این سوالی است که والدین و معلمان به طور مرتب با آن دست و پنجه نرم می‌کنند: چگونه می‌توانم فرزند یا دانش‌آموزم را برای خوب درس خواندن و یادگیری هرچه بهتر ترغیب کنم؟
این پرسش، اخیرا به کاوشی همه‌جانبه بدل شد تا با تجمیع نتایج ۱۴۴ تحقیق، شامل زندگی ۷۹۰۰۰ دانش‌آموز در سراسر جهان -از سال‌های اولیه مدرسه تا دانشگاه – به شیوه‌ای علمی به مفهوم انگیزه در دانش‌آموزان پاسخ دهد.
مطالب مرتبط:
در نهایت تیمی از محققان کانادایی و استرالیایی به این نتیجه رسیدند که بهترین راه برای یادگیری و موفقیت دانش‌آموزان، «Self-Determined Motivation» یا انگیزه خودانگیخته است. برای دستیابی به این انگیزه، سه عامل می‌بایست به نیاز دانش‌آموز بدل شود: احساس شایستگی، استقلال و تعلق خاطر داشتن.
سرپرست این تحقیقات جولین بورو، دانشیار دانشگاه لاوال در شهر کبک کانادا، میگوید این ترکیب به این معنی است که وقتی دانش‌آموز کاری را انجام می‌دهد، احساس کند مهارت‌های لازم برای برآمدن از پس آن را دارد (احساس شایستگی)، خودش انجام آن کار را انتخاب کرده (احساس خود مختاری) و همچنین حس کند با دیگران در ارتباط و تعامل است (احساس تعلق خاطر داشتن). در این صورت او از انجام آن کار لذت برده و باانگیزه خواهد بود. در این میان والدین و به ویژه معلمان نقش مهمی در تشویق و توسعه انگیزه دارند.
بیشتر بخوانید: تلاش برای تربیت فرزند موفق را متوقف کنید!
چرا پاداش و تنبیه راهی کاربردی برای افزایش انگیزه نیست؟
جولیان میگوید: اولین سوالی که به دنبال پاسخ آن بودیم این بود که چه چیزی باعث ایجاد انگیزه در دانش‌آموزان می‌شود؟ و آیا می‌توانیم پاسخ دقیق‌تری به این سوال بدهیم؟ برای یافتن پاسخ انواع مختلفی از دلایل را بررسی شد که شامل محرک‌های درونی و بیرونی بود.
نوعی انگیزه وجود دارد که ما کارها را انجام می‌دهیم فقط به این دلیل که لذت‌بخش هستند. جولین مثالی می‌زند: «شما در کودکان خردسال شاهد این نوع انگیزه هستید. آنها همیشه دنبال چیزهایی هستند که لذت‌بخش، سرگرم‌کننده و جالب باشد. این انگیزه برای تمام عمر با ما می‌ماند. هر کاری که لذت‌بخش است و در انجام آن هیچ مشکلی نداریم باعث سرگرمی و تحریک خلاقیت می‌شود. این واقعا نوعی انگیزه درونی است».
اما مدرسه همیشه برای همه سرگرم‌کننده نیست. جولین ادامه می‌دهد: «پس باید چیزی بیش از انگیزه درونی وجود داشته باشد که دانش‌آموزان به آن تکیه کنند. چیزی که به آنها کمک کند تا در دوران سخت مدرسه، پایدار باشند».
انواع دیگری از انگیزه وجود دارد که اغلب پیامدهای منفی به همراه دارند. به عنوان مثال دانش‌آموز ممکن است تحت فشاری بیرونی باانگیزه شود. آنها شاید بخواهند از شکست، شرمندگی و یا احساس گناه اجتناب کنند یا شاید به احساس غرور و سربلندی ناشی از موفقیت در مدرسه نیاز داشته باشند.
اما این امر در بلندمدت، هزینه‌هایی را به شکل اضطراب یا حتی خستگی برای دانش‌آموزان به همراه دارد.
بدترین نوع انگیزه بر اساس پاداش یا تنبیه است. جولین میگوید: «با این نوع انگیزه، شاید برخی از دانش‌آموزان بر یادگیری خود تمرکز کنند، زیرا با انجام این کار پاداش‌های بیرونی دریافت کرده یا از تنبیه شدن اجتناب می‌کنند و این بسیار بد است، زیرا نه تنها به یادگیری واقعی کمک نمی‌کند، بلکه باعث ایجاد احساس عدم لیاقت در او نیز می‌شود».
چگونه والدین و معلمان می‌توانند به دانش‌آموز کمک کنند؟
بنابراین بهترین انگیزه، از نوع خودانگیخته است که مشخصه آن تندرستی و پشتکار دانش‌آموز است. دانش‌آموز خودانگیخته با درس بیشتر آمیخته می‌شود، زیرا اهمیت تعلیم را درک کرده و برای آن ارزش زیادی قائل است.
مطالب آموزشی:
جولین و همکارانش – جاش هاوارد از دانشگاه موناش و جین چونگ از دانشگاه کرتین استرالیا مشتاق بودند تا دریابند چگونه معلمان و والدین می‌توانند این نوع انگیزه‌ی با کیفیت را تشویق و توسعه دهند. آنها توصیه می‌کنند:
۱- همدلی نشان دهید
افکار و احساسات دانش‌آموزان، واقعی است. دیدگاه‌هایشان را بشناسید و هنگامی که اطلاعات مهمی را با شما در میان می‌گذارند به آنها اعتماد کنید. با انجام این کار، احتمال بیشتری وجود دارد که دانش‌آموزان به صدای درونی خود در مورد آنچه برایشان خوب است، گوش دهند.
۲- الزام انجام کارها را توضیح دهید
به عنوان مثال، توضیح دهید که چرا تکالیف و امتحانات مهم هستند. اگر به دانش‌آموزان و فرزندانمان چرایی اهمیت امور را توضیح دهیم، آنها توانایی بسیار بیشتری در درک دلیل انجام کارها را خواهند داشت.
۳- از مشارکت فعال حمایت کنید
اگر دانش‌آموزان احساس کنند می‌توانند کار درسی و تکالیف خود را شخصی‌سازی کرده و برای تجربه آموزشی خود، انتخاب‌های معنادار داشته باشند، آنگاه احساس می‌کنند که آنها هم صدایی دارند و در امور سهیم هستند.
تیم تحقیقاتی دریافت که هم والدین و هم معلمان می‌توانند در افزایش انگیزه دانش‌آموز موثر باشند اما معلم تأثیر بسیار بیشتری بر کیفیت انگیزه دانش آموزان دارد.
جولیان میگوید: «واقعیت این نیست که پدر و مادر هیچ تاثیری ندارند، اما اینطور می‌توان گفت که اگر معلم برای توسعه انگیزه دانش‌آموز اقدام چندانی نکند، والدین قادر به جبران آن نیستند. اما نهایتا، هر اقدام اندکی در این راه، موثر و خوب است».
بیشتر بخوانید: چگونه به فرزند خود در انجام تکالیف مدرسه کمک کنم؟
