سپردن کلمات، حتی زمانی که آن کلمات را بارها خوانده و یا نوشته‌اند، مشکل داشته باشند.
- نسبت به سایر کودکان هم سن، در خواندن و املا مشکلات بیشتری داشته باشند.
نوجوانان ممکن است به دیسلکسیا مبتلا باشند، اگر:
- برای دستکاری کلمات و بیرون کشیدن کلمه جدید به تقلا بیفتند. مثلا برای آنها سخت است که صدای «ر» (r) را از قورباغه (frog) جدا کنند تا کلمه مه (fog) را بسازند.
- هنگام خواندن با صدای بلند، کلمات را با هم اشتباه کنند، حتی کلمات کوتاه و رایج.
- دوست نداشته باشند بخوانند و از آن پرهیز کنند.
- ترجیح دهند به صدای بلند خواندن دیگران گوش دهند.
- اشتباهات املایی زیادی مرتکب شوند و آنها را با دستخط نامرتب پنهان کنند.
توجه داشته باشید اگر کودک شما برخی از این مشکلات را دارد، لزوما به این معنا نیست که مبتلا به دیسلکسیا است. اگر فکر می‌کنید فرزندتان ممکن است در یادگیری مشکل داشته باشد، مهم است که آن را زودتر بررسی کنید. کودکان اغلب با بزرگتر شدن یاد می‌گیرند مشکلاتشان را پنهان کنند.
تشخیص دیسلکسیا
اگر سابقه خانوادگی در مشکلات خواندن دارید یا نگران این هستید که فرزندتان در مدرسه، به خصوص در خواندن و املای کلمات دچار مشکل شود، چند گام برای تشخیص این بیماری وجود دارد:
۱. با معلم فرزندتان صحبت کنید
اولین قدم صحبت با معلم فرزندتان است. می‌توانید درمورد نحوه عملکرد فرزندتان در خواندن و املا سوال کنید. همچنین ممکن است با معلم درمورد اینکه فرزندتان به طور کلی در مدرسه چطور است یا چه احساسی نسبت به مدرسه دارد، صحبت کنید. معلم می‌تواند ارزیابی‌های مدرسه فرزندتان را با شما انجام دهد. این می‌تواند به شما و معلم کمک کند تا ببینید آیا ردپایی از مشکلات وجود دارد یا خیر.
۲. درخواست ارزیابی کنید
اگر بعد از صحبت با معلم فرزندتان همچنان نگران هستید، از مدرسه بپرسید آیا می‌تواند یک ارزیابی رسمی ترتیب دهد. یک آسیب‌شناس گفتاری و یا یک روانشناس می‌تواند در این مرحله وارد شود. آنها به بررسی علل احتمالی مشکلات فرزند شما در یادگیری کمک می‌کنند. اگر راه‌اندازی این ارزیابی طول می‌کشد یا به نظر می‌رسد از طریق مدرسه نمی‌توانید این کار را انجام دهید، به طور خصوصی به یک آسیب‌شناس گفتاری و یا روانشناس مراجعه کنید.
حمایت‌های تخصصی از کودکان مبتلا به دیسلکسیا
دریافت حمایت و شروع مداخله می‌تواند به بسیاری از کودکان مبتلا به دیسلکسیا کمک کند تا مهارت‌های خواندن و املای خود را بهبود بخشند.
حمایت‌هایی مانند موارد زیر می‌تواند برای فرزند شما مفید باشد:
- کار اضافی در گروه‌های کوچک در مدرسه
- تدریس خصوصی
- زمان اضافی برای تکمیل تست‌ها
- نرم‌افزارهای کامپیوتری تخصصی همچون غلط‌گیر املا، صفحه‌خوان، پیش‌بینی کلمات یا تشخیص صدا
هیچ «درمان شگفت‌انگیزی» برای دیسلکسیا وجود ندارد. اما راه‌های ساده، حمایتی و سازنده زیادی برای کمک به کودکان مبتلا به ناتوانی‌های یادگیری وجود دارد. ایده‌ی خوب این است که با یک متخصص درمورد بهترین گزینه‌ها برای فرزند خود صحبت کنید. هرچه کودک مبتلا به دیسلکسیا زودتر از متخصص کمک بگیرد، شانس پیشرفت بیشتری دارد.
کارهایی که برای کودک دارای اختلال دیسلکسیا می‌توانید انجام دهید
کارهای زیادی برای حمایت از فرزندتان می‌توانید انجام دهید:
- به کودک خود کمک کنید تا با روحیه‌ای منعطف بر چالش‌های مسیر غلبه کند. به عنوان مثال، تلاش‌ها و موفقیت‌های فرزندتان را چه در کلاس درس و چه در زمینه‌های دیگر، مانند ورزش، نمایش یا موسیقی تشویق کنید و به او جایزه دهید.
- به کودک خود کمک کنید تا افکار منفی را به چالش کشیده و از عقب نشستن پرهیز کند. مثلا به او بگویید: «اجازه نده اتفاقی که امروز افتاده تو رو ناامید کنه، به این فکر کن که امسال چقدر پیشرفت کردی. فقط ممکنه به زمان و تمرین بیشتری احتیاج داشته باشی تا این کار رو درست انجام بدی.»
- با معلم فرزندتان ارتباط نزدیکی داشته باشید تا روی آنچه می‌توانید برای حمایت از تکالیف مدرسه و سایر موفقیت‌های فرزندتان انجام دهید، کار کنید.
- تا زمانی که فرزندتان مهارت‌های کافی برای مستقل خواندن را بیاموزد، برای او کتاب بخوانید.
- کتاب‌هایی را پیشنهاد دهید که با توانایی خواندن فرزندتان مطابقت دارد. کتاب‌هایی با الگوهای املایی که فرزندتان یاد گرفته است را انتخاب کنید و از کتاب‌هایی با کلمات بسیار سخت اجتناب کنید.
- به کودک خود یاد دهید برای ساخت کلمات به جای به خاطر سپردن شکل ظاهری، آنها را هجی کند.
