یافته‌ای بر اساس آخرین تحقیقات

چطور به بچه‌‌ها انگیزه درس خواندن دهیم

این سوالی است که والدین و معلمان به طور مرتب با آن دست و پنجه نرم می‌کنند: چگونه می‌توانم فرزند یا دانش‌آموزم را برای خوب درس خواندن و یادگیری هرچه بهتر ترغیب کنم؟ چگونه به بچه‌ها انگیزه درس خواندن بدهیم؟

این پرسش، اخیرا به کاوشی همه‌جانبه بدل شد تا با تجمیع نتایج ۱۴۴ تحقیق، شامل زندگی ۷۹۰۰۰ دانش‌آموز در سراسر جهان -از سال‌های اولیه مدرسه تا دانشگاه – به شیوه‌ای علمی به مفهوم انگیزه در دانش‌آموزان پاسخ دهد.

در نهایت تیمی از محققان کانادایی و استرالیایی به این نتیجه رسیدند که بهترین راه برای یادگیری و موفقیت دانش‌آموزان، «Self-Determined Motivation» یا انگیزه خودانگیخته است. برای دستیابی به این انگیزه، سه عامل می‌بایست به نیاز دانش‌آموز بدل شود: احساس شایستگی، استقلال و تعلق خاطر داشتن.

سرپرست این تحقیقات جولین بورو، دانشیار دانشگاه لاوال در شهر کبک کانادا، می‌گوید این ترکیب به این معنی است که وقتی دانش‌آموز کاری را انجام می‌دهد، احساس کند مهارت‌های لازم برای برآمدن از پس آن را دارد (احساس شایستگی)، خودش انجام آن کار را انتخاب کرده (احساس خود مختاری) و همچنین حس کند با دیگران در ارتباط و تعامل است (احساس تعلق خاطر داشتن). در این صورت او از انجام آن کار لذت برده و با انگیزه خواهد بود. در این میان والدین و به ویژه معلمان نقش مهمی در تشویق و توسعه انگیزه دارند.

بیشتر بخوانید: تلاش برای تربیت فرزند موفق را متوقف کنید!

چرا پاداش و تنبیه راهی کاربردی برای افزایش انگیزه نیست؟

جولیان می‌‌گوید‌:‌ اولین سوالی که به دنبال پاسخ آن بودیم این بود که چه چیزی باعث ایجاد انگیزه در دانش‌آموزان می‌شود؟ و آیا می‌توانیم پاسخ دقیق‌تری به این سوال بدهیم؟ برای یافتن پاسخ انواع مختلفی از دلایل را بررسی شد که شامل محرک‌های درونی و بیرونی بود.

نوعی انگیزه وجود دارد که ما کارها را انجام می‌دهیم فقط به این دلیل که لذت‌بخش هستند. جولین مثالی می‌زند: «شما در کودکان خردسال شاهد این نوع انگیزه هستید. آنها همیشه دنبال چیزهایی هستند که لذت‌بخش، سرگرم‌کننده و جالب باشد. این انگیزه برای تمام عمر با ما می‌ماند. هر کاری که لذت‌بخش است و در انجام آن هیچ مشکلی نداریم باعث سرگرمی و تحریک خلاقیت می‌شود. این واقعا نوعی انگیزه درونی است».

اما مدرسه همیشه برای همه سرگرم‌کننده نیست. جولین ادامه می‌دهد: «پس باید چیزی بیش از انگیزه درونی برای درس خواندن وجود داشته باشد که دانش‌آموزان به آن تکیه کنند. چیزی که به آن‌ها کمک کند تا در دوران سخت مدرسه، پایدار باشند».

انواع دیگری از انگیزه وجود دارد که اغلب پیامدهای منفی به همراه دارند. به عنوان مثال دانش‌آموز ممکن است تحت فشاری بیرونی با انگیزه شود. آن‌ها شاید بخواهند از شکست، شرمندگی و یا احساس گناه اجتناب کنند یا شاید به احساس غرور و سربلندی ناشی از موفقیت در مدرسه نیاز داشته باشند.

اما این امر در بلندمدت، هزینه‌هایی را به شکل اضطراب یا حتی خستگی برای دانش‌آموزان به همراه دارد.

بدترین نوع انگیزه بر اساس پاداش یا تنبیه است. جولین می‌گوید: «با این نوع انگیزه، شاید برخی از دانش‌آموزان بر یادگیری خود تمرکز کنند، زیرا با انجام این کار پاداش‌های بیرونی دریافت کرده یا از تنبیه شدن اجتناب می‌کنند و این بسیار بد است، زیرا نه تنها به یادگیری واقعی کمک نمی‌کند، بلکه باعث ایجاد احساس عدم لیاقت در او نیز می‌شود».

نقش والدین در ایجاد انگیزه برای درس خواندن

نقش والدین در تمام مراحل رشد کودکان غیر قابل انکار است. بنابراین زمانی که صحبت از ایجاد انگیزه برای درس خواندن می‌شود، فراموش نکنید که قبل از هرکاری باید مشوق آن‌ها باشید و بازخوردهای مثبت زیادی را به فرزندان خود بدهید. 

همچنین نشان دهید که نسبت به تحصیل کودک خود حساسیت‌هایی دارید. برای این کار خوب است که با معلم فرزند خود صحبت کنید و از آن‌ها بخواهید که مشارکت بیشتری در امور مربوط به آموزش داشته باشید. 

دانش‌آموز باید در خانه به ادامه یادگیری مواردی بپردازد که در مدرسه فراگرفته است. همچنین باید تا حد ممکن وسایل لازم فرزند خود را در دسترس او قرار دهید و در انجام تکالیف خانگی دشوار به آنها کمک کنید.

بررسی نقش همکلاسی‌ها و همسالان در افزایش انگیزه برای درس خواندن

فعالیت کلاسی دانش‌آموزان در کنار هم کمک می‌کند که بر مطالب آموزشی متمرکز بمانند، با یکدیگر ارتباط بگیرند و به راحتی سوال بپرسند. به کودک خود بیاموزید که برای اشتراک گذاشتن افکار یا ایده‌های خود باید در بحث‌های گروهی شرکت کنند.

 اگر کودک هنگام صحبت در کلاس احساس ترس می‌کند بهتر است در خانه و در مقابل آینه سوال پرسیدن و اشتراک ایده‌ها را تمرین کند. او باید بتواند خود را به چالش بکشد و رقابت سالم داشته باشد. 

حتی اگر در ابتدا سخت باشد دانش‌آموز نباید از یاد ببرد که درس خواندن با همکلاسی‌ها یک فرصت مهم برای پیدا کردن دوست، تعامل و افزایش یادگیری است.

نقش معلم در ایجاد انگیزه برای درس خواندن

یادگیری یک تلاش مادام‌العمر است و برای حفظ عشق به یادگیری ایجاد انگیزه ضروری است. معلمان خوب الهام‌بخش دانش‌آموزان خود هستند و کنجکاوی و هیجان آنها را برای یادگیری مطالب جدید افزایش می‌دهند. 

به عنوان معلم از یاد نبرید که والدین یک عامل کلیدی در حفظ و افزایش انگیزه دانش‌آموزان هستند. شما می‌توانید با برقراری تماس، ارسال ایمیل یا دعوت از آنها برای گفتگوی حضوری در این راستا اقدام کنید.

نشان دادن ارتباط مطالب آموخته شده با زندگی واقعی برای حفظ انگیزه دانش‌آموزان نیز حیاتی است. زمانی که دانش‌آموزان کاربرد مطالب درسی را درک می‌کنند، به آنها بیشتر علاقه نشان می‌دهند.

پرسیدن سؤال و مکالمه کلاسی نقش مهمی در افزایش یادگیری دانش‌آموزان دارد. آنها را ترغیب می‌کند که با چالش‌های بیشتر مواجه شوند و به دنبال پر کردن شکاف‌های دانش خود باشند. موضوعات جدید را بهتر درک کنند و پیشرفت‌های خود را مورد ارزیابی قرار دهند.

راه‌کارهایی برای والدین و معلمان در ایجاد انگیزه درس خواندن

بنابراین بهترین انگیزه برای درس خواندن، از نوع خودانگیخته است که مشخصه آن تندرستی و پشتکار دانش‌آموز است. دانش‌آموز خودانگیخته با درس بیشتر آمیخته می‌شود، زیرا اهمیت تعلیم را درک کرده و برای آن ارزش زیادی قائل است.

بیشتر بخوانید: چگونه به فرزند خود در انجام تکالیف مدرسه کمک کنم؟

جولین و همکارانش – جاش هاوارد از دانشگاه موناش و جین چونگ از دانشگاه کرتین استرالیا مشتاق بودند تا دریابند چگونه معلمان و والدین می‌توانند این نوع انگیزه‌ با کیفیت را تشویق و توسعه دهند. آن‌ها توصیه می‌کنند:

۳- از مشارکت فعال حمایت کنید

 اگر دانش‌آموزان احساس کنند می‌توانند کار درسی و تکالیف خود را شخصی‌سازی کرده و برای تجربه آموزشی خود، انتخاب‌های معنادار داشته باشند، آنگاه احساس می‌کنند که آن‌ها هم صدایی دارند و در امور سهیم هستند.

تیم تحقیقاتی دریافت که هم والدین و هم معلمان می‌توانند در افزایش انگیزه دانش‌آموز موثر باشند اما معلم تأثیر بسیار بیشتری بر کیفیت انگیزه دانش آموزان دارد.

جولیان می‌گوید:‌ «واقعیت این نیست که پدر و مادر هیچ تاثیری ندارند، اما اینطور می‌توان گفت که اگر معلم برای توسعه انگیزه دانش‌آموز اقدام چندانی نکند، والدین قادر به جبران آن نیستند. اما نهایتا، هر اقدام اندکی در این راه، موثر و خوب است».

بیشتر بخوانید: ۷ روش ایجاد انگیزه برای درس خواندن در تعطیلات

۴- استفاده از پوسترهای انگیزشی

پوسترهایی با کلمات مثبت یا تصاویر مرتبط با موفقیت را در جایی قرار دهید که کودک هنگام مطالعه آن‌ها را ببیند. می‌‌توانید از پوسترهای آماده استفاده کنید یا آنها را بسازید.

۵- واقع‌بین بودن

به جای صحبت کردن در رابطه با اهداف بیش از حد بلند پروازانه، با کودک واقع‌بین باشید و به او آموزش دهید که محدودیت‌هایش را بشناسد.

۶- جشن گرفتن

جشن گرفتن پیروزی‌های کوچک به شدت به حفظ روحیه دانش‌آموزان کمک می‌کنند. همچنین منجر به افزایش علاقه آنها برای پیشبرد اهداف بعدی‌شان خواهد شد.

۷- خودمراقبتی

 به دانش‌آموز خودمراقبتی را بیاموزید. به آنها توضیح دهید که به استراحت منظم، ملاقات دوستان، ورزش، گوش دادن به موسیقی مورد علاقه یا خواب کافی نیاز دارند. 

۸- اولویت‌بندی

 به کودک آموزش دهید که مهمترین بخش برنامه‌شان که معمولاً چالش برانگیزترین و ناخوشایند‌ترین است را در ابتدای روز انجام دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که انجام کارهای دشوار در ابتدای روز بهره‌وری را افزایش می‌دهد.

۹- یادآوری اهداف

از دانش‌آموز بخواهید که هدف خود از مطالعه را بگوید. این هدف می‌تواند کسب یک نمره خوب و شاگرد اول شدن یا رسیدن به شغل رویایی باشد. سپس کمک کنید این اهداف یادداشت کند و آن را به دیوار بچسباند. 

۱۰- قدم برداشتن به سمت هدف

برداشتن قدم اول به شدت به کاهش استرس و ادامه روند کمک می‌کند. به فرزند خود اهمیت عملگرایی را بیاموزید و به او بگویید در ابتدا فقط کافی است شروع کند.

۱۱- تشکیل گروه 

یکی از بهترین روش‌ها برای با انگیزه ماندن، پیوستن به یک گروه مطالعاتی و کار کردن با افرادی است که اهداف و وضعیت مشابه دارند. 

۱۲- ایجاد فضای مطالعه 

اتاق مطالعه تمیز و ساکت، فضای منظم، نبود وسایل مزاحم مانند کنسول بازی و میز 

و صندلی مناسب کمک می‌کند که کودک هنگام مطالعه به راحتی دچار حواس‌پرتی نشود.

۱۳- یادداشت افکار مزاحم

به کودک آموزش بدهید هنگام مواجهه با افکار منفی، هجوم خیالات یا احساسات دشوار، آنها را روی یک کاغذ یادداشت کند. سپس آن کاغذ را کنار بگذارد و روی مطالعه خود تمرکز کند.

۱۴- تصویرسازی

از دانش‌آموز بخواهید که روزانه حتی به مدت چند دقیقه خود را در موقعیت شغلی رویایی، ایستادن بر سکوی پیروزی یا کسب عنوان برتر تصور کند.

راه‌کارهای افزایش انگیزه درس خواندن برای دانش‌آموزان

.راه‌کارهای زیر را هم خود دانش‌آموزان به تنهایی می‌توانند انجام دهند و هم والدین و معلمان می‌توانند به دانش‌آموزان آموزش داده و به آن‌ها در انجامش کمک کنند.

ایجاد یک برنامه مطالعاتی

برنامه‌ریزی بهترین روش برای حفظ انگیزه درس خواندن است. بنابراین، ایجاد یک برنامه مطالعاتی کمک می‌کند تا به تعهد خود در قبال مطالعه پایبند باشید و انگیزه خود را حفظ کنید.

انتخاب یک روش مطالعه مناسب

روش‌های مختلفی برای خواندن و یادگیری وجود دارند. برای مثال، بعضی از افراد بهترین یادگیری را با خواندن کتاب‌های الکترونیکی یا گوش دادن به کلاس‌های آنلاین دارند کسب می‌کنند. در حالی که برخی دیگر ترجیح می‌دهند کتاب‌های چاپی را بخوانند یا به کلاس‌های حضوری بروند. بنابراین، شما باید روش خواندن مناسب خود را پیدا کنید. برای استفاده از آموزش‌های آنلاین می‌توانید به فیلیمو مدرسه مراجعه کنید.

ایجاد تنوع در مطالعه

مطالعه یک موضوع مشخص برای مدت طولانی ممکن است باعث خستگی شود. بنابراین، بهتر است تنوعی را در مطالعه خود داشته باشید. برای مثال، می‌توانید از کتاب‌های مختلف، مقالات، ویدئوهای آموزشی و منابع مختلف استفاده کنید.

هدف تعیین کنید

داشتن هدف مشخص کمک می‌کند تا انگیزه بیشتری برای یادگیری داشته باشید. سعی کنید اهداف کوچک انتخاب کنید تا دستیابی به آن انگیزه شما را بالاتر ببرد و برای دستیابی به اهداف بزرگتر آماده شوید.

انجام تغییرات کوچک

انجام تغییرات کوچک در روال خود می‌تواند به شما کمک کند تا انگیزه خود را در یادگیری و تحصیل افزایش دهید. برای مثال، شروع به مطالعه در محیط‌های مختلف، تغییر روال مطالعه، استفاده از روش‌های جدید برای خواندن و غیره. این تغییرات کوچک می‌توانند به شما احساس تازگی و تحول بدهند و انگیزه شما را افزایش دهند.

بیشتر بخوانید: ۱۰ راه‌کار آماده شدن برای امتحانات

کلام آخر

افزایش انگیزه در بچه‌ها برای درس خواندن می‌تواند باعث بهبود عملکرد و پیشرفت تحصیلی آن‌ها شود. در این راستا، باید به مواردی مانند تنظیم هدف‌های مناسب، استفاده از روش‌های جذاب در آموزش، ایجاد فضای مطالعه مناسب و همچنین ارتباط موثر با خانواده و افراد محیط اطراف توجه کرد. همچنین، استفاده از روش‌هایی مانند اعطای پاداش برای دستیابی به اهداف، استفاده از ابزارهای تحریک کننده و پشتیبانی و همراهی دوستان و خانواده نیز می‌تواند در افزایش انگیزه برای درس خواندن موثر باشد.