اگر جز آن دسته از والدینی هستید که به نحوه یادگیری فرزند خود اهمیت می‌دهید و می‌خواهید فرزندتان در محیطی شاد و پویا آموزش ببیند، باید به متدهای به کار گرفته شده توسط مهد، پیش دبستانی یا مدرسه توجه کنید. از جمله روش‌های آموزشی فعال و کودک محور، شیوه آموزشی «مونته سوری» است. این روش توسط ماریا مونته سوری ابداع شده است. وی معتقد بود سال‌های اولیه زندگی کودک نقشی اساسی در یادگیری وی دارند. این روش سه اصل اساسی دارد که شامل محیط، آزادی و نقش راهنما می‌شود. در این مقاله قصد داریم به بررسی روش آموزشی مونته سوری برای کودکان بپردازیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
روش آموزشی مونته سوری چگونه است؟
روش آموزشی مونته سوری یک رویکرد کودک محور در آموزش است که توسط پزشک و مربی ایتالیایی، دکتر ماریا مونته سوری در اوایل قرن بیستم ایجاد شد. روش مونته سوری مبتنی بر این ایده است که کودکان به طور طبیعی کنجکاو هستند و تمایل ذاتی به یادگیری دارند و آن‌ها بهترین یادگیری را از طریق تجربه عملی و فعالیت‌های خودراهبرانه می‌آموزند.
اصول کلیدی روش مونته سوری
روش مونته سوری با چندین اصل کلیدی آموزش و یادگیری را هدایت می‌کند. این اصول عبارت‌اند از:
- گروه‌بندی چند سنی: در کلاس‌های درس مونته سوری، کودکان در سنین مختلف با هم گروه‌بندی می‌شوند. این عمل منجر به یادگیری مشارکتی، راهنمایی همسالان و احساس تعلق به یک جامعه در کلاس می‌شود.
- محیط آماده: کلاس درس مونته سوری باید به گونه‌ای منظم و جذاب طراحی شود و دارای انواع لوازم متناسب با سن کودکان باشد. محیط کلاس درسی این روش برای تشویق به اکتشاف و فعالیت‌های خودگردان تنظیم شده است.
- آموزش عملی: کلاس‌های درس مونته سوری بر یادگیری عملی با تمرکز بر تجربیات ملموس به جای مفاهیم انتزاعی تاکید دارند. کودکان تشویق می‌شوند تا از حواس خود برای کشف و تعامل با دنیای اطراف خود استفاده کنند.
- یادگیری هدایت شده توسط کودک: روش آموزشی مونته سوری بر پیگیری علایق و کنجکاوی کودکان تاکید می‌کند. معلمان به عنوان راهنما عمل می‌کنند، در صورت لزوم حمایت و راهنمایی می‌کنند، اما به کودکان اجازه می‌دهند که مالکیت یادگیری خود را به دست بگیرند.
- آموزش فردی: در کلاس‌های درس مونته سوری، آموزش متناسب با نیازها و توانایی‌های فردی هر کودک تنظیم می‌شود. به کودکان اجازه داده می‌شود متناسب با سرعت خود کار کنند و معلمان در صورت لزوم حمایت و راهنمایی را به صورت انفرادی به هر کدام از آن‌ها ارائه می‌کنند.
اهداف آموزش در روش مونته سوری
هدف اصلی روش مونته سوری، تقویت رشد کلی کودک است. این امر شامل رشد فکری، اجتماعی، عاطفی و جسمی می‌شود. اهداف خاص روش مونته سوری عبارت‌اند از:
استقلال
کلاس‌های درس مونته سوری بر توسعه استقلال و اتکا به خود از سنین پایین تأکید دارند. کودکان تشویق می‌شوند تا مسئولیت یادگیری خود و مهارت‌های عملی مانند مراقبت از خود و محیطشان را بر عهده بگیرند.
عشق به یادگیری
هدف آموزش مونته سوری القای عشق مادام‌العمر به یادگیری در کودکان است. این امر با فراهم کردن فرصت‌هایی برای کودکان با هدف کشف علایق، دنبال کردن کنجکاوی‌شان و مشارکت در تجربیات یادگیری عملی به دست می‌آید.
تفکر انتقادی
کلاس‌های درس مونته سوری تفکر انتقادی و مهارت‌های حل مسئله را از طریق فعالیت‌هایی که کودکان را ملزم به تفکر خلاق و مستقل می‌کند، تقویت می‌کنند.
برای آشنایی بیشتر با موضوع تفکر انتقادی پیشنهاد می‌کنیم مقاله “مهارت تفکر انتقادی در کودکان چگونه تقویت می‌شود” را مطالعه نمایید
هوش هیجانی
روش آموزشی مونته سوری تاکید زیادی بر توسعه هوش هیجانی و مهارت‌های اجتماعی دارد. کودکان یاد می‌گیرند که به طور موثر ارتباط برقرار کنند، مشارکتی کار کنند و همدلی و درک کردن دیگران را در خود توسعه دهند.
پیشرفت تحصیلی
دانش‌آموزانی که با روش آموزشی مونته سوری تحصیل می‌کنند، معمولا با تمرکز بر مسلط شدن بر مهارت‌ها به جای به خاطر سپردن و رونوشت کردن از نظر تحصیلی خوب عمل می‌کنند.
مزایای آموزش به روش مونته سوری
این روش آموزشی مزایای زیادی دارد. در این بخش مزیت‌های این شیوه آموزشی را بررسی می‌کنیم.
یادگیری شخصی
روش مونته سوری امکان آموزش فردی را فراهم می‌کند. این گونه آموزش متناسب با نیازها و توانایی‌های منحصر به فرد هر کودک طراحی می‌شود. این امر تضمین می‌کند که همه کودکان حمایت لازم برای دستیابی به موفقیت را دریافت می‌کنند.
آموزش عملی
در کلاس‌های درس مونته سوری طیف گسترده‌ای از تجربیات یادگیری عملی برای کودکان فراهم می‌شود. همین مسئله به آن‌ها کمک می‌کند تا درک عمیقی از مفاهیم پیچیده پیدا کنند.
توسعه استقلال
روش مونته سوری باعث رشد استقلال و اتکا به نفس در کودکان می‌شود. همین امر می‌تواند به ایجاد اعتماد به نفس و احساس مسئولیت کمک کند.
رشد اجتماعی – عاطفی
کلاس‌های درس مونته سوری تأکید زیادی بر توسعه هوش اجتماعی و عاطفی دارند. بچه‌ها یاد می‌گیرند که به طور مؤثر ارتباط برقرار کنند، مشارکتی کار کنند و با دیگران همدلی کنند.
آمادگی برای زندگی
هدف آموزش مونته سوری آماده کردن کودکان برای موفقیت در زندگی فراتر از کلاس درس است. با پرورش عشق به یادگیری و توسعه مهارت‌های مهم زندگی، کودکان برای رویارویی با چالش‌های دنیای خارج از مدرسه آماده‌تر می‌شوند.
تفاوت روش آموزشی مونته سوری با روش‌های آموزشی دیگر
روش آموزشی مونته سوری اغلب با روش‌های آموزشی دیگر مانند آموزش سنتی یا آموزش پیشرو مقایسه می‌شود. در حالی که شباهت‌هایی بین این روش‌ها وجود دارد، چندین تفاوت کلیدی نیز دیده می‌شود.
تمرکز بر آموزش فردی
یکی از تفاوت‌های اصلی مونته سوری با سایر روش‌های آموزشی تمرکز بر آموزش فردی است. در کلاس‌های درس مونته سوری، به کودکان اجازه داده می‌شود تا با سرعت خود و مطابق با علایق خود یاد بگیرند. این ویژگی در تضاد با آموزش سنتی قرار دارد که اغلب بر حفظ ریشه و تست استاندارد تأکید دارد.
یادگیری عملی
تفاوت دیگر تأکید بر یادگیری عملی در روش مونته سوری است. در کلاس‌های درس مونته سوری طیف وسیعی از ابزارها و لوازم از جمله ابزارهای حسی، ریاضی و موارد مربوط به زبان برای تمرین به کودکان داده می‌شود. این ابزارها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که کودکان می‌توانند از اشتباهات خود درس بگیرند و مهارت‌های حل مسئله را توسعه دهند.
نقش معلم در روش مونته سوری
نقش معلم در روش مونته سوری با آموزش سنتی متفاوت است. معلم در روش مونته سوری به جای اینکه تنها منبع اطلاعات و آموزش باشد، به عنوان یک راهنما و تسهیل‌کننده برای یادگیری کودک عمل می‌کند. معلم پیشرفت هر کودک را مشاهده می‌کند و در صورت لزوم حمایت و راهنمایی فردی را با توجه به نیاز او ارائه می‌کند.
ابزار آموزشی در روش مونته سوری چیست؟
در کلاس‌های درس مونته سوری، چندین ابزار آموزشی وجود دارد که برای تسهیل یادگیری استفاده می‌شوند. این ابزارها عبارت‌اند از:
ابزارهای حسی
از ابزارهای حسی برای کمک به رشد حواس و اصلاح مهارت‌های حرکتی کودکان استفاده می‌شود. از جمله این ابزارها می‌توان به مثال‌های حروف کاغذی، استوانه‌های چوبی و کاغذهای رنگی اشاره کرد.
ابزارهای ریاضی
از ابزارهای ریاضی می‌توان برای معرفی مفاهیم ریاضی به کودکان خردسال به روشی عینی و عملی استفاده کرد. به عنوان مثال می‌توان از میله‌های شماره‌دار یا میله‌های مهره‌ای استفاده کرد.
ابزارهای زبان
ابزارهای زبانی برای کمک به کودکان در یادگیری خواندن، نوشتن و صحبت کردن استفاده می‌شود. این موارد عبارت‌اند از الفبای متحرک، کارت‌های کلمات آوایی و نمادهای دستور زبان.
ابزارهای مهارت زندگی
از ابزارهای مهارت زندگی برای کمک به رشد مهارت‌های عملی کودکان مانند ریختن، برداشتن و دکمه زدن استفاده می‌شود. این موارد همچنین به رشد استقلال و اعتماد به نفس کودکان کمک می‌کنند.
گروه سنی برای آموزش مونته سوری
روش مونته سوری معمولا برای کودکان بین ۳ تا ۶ سال استفاده می‌شود. البته برنامه‌های روش مونته سوری می‌توانند تا ۱۸ سالگی را پشتیبانی کنند. در نتیجه فرصت راهنمایی و آموزش به دانش‌آموزان بزرگ‌تر هم وجود دارد.
سخن نهایی
روش آموزشی مونته سوری یک رویکرد منحصر به فرد و کودک محور به آموزش است و بر آموزش فردی، یادگیری عملی و رشد کل کودک تأکید می‌کند. این روش چندین مزیت از جمله یادگیری شخصی، رشد اجتماعی – عاطفی و آمادگی برای زندگی فراتر از کلاس درس دارد. نتایج مطالعات مختلف نشان داده است که روش مونته سوری برای کودکان با هر پیشینه و توانایی مؤثر است. به همین دلیل شیوه مونته سوری به گزینه‌ای محبوب برای والدینی تبدیل شده است که به دنبال جایگزینی برای روش‌های آموزشی سنتی هستند.
معلم در روش مونته سوری به عنوان یک راهنما و تسهیل‌کننده برای یادگیری کودک عمل می‌کند و محیط کلاس برای ترویج اکتشاف و تفکر مستقل طراحی می‌شود. در این روش از ابزارهای آموزشی مختلفی استفاده می‌شود. نتایج به کارگیری این شیوه آموزشی نشان داده است که می‌توان از آن برای رشد مهارت‌ها و دانش کودکان با هدف به موفقیت رسیدن در زندگی استفاده کرد.
