آموزش مهارت دوست یابی به کودکان با ۱۰ راهکار فوق العاده

پیدا کردن دوست و حفظ آن یکی از مهمترین مهارت‌های زندگی است. سال‌های اولیه زندگی فرزند شما، نقشی اساسی در شانس او برای پیدا کردن دوستان مناسب دارند. داشتن دوستان خوب نقش مهمی در سلامت روان همه افراد دارد. با این حال بچه‌ها برای پیدا کردن دوست و حفظ آن به مهارت‌های اجتماعی بیشتری نیاز دارند. به عنوان یک معلم یا والدین کودک، باید حساسیت زیادی نسبت به مقوله دوست یابی کودک داشته باشید. زیرا در این دوران سنگ بنای اکثر روابط آتی او گذاشته خواهد شد. اگر فرزند شما نیز به سختی دوست پیدا می‌کند، با ادامه این مقاله همراه ما باشید. در ادامه این مطلب، یک سری راهکارها را برای آموزش مهارت دوست یابی به کودکان توضیح می‌دهیم.

نقش دوست‌یابی در زندگی کودک

دوست یابی در سال‌های اولیه کودکی حس تعلق به اجتماع را تقویت می‌کند. فرزندان شما رفع تعارض و صبوری را از این طریق یاد می‌گیرند و یک شبکه پشتیبانی فراتر از خانه را برای خود فراهم می‌سازند. دوستی همچنین می‌تواند منبع بزرگی برای تسکین استرس باشد. روانشناسان کودک دریافته‌اند که دوستی‌های اولیه زندگی غیر از ایجاد سلامت روان کودکان، می‌تواند در سال‌های آینده، پیشرفت و تغییرات مثبت را نیز برایشان رقم بزند.  از سوی دیگر ایجاد رابطه با همسالان به رشد ذهنی کودک کمک می‌کند. تعامل بهترین و سرگرم کننده‌ترین فعالیت برای بچه‌ها محسوب می‌شود. دوستیابی به کودکان کمک می‌کند که روابط خود را مدیریت کنند، حد و مرز بگذارند و اولویت‌ها را درک کنند. بچه‌ها ارزش‌های اخلاقی را از طریق روابط دوستی خود یاد می‌گیرند. ارزش‌هایی مانند رحم و شفقت و دلسوزی ویژگی‌های مهم زندگی هر انسانی محسوب می‌شوند که در دوران ابتدایی زندگی پایه‌گذاری می‌شوند. همچنین کودکان از طریق دوستی یاد می‌گیرند که از دریچه دیگران به زندگی نگاه کنند. بنابراین آموزش دوستیابی به کودکان، توانایی تفکر را در آن‌ها افزایش می‌دهد و به عبارتی موجب رشد ذهنی آن‌ها می‌شود.

چرا دوستی در کودکان مهم است؟

پیدا کردن دوست بخش مهمی از رشد جسمی، اجتماعی و عاطفی کودک محسوب می‌شود. دوستی‌ها به کودکان کمک می‌کند عزت نفس و اعتماد به نفس بالاتری بدست آورند. همچنین دوستی‌های مثبت می‌تواند مانعی در برابر زورگیری‌های دیگران به کودک باشد.

تحقیقاتی وجود دارد که نشان می‌دهد داشتن دوستی‌های باکیفیت در کودکان به آنها در مواجه با افراد قلدر و زورگو کمک کرده و مقابله با این موقعیت را برای آنها آسان‌تر می‌کند. دوستی سالم همچنین مهارت‌های مهم زندگی مانند شیوه همکاری با دیگران برای انجام دادن یک کار خاص را به کودکان آموزش می‌دهد.

کودکانی که دوستی‌های عمیق و باثبات دارند یاد می‌گیرند چطور مشکلات خود را با کمک دوست خود حل کنند و جایگاه اجتماعی برای خودشان به وجود آورند. دوستی‌های سالم همچنین می‌تواند حس هویت و تعلق خاطر را در کودکان تقویت کند. در این شرایط است که با فشار و همراهی دوستان صمیمی، کودکان تشویق به انجام کارهای داوطلبانه و کمک به دیگران می‌شوند. علاقه دارند تا با دوست خود بازی کنند. بنابراین کمک به کودک برای دوستیابی سالم‌تر و توسعه مهارت‌های فردی او موضوعی‌ست که والدین باید به آن توجه کنند.

اگر دوستان کودک خود را نمی‌شناسید و از روابطش مطمئن نیستید می‌توانید با معلم او صحبت کنید تا ببینید فرزند شما چطور با سایر کودکان ارتباط برقرار می‌کند. همچنین می‌توانید از فرزند خود درباره دوست‌های جدیدی که پیدا کرده بپرسید تا نحوه‌ی دوستیابی او را بهتر درک کنید.

به خاطر داشته باشید که اگر فرزند شما با تعداد کمی از دوستانی که پیدا کرده راحت است، اصراری برای پیدا کردن دوستان جدید به او نکنید. برخی از کودکان روابطه دوستانه زیادی دارند اما برای برخی دیگر، داشتن چند دوست هم کفایت می‌کند.  

دلایل نداشتن دوست در مدرسه

مهم‌ترین دلیل پیدا نکردن دوست در مدرسه نیاموختن مهارت‌های اجتماعی است. با این حال دلایل زیادی وجود دارد که باعث می‌شود دانش‌آموز در مدرسه هیچ دوستی نداشته باشد. در ادامه برخی از مهم‌ترین و اثرگذارترین موانع دوستیابی کودکان در مدرسه را بررسی می‌کنیم.

• کودکانی که کمرو هستند، در اظهار نظر یا مشارکت مشکل دارند و به سختی دوست پیدا می‌کنند. اغلب این کودکان از دوران اولیه زندگی خود ایزوله بار آمده‌اند. 
• کودکانی که هوش بالایی دارند نیز در دوستیابی مشکل دارند. زیرا هوش زبانی آن‌ها از هم سن و سالانشان بهتر است. بنابراین درک آن‌ها برای سایر کودکان دشوار است. 
• کودکانی که اختلالات سلامتی قابل توجهی دارند، معمولاً از طرف هم سن و سالان خود طرد می‌شوند یا مورد تبعیض قرار می‌گیرند. 
• بچه‌های بیش‌فعال نیز پتانسیل دوست یابی محدودتری دارند. با این حال شرکت در یک تیم ورزشی می‌تواند به آن‌ها این فرصت را بدهد که دوستان پرانرژی مانند خود پیدا کنند.

بهترین زمان برای آموزش دوست یابی به کودکان

آموزش‌های مربوط به مهارت دوست یابی در کودکان باید قبل از رسیدن به سن مدرسه آغاز شود و قبل از ثبت‌نام در کلاس پیش دبستانی کودک با مقدمات دوست یابی در مدرسه و برقراری ارتباط اجتماعی آشنا شده باشد تا بعد از شروع مدرسه نه والدین و نه کودک درگیر مسئله دوستی نباشند.  تا پیش از ۲ سلگی کودک توجه چندانی به شریک بازی خود ندارد؛ تمام توجهش را به خود بازی می‌دهد و همینکه «حضور» کسی را کنار خود احساس کند برایش کافی است. با این حال بهترین زمان شروع آموزش این مهارت همان سن ۲ سالگی است. از این سن تا ۷ سالگی کودک اهمیتی به جنسیت شریک بازی خود نمی‌دهد؛ همینکه دوستی باشد که او را بپذیرد و با او بازی کند برایش کافی است. تا سن ۷ سالگی و ورود به مدرسه، آموزش‌های اصول دوست‌یابی به کودک باید به نتیجه خوبی رسیده باشد.

کجا می‌توان فرصت‌هایی برای دوستیابی پیدا کرد؟

فارغ از علایق و تیپ شخصیتی فرزندتان و اینکه از چه نوع فعالیت‌هایی خوشش می‌آید، می‌توان فرصت‌هایی برای دوستیابی او به وجود آورد. برای شروع بهتر کودکتان را در موقعیت‌هایی قرار دهید که به آن علاقه دارد و برایش جالب و سرگرم‌کننده است.

کودکان وقتی در حال انجام فعالیت‌هایی هستند که برای آنها جالب و هیجان‌انگیز است، فشار روبه‌رو شدن با افراد جدید را کمتر حس می‌کنند و به راحتی می‌توانند با همسالان خود در حین انجام آن فعالیت صحبت کنند. بنابراین کودکان در چنین موقعیتی، نه تنها کاری را انجام می‌دهند که به آن علاقه دارند، بلکه توسط افراد دیگری که دقیقا همان حس را دارند احاطه شده و این بهترین فرصت برای پیدا کردن دوست جدید است.

برای اینکه فرصت‌های دوستیابی بیشتری برای کودک خود فراهم کنی می‌توانید نظرات و علایق او را بپرسید. سپس به راحتی با قرار دادن فرزند خود در آن موقعیت‌ها می‌توانید این امکان را برای او فراهم آورید. موقعیت‌ها و علایق کودک می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• ورزش‌های انفرادی مانند تنیس، ورزش‌های رزمی، شنا یا دوومیدانی
• فعالیت‌های غیررقابتی مانند کلاس‌های موسیقی و هنری، کلاس رباتیک، باشگاه شطرنج
• حضور در سازمان‌های مردم نهاد برای محافظت از محیط زیست
• حضور در جمع‌های کتاب‌خوانی و عضویت در کتابخانه‌های عمومی
• ورزش‌های گروهی مانند فوتبال، والیبال، بسکتبال و غیره

در هنگام ورود به چنین گروه‌ها یا مکان‌های جدیدی که کودک را در موقعیت دوستیابی قرار می‌دهد، اگر نگران این هستید که کودک شما استرس داشته باشد، می‌توانید یک وسیله به اصطلاح یخ‌شکن مانند یک خوراکی خوشمزه یا اسباب بازی به همراه داشته باشید. این موضوع به کودک شما اعتماد به نفس بیشتری می‌دهد و حتی ممکن است کودکان دیگر را ترغیب کند به کودک شما نزدیک شوند.

نقش معلمان در آموزش دوست یابی به کودک

آموزگاران نقش کلیدی در آموزش مهارت‌های اجتماعی به کودکان دارند. از همین رو در ادامه برخی از مهم‌ترین راهکارها معرفی شده‌اند که معلمان می‌توانند آن‌ها را به کار بگیرند و فرآیند دوست یابی را برای دانش‌آموزان خود تسهیل کنند.

• معلمان می‌توانند با تعریف و تمجید از کودکان خجالتی که در دوست پیدا کردن مشکل دارند، به آنها کمک کنند. این کار اعتماد به نفس آنها را برای دوست یابی افزایش خواهد داد.
• شرکت در فعالیت‌های گروهی نیز یکی از بهترین روش‌ها برای رشد هوش هیجانی کودکان و آموزش مهارت‌های اجتماعی به آنها محسوب می‌شود. بسیاری از کودکان از همین طریق دوست پیدا می‌کنند.
• معلمان می‌توانند داستان‌هایی در مورد ارزش دوستی‌ها به اشتراک بگذارند و به آنها بیاموزند که برخی اقدامات مثبت مانند لبخند زدن تا چه اندازه بر دیگران تاثیر می‌گذارد.
• اگر معلم پیش‌دبستانی یا دبستان هستید، بهتر است از همان روزهای اول دانش‌آموزان خود را بشناسید. آگاهی از علایق و استعدادهای آنها کمک می‌کند که بهتر دانش‌آموزان مشابه یا مکمل را با هم آشنا کنید. 
• رایج‌ترین راه برای یافتن دوستان در سال‌های پیش دبستانی، بازی کردن است. بازی به کودکان اجازه می‌دهد که مهارت‌های کلیدی بزرگسالی را در خود توسعه دهند.

نقش والدین در آموزش دوست یابی به کودک

همانطور که اشاره کردیم آموزش مهارت دوست یابی در کودکان از سنین پایین و قبل از مدرسه آغاز می‌شود. بنابراین نقش والدین در دوست یابی کودکان بسیار پررنگ و ویژه است. در قدم اول خود والدین باید با شرکت در کارگاه‌های آموزشی و نشستن پای صحبت کارشناسان، روش‌های دوست یابی را بشناسند و آرام آرام در سن مناسب آن‌ها را اجرا کنند. واقعیت این است که اگر والدین مهارت دوست‌یابی نداشته باشند، آموزش آن به فرزندان برای آنها کار راحتی نخواهد بود! به عنوان والدین نقش مهمی در آموزش دوست یابی به فرزند خود دارید. این نقش شما باید حمایتی باشد. به این معنا که نمی‌توانید خودتان دوستان کودک را انتخاب کنید. بلکه آنها را باید به نحوی هدایت کنید که خودشان دوستان خوبی پیدا کنند. در ادامه راهکارهایی ارائه شده است که با استفاده از آن‌ها می‌توانید کودک خود را به سمت ساخت ارتباطات سالم هدایت کنید.

• اگر کودک شما کمرو و خجالتی است، می‌توانید از بچه‌های دیگر دعوت کنید که در خانه شما دورهمی بگیرند. بچه‌های خجالتی در فضای خانه خود احساس امنیت بیشتری دارند.
• به کودکان خود برد و باخت مهربانانه را یاد بدهید. می‌توانید برای آموزش این ویژگی از بازی‌های رومیزی استفاده کنید. به فرزند خود بیاموزید که قرار نیست همیشه برنده باشد و در صورت بردن نیز باید اخلاقی رفتار کند.
• در صورتی که فرزندتان به هیچ عنوان در مدرسه دوست پیدا نمی‌کند، با معلم او صحبت کنید. از او بخواهید که کودک شما را در کنار دانش‌آموزی بنشاند که مهارت بیشتری برای دوستیابی دارد یا اینکه نقش مشارکتی او را افزایش دهد.
• دوست خوبی برای فرزند خود باشید. فرزند خود را از طریق تهدید، تنبیه یا باج‌گیری عاطفی کنترل نکنید. بلکه در رابطه شخصی خود باید به نحوی برخورد کنید که رابطه شما نشان‌دهنده احترام و پذیرش باشد.
• اگر فرزند شما مضطرب است، به او بیاموزید که اضطراب یک احساس طبیعی است و می‌تواند به این احساس به نحو سالم پاسخ بدهد. با فرزند خود دلبستگی ایمن برقرار کنید.

روش‌های حل مشکل و نحوه آموزش دوست یابی به کودکان

یاد دادن مهارت دوست یابی به کودکان فرآیندی مهم اما ساده است. اغلب می‌توانید با یک سری راهکارهای همدلانه و زمینه‌سازی مثبت، فضایی را فراهم کنید که کودک مهارت پیدا کردن و حفظ دوستان را فرابگیرد.  ۱- به طور واضح توضیح دهید که دوستان خوب چه کار می‌کنند. مثلاً اینکه دوستان باید چیزهای مهم مانند تاریخ تولدها، موفقیت‌ها و مواردی مانند آن را به خاطر بسپارند یا اینکه دوستان خوب قابل اعتماد هستند و در قبال یکدیگر کارهای محبت‌آمیز انجام می‌دهند.  ۲- برای فرزند خود کتاب‌هایی در مورد دوستی بخوانید. کودکان باید یاد بگیرند که دوستان خوب می‌توانند از هم متفاوت باشند، اما با هم کنار بیایند. اغلب داستان‌های کودک و نوجوان بر اهمیت مهربان بودن، شفقت، پذیرش تفاوت‌ها، قضاوت نکردن، به اشتراک گذاری و همکاری تاکید دارند. ۳- نقش‌بازی کنید. دوست خوب بودن را با کودک خود به صورت یک نمایش اجرا کنید. نمایشی که در آن سناریوهای خوب و بد دوستی به اجرا دربیاید. از او بخواهید که نقش دوست خوب را ایفا کند و به او مواردی مانند گفتن کلمات محبت‌آمیز یا محترمانه مانند «لطفاً، متاسفم و…» را آموزش دهید. ۴- الگوی خوبی باشید. با فرزندان خود در مورد دوستانتان به روش‌های مثبت صحبت کنید. برای دوستی‌های خود وقت بگذارید و فرزند خود را در برخی از قرارهای ملاقات دوستانه‌تان همراه ببرید. به او نشان بدهید که برای دوستی خودتان ارزش قائل هستید. آنها این موضوع را از شما یاد می‌گیرند. ۵- تیم‌سازی را به آن‌ها یاد بدهید. در گردهمایی‌های کودکانه فرزندتان بازی‌هایی را توصیه کنید که روحیه تیمی را در آن‌ها تقویت کند. مثلاً اینکه چگونه با پتو یک قلعه بسازند. ۶- برای آموزش دوست یابی به کودکان، باید محبت کردن، توجه نشان دادن، درک دیگران، کمک کردن، شروع مکالمه، ارزشمند بودن دیگران و احترام متقابل را نیز به آنها بیاموزید. ۷- پیروی از قوانین اخلاقی کلید دوست یابی است. بچه‌ها باید این قوانین را بیاموزند. مثلاً اینکه یاد بگیرند به نوبت صحبت کنند، بی احترامی نکنند، درخواست بی‌جا نداشته باشند، حرف دیگران را قطع نکنند و در صورت لزوم از یکدیگر عذرخواهی کنند.  مهارت سؤال پرسیدن را به آن‌ها آموزش دهید. مثلاً اینکه از هم سن و سالان خود بپرسند که به چه کاری علاقمند هستند؟ از چه کتابی لذت می‌برند؟ یا بازی مورد علاقه‌شان چیست؟ این سوالات اغلب شروع یک رابطه دوستی هستند. ۸- گوش دادن یکی از مهمترین مهارت‌های پیدا کردن دوست است. آنها باید بیاموزند که به صحبت‌های دیگران توجه کنند و هنگام گفتگو سرگرم کارهای دیگر نباشند. ۹- تشویق مثبت نیز بسیار موثر است. زمانی که یک رفتار صحیح را در روابط دوستانه کودک مشاهده کردید، می‌توانید از آن‌ها تعریف و تمجید کنید. ۱۰- اگر اضطراب فرزند شما کنترل نشد، می‌توانید از پزشک اطفال یا مشاور مدرسه کمک بگیرید. زیرا کودکان مضطرب به سختی با دیگران ارتباط می‌گیرند یا اینکه رفتارهای پرخاشگرانه از خود بروز می‌دهند.

مهارت دوست‌یابی در سنین پیش دبستانی

بسیاری از بچه‌ها زمانی که به سن ۳ سالگی می‌رسند، به طور منظم با دیگر کودکان پیش‌دبستانی‌، مهدکودک‌ یا گرو‌ه‌های بازی در تعامل و انجام فعالیت‌های مشترک هستند. در این سن، برخی از کودکان تصور روشنی از دوستان خود دارند و نام آنها را نیز به خوبی می‌دانند. آنها احتمالا هنگامی که به پیش‌دبستانی یا مهدکودک‌ می‌رسند به دنبال دوستان خود می‌گردند تا فقط با آنها بازی کنند یا حتی ممکن است بخواهند در محیطی بیرون از مهدکودک و پیش‌دبستانی با دوستان خود قرارهای بازی داشته باشند.

البته توجه داشته باشید که برخی از کودکان این سنی ممکن است هم‌بازی‌هایی نداشته باشند که بتوانند از آن‌ها به عنوان دوست نام ببرند. تا سن ۴ سالگی، اکثر کودکان قادر خواهند بود تفاوت بین عبارت دوست من و کودکان دیگری که می‌شناسند را تشخیص دهند.

بعضی از بچه‌ها می‌توانند به راحتی دوست پیدا کنند و از بودن در جمع و در کنار افراد دیگر انرژی می‌گیرند، در حالی که  به عقیده برخی دیگر این کار خسته‌کننده و طاقت‌فرسا است، این کودکان ممکن است برای گرم گرفتن با بقیه همسالان خود به زمان بیشتری نیاز داشته باشند.

کودکان پیش‌ دبستانی چگونه دوست پیدا می‌‌کنند؟

کودکان نیاز دارند تا مهارت‌های دوست‌یابی را بیاموزند. آنها در حین بازی، مهارت‌هایی مانند به‌اشتراک‌گذاری، رعایت نوبت، همکاری، گوش دادن به دیگران، مدیریت اختلاف نظرها و آشنایی با دیدگاه‌های دیگران را فرا می‌گیرند که به آنها در برقراری روابط دوستانه در حال و آینده کمک می‌کنند.

برای مثال، وقتی کودکان تصمیم می‌گیرند در خانه بازی کنند، باید تصمیم بگیرند که هرکدام چه نقشی را بر عهده داشته باشند و چه کاری انجام ‌دهند. همه نمی‌توانند نقش مادر را بازی کنند، اما اگر چند نفر بخواهند نقش مادر داشته باشند یا درباره وظایف مادر با هم اختلافی داشته باشند، باید بتوانند این مسئله را بین خودشان حل کنند.

چگونه می‌توان دوست خوبی بود

ما می‌توانیم به عنوان بخشی از راه و رسم زندگی، دوست خوب بودن را به فرزند خود بیاموزیم. برای مثال، ممکن است فرزندمان هنگام بازی با خواهر یا برادر خود و تصمیم‌گیری برای انجام بازی یا استفاده از اسباب بازی خاص به مذاکره نیاز داشته باشد. در چنین مواقعی ما می‌توانیم شرایط را برای او توصیف کرده و دلیل هر اتفاقی را توضیح دهیم‌. عباراتی مانند: «بهتر است قبل از اینکه تصمیم بگیرید چه بازی‌ای بکنید، حرف‌های یکدیگر را بشنوید» یا «بهتر نیست جوری بازی کنید که هر دو به نوبت نقشی برای بازی کردن با اسباب‌بازی‌ها داشته باشید؟».

صحبت کردن و گوش دادن نیز مهارت‌های مهمی برای دوست‌یابی هستند. علاقه نشان دادن به صحبت‌ دیگران و سوال پرسیدن از آنها نمونه‌ای از این مهارت‌ها هستند. صرف وعده‌های غذایی در کنار خانواده می‌تواند زمان بسیار خوبی برای الگوبرداری از این توانایی‌ها باشد و به فرزندمان فرصتی برای تمرین آنها می‌دهد.

برد و باخت مهربانانه مهارت دیگری است که می‌توانیم آن را برای الگوبرداری کودکمان در طول فعالیت‌های خانوادگی خود تمرین کنیم. به طور مشخص بازی با بردگیم‌ها یا همان بازی‌های رومیزی یکی از بهترین روش‌ها برای یادگیری این مهارت هستند.

خوب است بدانید که یادگیری بسیاری از این مهارت‌ها حتی برای بزرگسالان نیز سخت است. کودک ما هنوز در مرحله آموزش است و برای تبدیل شدن به دوستی خوب به فرصت‌های زیادی برای تمرین این گونه مهارت‌ها نیاز دارد.

پیدا کردن دوست در حین بازی

فراهم کردن فرصتی برای بازی کردن فرزندمان با کودکان دیگر در پیش‌دبستانی یا گروه‌های بازی، به او کمک می‌کند تا روابط دوستانه ایجاد کند. اگر فرزندمان خجالتی است یا دیر گرم می‌گیرد، بهتر است در ابتدا به جای تعداد زیادی کودک، از یک یا دو هم‌سن و سال او برای ایجاد فرصتی برای بازی شروع کنیم.

برای انجام این کار می‌توانیم از کودکمان بپرسیم که دوست دارد با چه کسی و چرا بازی کند یا کدام بازی مورد علاقه اوست. سپس می‌توانیم با پدر و مادرهای دیگر در مورد فراهم کردن فرصت‌هایی برای بازی، چه در خانه چه در پارک محله یا جایی دیگر که فضای کافی و وسایل مناسب برای بازی داشته باشند، صحبت کنیم‌.

موارد زیر ایده‌هایی برای کمک به دوست‌یابی کودکمان در حین بازی است:

• برای بازی فرزندمان و دوستانش گزینه‌های مختلفی فراهم کنیم. برای مثال، از آنها بپرسیم: «دوست دارید با لگو‌ها بازی کنید یا با ماشین‌ها؟» و سپس وقتی همه با هم در مورد موضوعی تصمیم گرفتند، آنها را تحسین کنیم: «اینکه با هم تصمیم گرفتید رو خیلی دوست دارم».
• برای جلوگیری از شروع بحث و جدل بین فرزندمان و دوستانش، هنگامی که دوستان او برای بازی به خانه‌ می‌آیند، اسباب‌بازی‌های مورد علاقه کودکمان را کنار بگذاریم.
• از آنها فاصله نگیریم. حضور داشتن در نزدیکی کودکان هنگام بازی، مخصوصا در شرایطی که بچه‌ها یکدیگر را به خوبی نمی‌شناسند، می‌تواند برای فرزندمان احساس امنیت و آرامش ایجاد کند. هر چه کودک اعتماد به نفس بیشتری پیدا کند، ما نیز می‌توانیم فاصله خود از او را بیشتر کنیم، البته بهتر است همچنان حواسمان به اوضاع باشد و مراقب باشیم.
• باید حواسمان به روند بازی کودکان باشد تا هم از علایق کودکمان مطلع شویم و هم در صورت از کنترل خارج شدن بازی و خشن شدن روند آن، بتوانیم بلافاصله وارد عمل شویم.
• محدودیت زمانی برای انجام بازی‌ها تعیین کنیم. زمانی که کودکان خسته می‌شوند، همکاری برایشان سخت‌تر می‌شود. بهتر است زمانی که کودکان هنوز مشتاق به انجام دوباره بازی هستند، آن را تمام کنیم.

بیشتر بخوانید: اهمیت بازی در دنیای کودکان پیش دبستانی

هنگام بازی ممکن است چه مشکلاتی پیش بیاید؟

گاهی اوقات هنگام بازی فرزندمان با دوستانش، اوضاع طبق برنامه‌ریزی ما پیش نمی‌رود.

رفتار پرخاشگرانه کودکان

داشتن اختلاف نظر هر از گاهی با یک دوست، امری طبیعی است. اما اگر این اختلاف نظرها به فریاد زدن یا کتک‌کاری منجر شد، باید وارد عمل شده و اوضاع را کنترل کنیم و به طور شفاف برای کودکان مشخص کنیم که چه رفتاری و چرا باید متوقف شود. به عنوان مثال: «همدیگر را هل ندهید، با این کار ممکن است هر دو آسیب ببینید».

تک‌ روی

گاهی اوقات کودک ما ممکن است علاقه‌ای به بازی نشان ندهد. در این شرایط صحبت کردن با او و بررسی مشکل می‌تواند به ما کمک کند تا دلیل این امر را متوجه شویم.

کودکان در سنین پیش‌دبستانی هنوز در حال یادگیری مهارت‌هایی برای بازی کردن با یکدیگر هستند و به همین دلیل تک‎روی کردن آنها نیز امری طبیعی است. خیلی وفت‌ها ممکن است ۲ کودک را ببینیم که در کنار یکدیگر هستند، اما هر کدام به تنهایی مشغول بازی خود هستند.

اما اگر کودکمان در نحوه‌ی شرکت در بازی‌های گروهی به مشکل برخورد کرد یا به طور مداوم توسط سایر کودکان کنار گذاشته شد یا علاقه‌ای به بازی با سایر کودکان نشان نداد، می‌توانیم اقدامات زیر را انجام دهیم:

• فرزندمان را تشویق کنیم تا برای ملحق شدن به جمع‌های بازی، به کودکان دیگر توجه کنند. برای مثال: «به نظرت سارا غذاش رو کجا می‌بره؟ می‌خواد رستوران باز کنه؟ فکر می‌کنی ممکنه به مشتری نیاز داشته باشه؟ یا آشپز لازم داشته باشه؟».
• با کودکمان درباره راه‌های شروع بازی و دعوت از کودکان دیگر صحبت کنیم. مثلا: «آیا می‌تونی به من کمک کنی سوراخی در شن‌ها درست کنم؟ می‌تونی بچه‌ دیگری برای کمک پیدا کنی؟»

تو دوست من نیستی!

کودکان پیش‌دبستانی به تدریج اتفاقات رایج در دوستی‌ها و گروه‌های اجتماعی را یاد می‌گیرند. گاهی ممکن است کودکی به کودک دیگر بگوید که نمی‌تواند به جمع دوستی آن‌ها ملحق شود یا به او بگوید که «تو دوست من نیستی». حتی ممکن است برای دوست شدن شرط و شروط بگذارند و بگویند: «اگر من رو به مهمونی دعوت نکنی، دوست تو نمی‌شم».

با اینکه این رفتار‌ها ممکن است برخی کودکان را دلخور کند، اما برخی دیگر نیز به راحتی با آن‌ کنار می‌آیند. کودکان با هم دعوا کرده و لحظه‌ای بعد دوباره با هم دوست می‌شوند. به فرزند خود توضیح دهید که داشتن احساس تنهایی امری طبیعی است و اکثر مردم لزوما با همه افراد دورو برشان کنار نمی‌آیند.

فراهم کردن فرصتی برای بازی کودکمان با بچه‌های پیش‌دبستانی احتمالا به فرزند ما کمک می‌کند تا برای بازی با همه کودکان هم‌سن و سال اعتماد به نفس بیشتری داشته باشد.

بیشتر بخوانید: کودک من چگونه دوست پیدا کند و آن را نگه دارد؟

کلام آخر 

کودکان با پیدا کردن دوست آداب اولیه زندگی را یاد می‌گیرند، بیشتر فعالیت می‌کنند و رشد می‌کنند. کودکان منزوی ممکن است دچار افسردگی شوند یا اینکه نسبت به مدرسه و حضور در اجتماع از خود بی‌علاقگی نشان دهند. دوستی یکی از ارزشمندترین چیزهایی است که در زندگی کودک اتفاق می‌افتد. پیدا کردن دوستان خوب برای کودکان تنها از طریق وقت گذرانی با آن‌ها در زمین بازی، مهد کودک یا مدرسه اتفاق نمی‌افتد. بلکه ایجاد روابط دوستانه کار زیادی می‌طلبد و شما نیز به عنوان بزرگسال کودک، نسبت به این موضوع مسئول هستید. می‌توان با شناخت دلایل ناتوانی کودک در پیدا کردن دوست، برای رفع این موانع نیز اقدام کرد. از همین رو در این مقاله در خصوص اهمیت یاد دادن مهارت دوست یابی به کودکان توضیح دادیم و راهکارهای مفیدی را نیز بررسی کردیم.

سوالات متداول