قلدری و رفتار زورگویانه نوعی پرخاشگری از سمت فردی است که دارای قدرت بیشتری بوده و موجب آزار و اذیت دیگران در موضع قدرت پایین‌تر می‌شود. این پدیده بین نوجوانانی که تجربه مشابه در خانواده یا گروه همسالان داشته‌اند، بیشتر اتفاق می‌افتد.
درک این موضوع که چرا یک نوجوان ممکن است قلدری کند به والدین، قربانیان و مجرمان به طور یکسان کمک خواهد کرد. در این صورت آنها متوجه می‌شوند چه اتفاقی افتاده و می‌توانند برای چگونگی جلوگیری از آزار و اذیت راه حل‌های درستی ارائه دهند. البته این موضوع به هیچ وجه توجیه کننده قلدری در نوجوانان نیست. بچه‌ای که رفتار قلدرمابانه از خود نشان می‌دهد و موجب آزار و اذیت همسالان خود می‌شود معمولا بازتابی از مبارزاتی که با آنها مواجه است را به نمایش می‌گذارد. به همین دلیل بهتر است بدانید عوامل ایجاد کننده قلداری و زوگویی در نوجوانان چیست تا او را به درستی راهنمایی کنید. از همین رو در این مقاله شما را با ۷ دلیل اصلی و مهم که باعث آزار و اذیت نوجوانان در بچه‌های دیگر می‌شود، آشنا می‌کنیم. همراه ما باشید.
چرا بچه‌ها دیگران را اذیت می‌کنند؟
برای اینکه بتوانید به فرزند قلدر خود کمک کنید و متوجه دلایل یا اهداف آنها شوید، ابتدا باید درک درستی از رفتار قلدری داشته باشید. اما بزرگسالان برای انجام این کار باید از پیش فرض‌های معمول همچون این موارد که گفته می‌شود افراد قلدر همیشه تنها هستند یا عزت نفس پایینی دارند، بگذرند.
تحقیقات گسترده در زمینه رفتار قلدری و آزار رساندن برخی از بچه‌ها به همکلاسی‌های خود نشان داده است که رفتار قلدارمابانه در کودکان طیف بسیار وسیعی دارد. این رفتار ممکن است دربرخی از آنها به دلیل عدم کنترل تکانه و یا مدیریت خشم شروع شود و به تناسب تا مسائلی برای انتقام یا اشتیاق ادامه داشته باشد. اگر شما در مورد اینکه چرا قلدرها این رفتار را انجام می‌دهند، بیشتر بدانید کمک می‌کند تا آنها را راهنمایی کنید و از طرفی می‌توانید جلوی توجه بیش از حد به رفتار زورگویانه در کودکان را بگیرید. در ادامه ۷ فاکتور مهم را بررسی می‌کنیم که باید آنها را از اصلی‌ترین دلایل قلدری و آزار رساندن بچه‌ها به دیگران دانست.
۱- کسب قدرت
نوجوانانی را می‌توان مستعد بروز رفتار قلدری دانست که دلشان می‌خواهد بر اوضاع کنترل داشته باشند یا به دنبال نشان دادن قدرت و برتری خود بر دیگران هستند. این کودکان معمولا در زندگی خود هیچ احساس قدرتی ندارند و به همین دلیل با آزار رساندن گروه همسالان و بروز رفتار زورگویانه سعی در اثبات قدرت خود دارند. در واقع برقراری ارتباط و تعامل اجتماعی برای آنها از این طریق جذابیت بسیار زیادی خواهد داشت.
معمولا این نوجوانان ترجیح می‌دهند تا در صورتی با دیگران تعامل برقرار کنند که شرایط آنها با خواسته خودشان مطابقت داشته باشد. در غیر این صورت اگر احساس کنند اوضاع بر وفق مرادشان نیست با رفتار قلدرمابانه و زورگویی به نتیجه دلخواه می‌رسند.
رفتار قلدرمابانه به دلیل وجود عوامل مختلف همچون فشارهای اجتماعی، طرد شدگی، تحقیر، شایعات و سایر مسائل برای رسیدن به سلطه اجتماعی انتخاب می‌کنند. تحقیقات نشان داده است که هم پسران و هم دختران به یک اندازه می‌توانند درگیر پرخاشگری شوند.
در بسیاری از موارد دیده شده است که ورزشکاران و دانش آموزانی که از نظر جسمی قوی هستند – یا بچه‌هایی که قدرت و برتری دیگری دارند – نسبت به دوستان و همکلاسی‌های کوچکتر یا ضعیف‌تر خود رفتار قلدرانه نشان می‌دهند. علاوه بر این در برخی موارد ورزشکاران قدرتمند برای کنار زدن رقیب ورزشی خود از رفتار قلدری یا آزار و اذیت آنها استفاده می‌کنند.
۲- رسیدن به محبوبیت
در برخی مواقع رفتار قلدری می‌تواند نشانه‌ای از موقعیت اجتماعی باشد. در واقع بچه‌هایی که نزد دیگران دارای محبوبیت هستند معمولا به کمک پرخاشگری سایر کودکان را که محبوبیت کمتری دارند، مسخره می‌کنند. همچنین محبوبیت می‌تواند بچه‌ها را به سمت شایعه پراکنی، احساسات متناقضی همچون شرمساری و طرد کردن دیگران سوق دهد.
در این بین اغلب بچه‌هایی که تلاش می‌کنند تا از نردبان کسب قدرت اجتماعی در مدرسه بالا بروند، برای جلب توجه بیشتر از خود رفتار قلدرانه نشان خواهند داد. همچنین ممکن است این نوجوانان برای کاهش محبوبیت و موقعیت اجتماعی دیگران آنها را مورد آزار و اذیت قرار دهند.
۳- تلافی کردن
بسیاری از نوجوانانی که خود قربانی آزار و اذیت یا رفتار قلدرانه هستند به دنبال راهی برای تلافی یا انتقام گرفتن می‌گردند. این کودکان معمولا با لقب «قربانیان قلدری» معرفی خواهند شد و همیشه به دلیل آزار و اذیتی که بر آنها اعمال شده است، برای کارهایی که انجام می‌دهند توجیه مشخصی دارند.
این نوع کودکان خودشان معمولا با آزار و اذیت دیگران احساس آرامش پیدا می‌کنند. زیرا توجیه اصلی کار آنها همان حسی است که باعث می‌شود فکر کنند قربانی هستند. در اغلب اوقات کودکانی که مستعد رفتار قلدری‌اند، بچه‌های ضعیف یا آسیب‌پذیر را مورد هدف قرار می‌دهند. همچنین در برخی مواقع به دنبال فردی می‌روند که قبلا به آنها آزار و اذیت رسانده است.
۴- مشکلات موجود در خانه
نوجوانانی که در خانه مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند بیشتر از سایر بچه‌ها مستعد رفتار قلدری هستند. زیرا آنها از پرخاشگری و خشونت خانگی الگوبرداری کرده‌اند. در موارد دیگر کودکانی که والدین سهل‌انگاری دارند و یا در بسیاری از اوقات هیچ کدام از آنها در خانه نیستند، بیش از سایر بچه‌ها به زورگویی یا رفتار قلدرمابانه متوسل خواهند شد. این کودکان در زندگی واقعی خود هیچ نوع حس قدرتی را تجربه نمی‌کنند، به همین دلیل با رفتارهای پرخاشگرانه و زورگویی می‌خواهند احساس قدرت و کنترل خود را به دیگران نشان دهند.
نوع روابط بین خواهر و برادر می‌تواند منجر به بروز قلدری در کودکان شود. گاهی اوقات خواهر یا برادر بزرگتر به خواهر یا برادر کوچکتر خود طعنه می‌زند و با رفتار نامناسب موجب ایجاد حس ناتوانی در او می‌شود. عذابی که کودکان از این رفتار خواهر و برادر بزرگتر خود تحمل می‌کنند در مدرسه به رفتار پرخاشگرانه و قلدری منجر خواهد شد.
در واقع بچه‌هایی که در معرض رفتار نادرست خواهر و برادر خود قرار گرفته‌اند برای بازیابی این رفتار به سراغ اذیت و آزار همکلاسی‌های خود می‌روند. حتی در بسیاری از موارد دیده شده است که این کودکان همان رفتار یا اقدامات خواهر و برادر بزرگتر خود را تقلید می‌کنند.
بیشتر بخوانید: چگونه درباره قلدری و زورگویی با فرزند خود صحبت کنیم؟
۵- کسب لذت
در برخی مواقع کودکانی که حوصله‌شان سر رفته و به دنبال سرگرمی می‌گردند از رفتار قلدرانه استفاده می‌کنند تا کمی حس هیجان و نمایش را به زندگی خود اضافه کنند. در موارد دیگر این بچه‌ها به دلیل نظارت نکردن والدینشان و عدم دریافت توجه کافی از سوی آنها به سراغ آزار و اذیت دیگران می‌روند. بنابراین می‌توان رفتار قلدری در نوجوانان را تا حد زیادی نتیجه عدم دیده شدن و راهی برای جلب توجه دانست.
در این بین فرزندانی هم که از طرف خانواده خود همدلی دریافت نمی‌کنند مصداق بارز بچه‌هایی هستند که با آزار رساندن به دیگران به دنبال کسب لذت خواهند بود. آنها از احساس قدرتی که به دلیل زورگویی کسب کرده‌اند بسیار راضی هستند و همچنین به جوک‌های خنده‌داری که ممکن است باعث آزار دیگران شوند به شدت می‌خندند و از آن لذت می‌برند.
۶- پیش داوری و تعصبات
رفتار قلدری کودکان در برابر همسالان متفاوت خود امر غیرمعمولی نیست. به عنوان مثال همکلاسی‌هایی که نیاز خاصی دارند یا دچار آلرژی هستند توسط این کودکان مورد هدف قرار می‌گیرند یا بچه‌هایی که به دلیل نژاد، مذهب و هویت جنسیتی خود با بقیه تفاوت‌هایی دارند بیش از سایر همسالان مورد توجه یک کودک مستعد رفتار قلدرانه خواهند بود. در واقع می‌توان گفت انواع تعصب بیشتر اوقات ریشه در قلدری دارد.
۷. فشار گروه خاصی از همکلاسی‌ها
در بسیاری از موارد کوکان به دلیل قرار گرفتن در جمع خاصی از همکلاسی‌های خود بچه‌های دیگر را مورد آزار و اذیت قرار می‌دهند. این کار حتی در صورتی که به معنای قضاوت بهتر آنها یا مخالفتشان باشد باز هم انجام می‌شود. در اغلب اوقات این کودکان به جای در نظر گرفتن عواقب قلدری کردن، نگران سازگاری و پذیرفته شدن در جمع دوستان خود هستند. به همین دلیل آنها قلدری می‌کنند تا با گروه همسالان خود همراهی کرده باشند.
در واقع این بچه‌ها می‌ترسند در گروه دوستان خود پذیرفته نشوند یا به عنوان هدف بعدی آن دسته از همسالان قرار بگیرند. از همین رو به سمت آزار و اذیت یا رفتار قلدری کشیده می‌شوند.
چگونه کمک کنیم؟
اگر کودک شما مورد آزار و اذیت یا رفتار قلدرمابانه قرار گرفته است، می‌توانید از خودش کمک بگرید. در صورتی که این رفتار در مدرسه رخ داده است حتما آن را با معلمان و کادر نظارتی در میان بگذارید. اگر احساس کردید وجود یک متخصص به فرزندتان کمک می‌کند با مشاور تماس بگیرید. حتما به کودک خود با دقت گوش دهید و مدام به او بگویید که در کنارش هستید. شما می‌توانید با تاکید بر اینکه اتفاق رخ داده تقصیر آنها نیست، از ایجاد حس بد در وجودشان جلوگیری کنید. از طرفی برنامه‌ریزی برای حفظ امنیت این بچه‌ها بسیار کمک کننده خواهد بود.
اگر فرزند شما فردی است که سایر همکلاسی و دوستان خود را مورد آزار و اذیت قرار می‌دهد باید برای جلوگیری از رفتار او و حل شدن این مشکل اساسی اقدامات درستی انجام دهید. شما می‌توانید با راهنمایی فرزند خود به او بیاموزید که مسئولیت کارهایش را برعهده بگیرید. همچنین با فکر کردن در مورد انگیزه‌هایی که باعث می‌شود نوجوان شما رفتار قلدری داشته باشد، کمک بزرگی به او خواهید کرد.
سخن پایانی
رفتار قلدری در نوجوانان یا به دلیل کمبودهایی‌ست که او احتمالا در خانه احساس می‌کند و یا روشی برای اثبات خود به عنوان قدرت برتر در مدرسه است. در واقع آزار و اذیت و رفتار قلدارمابانه نشانه‌ای خواهد بود که والدین و مسئولین مدرسه با توجه به آن می‌توانند درک کنند چه اتفاقی در حال وقوع است. به همین منظور در این مقاله ۷ دلیل مهم که باعث ایجاد رفتار پرخاشگرانه و قلدری در نوجوانان می‌شود را مورد بررسی قرار دادیم. شما هم می‌توانید نظرات و تجربیات خود را در این زمینه با ما به اشتراک بگذارید.
بیشتر بخوانید: قلدری در مدارس چگونه است و نحوه کمک به کودک آسیب دیده چیست؟
