کودکان اوتیستیک، مشکلات رفتاری، علایق محدود و رفتارهای تکراری دارند. از علائم اولیه اوتیسم می‌توان به عدم تمایل به افراد غریبه اشاره کرد که کودکان اوتیستیک آن را با برقرار نکردن تماس چشمی نشان می‌دهند.
اوتیسم در برخی از کودکان از حدود ۱۸ ماهگی نیز قابل تشخیص است و تشخیص زودهنگام آن می‌تواند تفاوت بزرگی در زندگی کودک ایجاد کند. اگر در کودک خود علائم اوتیسم مشاهده کردید، با پزشک متخصص تماس بگیرید.
بیماری اوتیسم چیست؟
اختلال اوتیسم اختلالی است که بر رشد کودکان تأثیر می‌گذارد. کودکان اوتیسم اغلب با برقراری ارتباط مشکل دارند و اکثرا فاقد مهارت‌های اجتماعی هستند. علائم اوتیسم در کودکان بسیار متفاوت است. برخی از کودکان اوتیستیک علائم خفیفی از خود نشان می‌دهند، اما برخی دیگر ممکن است علائم شدیدی را تجربه کنند که بر عملکرد روزانه آنها تأثیر منفی می‌گذارد. با این وجود این اختلال مشخصا روی رفتارها، ارتباطات و مهارت‌های اجتماعی کودک تأثیر می‌گذارد. به همین دلیل هم کودکان اوتیسم بیشتر از سایر کودکان در معرض بیماری‌هایی مانند افسردگی، اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD)، صرع و اضطراب قرار می‌گیرند. بنابراین تشخیص و درمان اوتیسم در اسرع وقت به نفع کودک است.
علت بیماری اوتیسم در کودکان
متأسفانه اوتیسم اختلالی است که کودکان با آن متولد می‌شوند. تحقیقات پزشکی تاکنون به صورت دقیق علت بیماری اوتیسم در کودکان را مشخص نکرده‌اند. به همین دلیل هم تعیین دقیق علت اوتیسم در کودکان یا حتی بزرگسالان دشوار است. با این حال، عوامل محیطی و ژنتیکی به عنوان محتمل‌ترین متهم شناخته شده‌اند!
شواهد قابل توجهی مبنی بر ارتباط اوتیسم با عوامل ژنتیکی وجود دارد، اما هیچ ژن خاصی برای ایجاد این اختلال شناسایی نشده است. این احتمال وجود دارد که ترکیب چندین ژن با هم، اوتیسم را ایجاد می‌کند.محققان نیز ژن‌های احتمالی زیادی را یافته‌اند که ممکن است در ایجاد اوتیسم نقش داشته باشند.
مغز کودکان اوتیستیک در اوایل دوران کودکی آنها، به ویژه در ۳ سال اول زندگیشان، سریع‌تر از کودکان دیگر رشد می‌کند. دلیل این رشد سریع هنوز مشخص نیست اما می‌توان نتیجه گرفت که در نتیجه این رشد غیرطبیعی، بخش‌هایی از مغز کودکان اوتیستیک به روشی غیرمعمول با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند.
شاید برایتان جالب باشد: تشخیص اوتیسم در نوجوانان
علائم بیماری اوتیسم در کودکان
اختلال اوتیسم به صورت کلی روی رفتارها، ارتباطات و مهارت‌های اجتماعی کودک تأثیر می‌گذارد. کودکان اوتیسم طیف وسیعی از علائم را تجربه می‌کنند، اما این علائم از کودکی به کودک دیگر متفاوت است. علائم این اختلال حتی ممکن است در دختران متفاوت از پسران به نظر برسد. برای مثال دختران مبتلا به اوتیسم اغلب ساکت‌تر هستند و در پنهان کردن علائم خود بهتر عمل می‌کنند. کودکان اوتیستیک سه مشخصه کلیدی دارند:
مشکل در ارتباط برقرار کردن با دیگران
- از برقراری تماس چشمی برای جلب توجه دیگران استفاده نکنند.
- از کلمات و اشارات برای برقراری ارتباط استفاده نکنند.
- پیچیدگی‌های زبانی را درک نکنند و معنی تحت‌الفظی هر جمله را برداشت کنند.
مطالب مرتبط: علائم اولیه اوتیسم در خردسالان ۰ تا ۳ ساله
تمایلات محدود
برای مثال فقط چوب جمع کنند یا فقط با ماشین بازی کنند.
رفتارهای تکراری
برای مثال کودکان اوتیستیک ممکن است:
- صداهای تکراری ایجاد کنند: مانند خرخر کردن یا صاف کردن گلو یا جیغ کشیدن.
- حرکات تکراری انجام دهند: مانند تکان دادن قسمتی از بدن یا دست‌ها.
- کارهای تکراری کنند: مانند روشن و خاموش کردن مکرر چراغ.
سایر خصوصیات
کودکان اوتیستیک نسبت به برخی پدیده‌های محرک حواس پنجگانه همچون چشایی، بینایی، لامسه و شنوایی حساسیت بیش از اندازه کم یا زیاد نشان می‌دهند.
برای مثال ممکن است:
- با شنیدن برخی صداهای خاص به راحتی دچار ناراحتی شوند.
- فقط برخی غذاها با بافت‌های خاص را بخورند.
- به اشیایی که می‌لرزند، مانند ماشین لباسشویی توجه نشان دهند.
- با تکان دادن انگشتان خود در دو طرف چشمانشان سوسو زدن نور چراغ را تماشا کنند.
این مشخصه‌های متفاوت کودکان اوتیستیک با دیگر کودکان، به دلیل تفاوت نحوه پرورش مغز آنها است.
نشانه‌های اوتیسم
علائم اولیه اوتیسم معمولا تا قبل از دو سالگی کودک ظاهر می‌شوند.
در سال‌های اول زندگی، این علائم شامل تفاوت در رشد اجتماعی و ارتباطی کودکان است. برای مثال کودکانی که اوتیستیک تشخیص داده می‌شوند:
- در پاسخ به دیگران لبخند نمی‌زنند
- ارتباط چشمی برقرار نمی‌کنند
- از حرکات بدنی برای ارتباط برقرار کردن استفاده نمی‌کنند
در سنین نوزادی، نشانه‌های اوتیسم همزمان با فرا رسیدن زمانی که از کودکان انتظار بازی و معاشرت با دیگر هم‌سالان می‌رود، به صورت محسوس‌تری مشاهده می‌شوند. برای مثال کودکان اوتیستیک ممکن است:
- علاقه‌ای به بازی با کودکان دیگر نشان ندهند
- هرچیزی که می‌شنوند را تکرار کنند
- با تن صدای عجیبی صحبت کنند
مطالب مرتبط: شناخت و کنترل رفتار پرخاشگرانه در کودکان و نوجوانان اوتیستیک
برخی از کودکان علائم اولیه زیادی دارند، اما برخی دیگر ممکن است علائم کمی داشته باشند.
تعداد علائم بسته به سن کودک و تاثیر اوتیسم بر زندگی او می‌تواند متفاوت باشد.
نشانه‌های اوتیسم در کودکان بزرگتر و نوجوانان ممکن است هنگام قرار گرفتن آنها در موقعیت‌های اجتماعی جدید مانند محیط مدرسه و تلاش برای سازگاری با این موقعیت‌ها، نمود پیدا کنند. موقعیت‌هایی مانند تلاش برای درک و پیروی از دستورالعمل‌ها، دوست‌یابی و داشتن علایق متناسب با محدوده سنی‌شان.
تشخیص اوتیسم
اوتیسم از ۱۲ تا ۱۸ ماهگی قابل تشخیص است، اما معمولا از حدود ۲ سالگی تشخیص داده می‌شود.
اوتیسم توسط تعدادی متخصص و با انجام آزمایش‌ها و ارزیابی‌های زیاد روی کودک تشخیص داده می‌شود که به آنها ارزیابی چند‌رشته‌ای «multidisciplinary assessment» می‌گویند.
تیم ارزیابی چند رشته‌ای معمولا از یک متخصص اطفال، یک روانشناس، یک آسیب‌شناس گفتاری و گاهی یک روانپزشک تشکیل می‌شود، این تیم ممکن است متخصصان دیگری مانند کاردرمانگر نیز داشته باشد. گاهی پیش می‌آید که این متخصصان، همه با هم در یک زمان و مکان، کودک را ارزیابی کنند، یا اینکه هر کدام تک به تک در زمان‌ها و مکان‌های مختلفی ارزیابی‌های فردی کودک را انجام دهند، که در این صورت همه مشاهدات خود را با یکدیگر به اشتراک گذاشته و در مورد آنها با هم صحبت می‌کنند.
گفتنی‌ست آزمایش واحدی برای تشخیص اوتیسم وجود ندارد، بلکه تشخیص بر‌اساس عوامل زیر صورت می‌گیرد:
- مشاهده نحوه بازی کودکان و تعامل آنها با دیگران که بر اساس آن میزان رشد کودک را تشخیص می‌دهند.
- بررسی سابقه رشد کودک
- سوال و جواب از پدر و مادر و گفتگو با آنها
برای کودکانی که به تشخیص تیم ارزیابی، دارای اختلال اوتیسم تشخیص داده می‌شوند، سطوح حمایتی مختلفی در نظر گرفته می‌شود.
این سطوح می‌توانند از مرحله «نیاز به حمایت» تا احتیاج به «حمایت با توجه بسیار زیاد» متغیر باشند و هرکدام نشان‌دهنده میزان نیاز کودک به کمک در مهارت‌های ارتباط اجتماعی یا رفتارهای تکراری یا احساسی او است. در این راه متخصصان سلامت نیز توانایی‌های زبانی و ادراکی کودکان را ارزیابی می‌کنند.
اگر کودکی تنها در برقراری ارتباطات اجتماعی مشکل داشته باشد، ممکن است به جای اوتیسم، مبتلا به اختلال در برقراری روابط اجتماعی تشخیص داده شوند.
اقدامات لازم در صورت نگرانی درباره رشد کودک
اگر درباره رشد کودکتان نگرانی‌هایی دارید، با پزشک متخصصی درباره ارزیابی رشدی او مشورت کنید. ارزیابی و تشخیص، اولین گام برای کمک به فرزندتان و دریافت خدمات و برنامه‌های متناسب با نیازهای اوست.
دریافت فوری کمک و پشتیبانی، عاملی بسیار مهم به حساب می‌آید؛ درمان‌ها و حمایت‌های اولیه، بهترین راه برای کمک به رشد و شکوفایی کودکان اوتیستیک به شمار می‌روند، چرا که این کار به کودک کمک می‌کند تا مهارت‌های مورد نیاز برای فعالیت‌های روزمره خود را بیاموزد.
یادتان باشد گاهی اوقات، کودکانی که به موقع کمک دریافت می‌کنند، در بزرگسالی، نیاز به حمایت کمتری پیدا خواهند کرد، یا اصلا نیازی به حمایت نخواهند داشت.
هر چه زودتر اقدام کنید، شرایط فرزندتان بهتر خواهد بود.
اوتیسم و تفاوت عصبی
اوتیسم زیرشاخه شرایطی تحت عنوان «تفاوت عصبی» قرار می‌گیرد. تنوع عصبی به این معناست که مغز برخی افراد، اطلاعات را به روشی متفاوت با دیگران مدیریت می‌کنند و همین امر منجر به تفاوت در نحوه یادگیری، مدیریت احساسات و برقراری ارتباط با دیگران می‌شود.
امروزه و با آگاهی‌رسانی‌های انجام شده، اوتیسم و سایر تفاوت‌های عصبی مانند «Dyslexia»یا همان نارساخوانی را گونه‌ای طبیعی و نرمال در نحوه عملکرد مغز به حساب می‌آورند.
درمان بیماری اوتیسم در کودکان
با درمان و حمایت مناسب از کودکان اوتیسم، می‌توان علائم بیماری اوتیسم در کودکان را به طرز شگفت انگیزی مدیریت کرد. بنابراین میزان موفقیت در درمان اوتیسم در کودکان به شدت به علائم آنها بستگی دارد. برخی از مهم‌ترین روش‌های درمان اوتیسم به شرح زیر است:
تحلیل رفتار کاربردی
تحلیل رفتار کاربردی (ABA) یک نوع درمان متداول برای اختلال اوتیسم است که شامل تشویق رفتارهای مطلوب و حذف رفتارهای ناخواسته کودکان می‌شود. هدف تحلیل رفتار کاربردی این است که به کودک اوتیسم کمک کند تا ارتباطات را بهتر درک کند. مطالعات نشان می‌دهد که این درمان می‌تواند روی تقویت مهارت‌های زندگی و اجتماعی کودک تأثیرات مثبتی داشته باشد.
مدل شروع زود هنگام دنور (ESDM)
ESDM رویکردی درمانی است و برای درمان کودکان ۱۲ تا ۴۸ ماهه بهترین گزینه است. این درمان با هدف تمرین و آموزش بازی‌ها و فعالیت‌های مشترک با والدین و درمانگران در درمان اوتیسم تأثیرات قابل توجهی دارد. در درمان ESDM برای کودکان اوتیسم، هدف تقویت مهارت اجتماعی، ارتباطی و شناختی است.
درمان پاسخ محور (PRT)
PRT یکی دیگر از درمان‌های مبتنی بر بازی است. این درمان با هدف تقویت و پرورش مهارت‌های اجتماعی و زندگی به کودکان کمک می‌کند تا علائم اوتیسم را کاهش دهند. در طول جلسات درمان، درمانگر کودک را تشویق به صحبت کرده و از این طریق گفتار و برقراری ارتباط او را تقویت می‌کند.
فیزیوتراپی و کاردرمانی
برخی از کودکان اوتیسم در کنترل حرکات بدن خود مشکل دارند. کاردرمانی و درمان فیزیوتراپی، فعالیت‌های بدنی کودک را تقویت می‌کند. کاردرمانگر در این درمان روی هماهنگی و تعادل و کنترل بدن کودکان اوتیسم تمرکز دارد و برای بهبود آنها می‌کوشد.
درمان شناختی رفتاری
درمان شناختی رفتاری (CBT) به کودکان دارای اختلال اوتیسم کمک می‌کند تا الگوهای فکری منفی و مخرب خود را تغییر دهند. یک درمانگر به کودک نشان می‌دهد که چگونه احساساتی مانند اضطراب را تشخیص داده، آن را ارزیابی و تغییر دهد.
نحوه رفتار با کودک اوتیسمی
تربیت کودک اوتیستیک گاهی اوقات می‌تواند چالش برانگیز باشد. به همین دلیل در ادامه با چند نکته در مورد نحوه رفتار با کودک اوتیسمی آشنا می‌شویم:
- به رفتار خوب کودکتان پاداش دهید. تشویق می‌تواند کمک زیادی به درمان کودکان مبتلا به ASD کند. بنابراین تلاش کنید تا در صورت انجام کارهای خوب یا یادگیری مهارت جدید، آنها را تحسین و تشویق کنید.
- توجه کنید که برای برقراری ارتباط با کودکتان، نیازی به صحبت کردن یا حتی لمس کردن او ندارید. شما از طریق نگاهی که به فرزندتان می‌کنید، با لحن صدا و زبان بدنتان می‌توانید با او به راحتی ارتباط برقرار می‌کنید.
- برای برقراری ارتباط عمیق‌تر با کودکتان، به دنبال نشانه‌های غیرکلامی باشید. اگر مراقب و آگاه باشید، می‌توانید نشانه‌های غیرکلامی کودکان اوتیسم برای برقراری ارتباط را درک کنید. این نشانه‌ها عبارتند از انواع صداها، حالات چهره و حرکاتی که در هنگام خستگی، گرسنگی یا میل به چیزی استفاده می‌کنند.
- برای تفریح و بازی با کودکتان وقت بگذارید. بازی بخشی ضروری از یادگیری برای همه کودکان است، به خصوص کودکان اوتیسم.
- بسیاری از کودکان دارای علائم اوتیسم به نور، صدا، لمس، طعم و بو حساس هستند. با توجه به این موارد و حذف حداکثری آن ها از محیط زندگی
- کودک او را در درمان اوتیسم کمک کنید.
آیا کودکان اوتیسم خوب می‌شوند؟
درک اینکه فرزند شما اختلال اوتیسم دارد، حتما دشوار است. اما مهم است که به یاد داشته باشید که برای هر مشکلی، راه‌حلی وجود دارد.
خوشبختانه درمان‌های زیادی وجود دارد که می‌تواند به کودکان اوتیسم کمک کند تا علائم و اثرات اختلال اوتیسم روی رفتارشان را کاهش دهند. هدف این درمان‌ها شاید درمان اوتیسم نباشد اما در عوض، به بهبود توانایی فرزند شما و کنترل ارتباطات، مهارت‌ها و سایر مشکلات رفتاری او کمک می‌کند. بنابراین به عنوان والدین مسئولیت‌پذیر باید کودک خود را در مسیر درمان اوتیسم یاری کرده و پا به پای او برای آینده‌ای روشن‌تر پیش بروید.
مزایای گفتار درمانی برای کودکان اوتیسمی
گفتار درمانی می‌تواند مشکل مهارت‌های کلامی و غیرکلامی کودک دارای اختلال اوتیسم شما را بهبود بخشد. در این تکنیک گفتاردرمانگر کودک شما را در بیان احساسات و شناخت موقعیت‌ها و افراد مختلف، راهنمایی می‌کند. از جمله مزایای دیگر گفتار درمانی می‌توان به بهبود گفتار، ساختاربندی جمله و گسنترش دایره واژگان کودک اشاره کرد. جالب است بدانید که سایر نشانه های اوتیسم در کودکان مانند عدم برقراری تماس چشمی نیز می‌تواند از طریق گفتار درمانی بهبود یابد.
نحوه پیشگیری از بیماری اوتیسم در کودکان
آیا می‌توان از اختلال اوتیسم در کودکان پیشگیری کرد؟ در ادامه چند راه برای پیشگیری از بیماری اوتیسم در کودکان را برای شما گلچین کرده‌ایم:
- اجتناب از مصرف سیگار و الکل
- پیگیری منظم قبل از زایمان با درمان OBG و کنترل دیابت
- عوامل خطرزای زایمان زودرس و وزن کم هنگام تولد را شناسایی کرده و به موقع آنها را مدیریت کنید
- کنترل اضافه وزن قبل از بارداری و ورزش به طور منظم
- مصرف مکمل‌هایی مانند امگا ۳، ویتامین D3، آهن و کلسیم
- مدیریت اضطراب و استرس
- مصرف مواد غذایی ارگانیک
- شناسایی و درمان زودهنگام عفونت هنگام بارداری
