به عنوان پدر یا مادر، احتمالا عاشق تماشای دوست‌یابی فرزندتان هستید. دیدن شکوفایی مهارت‌های اجتماعی آن‌ها، دیدن بازی و خنده آن‌ها با دوستانشان و دانستن اینکه دارند یاد می‌گیرند چطور از دوستان خود حمایت کنند، فوق‌العاده است.
علم حتی می‌گوید دوستی‌های دوران کودکی می‌توانند باعث موفقیت‌های کلیدی در آینده شوند. به گفته محقق کاترین بگول (Catherine Bagwell) دکترای دانشگاه Emory، کودکانی که رفاقت‌های نزدیکی ایجاد می‌کنند در بزرگسالی احساس ارزشمندی بیشتری نسبت به خود دارد.
اما دیر یا زود زمانی فرا می‌رسد که یکی از دوستان فرزندتان مواجه می‌شوید که از رفتارش خوشتان نمی‌آید. شاید کودک مورد نظر خیلی خشن بازی می‌کند، بدهن است یا قلدری می‌کند و این حسی خوبی به شما انتقال نمی‌دهد.
وقتی این اتفاق می‌افتد، بیشتر والدین حس می‌کنند سر یک دوراهی قرار گرفته‌اند و نمی‌دانند دقیقا چه کاری انجام دهند. در این مقاله نگاهی دقیق‌تر به این وضعیت می‌اندازیم و توصیه‌هایی برای والدین خواهیم داشت.
چرا ممکن است دوست فرزندتان را دوست نداشته باشید؟
قبل از اینکه شروع به تجزیه و تحلیل کنید که چرا یکی از رفقای فرزندتان را دوست ندارید، احساسات خود را بپذیرید و در پی انکار آن‌ها نباشید. هیچ ایرادی ندارد که نسبت به یکی از رفقای فرزندتان حس ناخوشایندی داشته باشید.
دکتر کارلا ناومبورگ می‌گوید:
«داشتن احساسات ناخوشایند نسبت به دوستان فرزندتان به هیچ وجه اشکالی ندارد. احساسات ممکن است ناخوشایند باشند، اما هرگز به خودی خود اشتباه نمی کنند.»
در گام اول به این موضوع فکر کنید کدام رفتار دوست فرزند شما در شما احساسات ناخوشایند به وجود می‌آورد؟ این احساسات شامل چه چیزهایی می‌شود؟ ترس، اضطراب، شرم، ناامیدی، عصبانیت یا …
بنابراین نگاهی عمیق‌تر به ناراحتی خود بیندازید و ریشه آن را درک کنید. با توجه به اینکه دوران نوجوانی بسیار چالش برانگیز است ممکن است از دیدن دوستان ناباب فرزندتان مضطرب شوید. اما باید کمی جدی‌تر به این مسئله نگاه کنید.
وقتی با والدین دوست فرزندتان مشکل دارید
شاید نیاز باشد زاویه دوربین را کمی منحرف کنیم و جنبه دیگری از این مسئله را نشان دهیم. در خیلی از مواقع شما به عنوان پدر و مادر، با دوست فرزندتان مشکلی ندارید و مشکل اصلی شما با والدین آن‌هاست.
ممکن است نگران نظارت نادرست والدین دوست فرزند خود باشید. احتمالا نگران این هستید که فرزند شما با دوست خود بازی‌های ویدیویی بالاتر از سن خود بازی کند و والدین او به این موضوع اهمیتی ندهند.
یا ممکن است رفتارهایی مانند غیبت کردن یا فحاشی کردن در والدین دوست فرزند شما وجود داشته باشد که نگران سرایت این رفتارها به فرزند خود هستید.
در خیلی از مواقع خانواده‌ها ترجیح می‌دهند فرزندشان با یک کودک دوست نباشد تا با مشکلات رفتاری که والدین آن کودک دارند مواجه نشود.
با تمام این اوصاف باید بتوانید احساسات ناخوشایندی که نسبت به دوستی فرزندتان دارید را به درستی کشف کنید تا در نهایت پاسخ درستی برای حل آن بدهید.
قبل از هر کاری به درون خود نگاه کنید
قبل از اینکه تصمیمی درباره دوست فرزند خود بگیرید، به درون خود نگاه عمیق‌تری بیندازید. در خیلی از مواقع نگرانی‌های والدین نسبت به دوستان فرزندشان، به کودکی خود والدین ارتباط دارد.
بهتر است ریشه احساسات خود را کشف کنید و ببینید آیا این احساسات درباره ارتباط فرزند شما با دوستانش هم صدق می‌کند؟
در خیلی از مواقع به جای صحبت کردن با کودکان برای قطع رابطه با دوستانشان، کافیست والدین به ریشه احساسات خود فکر کنند و نگرانی و اضطراب را در درون خود حل کنند.
با فرزند خود چطور صحبت کنید اگر دوست او را دوست ندارید؟
با وجود تمام نکاتی که تاکنون گفتیم، در برخی از مواقع لازم است شما به عنوان والدین در رابطه فرزندتان با دوستش مداخله کنید. اگر نوع رابطه فرزند شما با دوستش مناسب نیست باید وارد عمل شوید. اما این کار را به گونه‌ای انجام دهید که کودک خود را در مقابل شما نبیند.
در ادامه روش‌هایی برای این مداخله منطقی معرفی می‌کنیم. همچنین اگر علاقه‌مند هستید در مورد چگونگی دوست‌یابی فرزند خود بیشتر بدانید می‌توانید مقاله کودک من چگونه دوست پیدا کند و او را نگه دارد را بخوانید.
سوال بپرسید
قبل از هر کاری بهتر است، بدون قضاوت، درباره رابطه فرزندتان با دوستش از او سوال بپرسید. والدین می‌توانند سوالات زیر را بپرسند:
- در مورد دوستت به من بگو
- چه چیزی را در مورد دوستت دوست داری؟
- از انجام دادن چه کاری با دوستت لذت می‌بری؟
ممکن است پس از پرسیدن این سوالات، فرزند شما پاسخی دهد که نظر شما درباره دوستش تغییر کند. بنابراین به پاسخی که فرزندتان می‌دهد به دقت گوش کنید.
بدگویی کودک دیگر را نکنید
به هیچ وجه درباره دوست فرزندتان از صفات ناپسند استفاده نکنید. مثلا گفتن این جمله به فرزندتان کاملا اشتباه است: « من این پسر بدقواره را دوست ندارم!»
گفتن چیزهای منفی در مورد دوست یا خانواده دوست فرزندتان، می‌تواند شکاف‌های بزرگی بین شما و فرزندتان ایجاد کند.
وقتی چیزهای بدی درباره دوست یا خانواده دوست فرزندتان می‌گویید احتمالا فرزند شما در این موقعیت گیر می‌افتد که به دوستش می‌گوید: « مادر من دوست ندارد من به خانه شما بیایم و بازی کنم.» این موقعیت برای یک کودک بسیار سخت و غیرقابل تحمل است.
نور را به مشکل اصلی بتابانید
اگر در رفتار دوست فرزندتان مشکلی دیدید که به شما مربوط می‌شود یا مطمئن هستید که فرزندتان از این موضوع آگاه نیست، در مورد آن رفتار از او سوال بپرسید.
عبارات زیر نمونه‌هایی از سوالاتی‌ست که با هدف خاصی پرسیده می‌شود تا به مشکل اصلی بپردازد:
- آیا دوستت همیشه اینطور عصبانی می‌شود؟
- به نظر می‌رسد دوستت فقط زمانی که به چیزی نیاز داشته باشد با تو تماس می‌گیرد، نه؟
- انگار هر وقت به خانه دوستت می‌روی و با او بازی می‌کنی کمی غمگین یا عصبانی هستی، درست است؟
۴. مشکل را با هم حل کنید
پس از اینکه مشاهدات خود از رابطه فرزندتان با دوستش را با او در میان گذاشتید، به فرزند خود اجازه دهید احساسات خود را بیان کند. ممکن است پیشنهاداتی دهد تا خود به تنهایی بتواند مشکل را حل کند.
دکتر سارا برن (Sarah Bren) روانشناس بالینی در نیویورک می‌گوید: اینکه والدین تجربیات عاطفی فرزند خود را بدون تلاش برای برطرف کردن آن تایید کنند یک کار ارزشمند محسوب می‌شود.
برای حل مشکل با چند سوال ملایم شروع کنید. می‌توانید از تجربیات گذشته خود با فرزندتان صحبت کنید تا حس همدردی بیشتری احساس کند.
آیا باید دوستی بد فرزندتان را پایان دهید؟
ممکن است با صحبت کردن مشکل فرزندتان حل نشود و نیاز به کار دیگری باشد. در اینجا شیوه دیگری را هم معرفی می‌کنیم.
موقعیت‌های خطرناک
اگر دوست فرزند شما به گونه‌ای رفتار می‌کند که خطرناک و ناایمن است، با قدرت تمام رابطه بین او و فرزندتان را پایان دهید.
برای این کار می‌توانید محدودیت‌های سختی برای کودک خود در نظر بگیرید تا در صورت معاشرت مجدد با آن دوست، از امکانات بخصوصی محروم شود.
حتی می‌توانید به کودک خود بگویید: دوست تو می‌تواند به خانه ما بیاید اما تو نمی‌توانی به خانه آن‌ها بروی. حتی در برخی از مواقع لازم است هرگونه تماس و ارتباط بین فرزندتان و دوستش را به طور کامل قطع کنید.
می‌توانید با والدین دوست فرزندتان صحبت کنید و از آن‌ها بخواهید درباره رفتار بخصوصی از فرزندشان اصلاحاتی انجام دهند.
موقعیت‌های غیرخطرناک
اگر رابطه فرزند شما با دوستش خطرناک نیست، نیازی به مداخله مستقیم وجود ندارد. می‌توانید رفتار درست را به کودک خود آموزش دهید.
دکتر سارا برن می‌گوید:
«وظیفه ما این است که فرزندانمان را ایمن و سالم نگه داریم. وظیفه ما این نیست که جلوی تجربه احساسات منفی یا تجربیات چالش برانگیز آن‌ها را بگیریم. اگر متوجه شوید که رابطه کودک شما با دوستش در دسته‌ی خطرناک قرار نمی‌گیرد، شاید ارزشش را داشته باشد که کمی عقب بنشینی و به توانایی فرزندتان در مواجه با مشکلات اعتماد کنید.»
وقتی کودکان خودشان مشکلات رابطه‌شان را حل می‌کنند، اعتماد به نفس بیشتری به دست می‌آورند و این موضوع روی تصمیمات آینده آن‌ها تاثیر فراوانی خواهد داشت.
چگونه به فرزند خود در ایجاد دوستی‌های مثبت کمک کنیم؟
برای اینکه فرزند شما دوستی‌های مثبت ایجاد کند، بهتر است مدل‌هایی از یک دوست خوب را به او معرفی کنید. برای این کار می‌توانید از کتاب‌های داستان، فیلم‌ها و سریال‌ها استفاده کنید و خصوصیات یک دوست خوب را در این فضاها به کودک نشان بدهید.
با فرزند خود درباره این موضوع صحبت کنید که همه دوستی‌ها تا ابد دوام نمی‌آورند و دوستی‌های جدید جای دوستی‌های قدیمی را می‌گیرد. کودکان باید بدانند که اگر در طول تعطیلات تابستان با یک دوست اوقات خوبی سپری کرده‌اند، ممکن است شرایط تغییر کند.
بیشتر بخوانید: پیدا کردن دوست در دنیای کودکان خردسال
سخن پایانی
دوست یابی یکی از مهم‌ترین کارهایی‌ست که کودکان انجام می‌دهند. کودکان باید متوجه شوند که ممکن است در انتخاب دوست اشتباه کرده باشند. برای مواجهه با این واقعیت، باید کودک خود را آماده کنید و از قبل پیش‌زمینه‌هایی برای او آماده کرده باشید. در این مقاله به بررسی این موضوع پرداختیم که اگر از دوست فرزندتان و رابطه‌ای که دارید خرسند نیستید، چه رفتاری باید انجام دهید. شما هم می‌توانید نظرات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید.
