ریاضی برای اکثر دانش آموزان بجز تعداد معدودی که واقعا به آن علاقه دارند، یک درس نسبتا دشوار است که تسلط بر آن مستلزم صرف وقت زیاد و انجام تمرینات متعدد می‌باشد. علاوه بر میزان علاقه و توجه دانش آموزان و همچنین مدت زمانی که برای تمرین کردن ریاضی صرف می‌کنند، خود معلم یا دبیر ریاضی و نحوه تدریس او نیز تأثیر قابل توجهی بر میزان درک مباحث ریاضی توسط دانش آموزان دارد. در مطلب امروز قرار است توضیح دهیم که یک تدریس خوب چه خصوصیاتی دارد و همچنین در مورد ویژگی‌های معلم ریاضی خوب و موفق صحبت کنیم. از توجه شما عزیزان تا انتهای مطلب بسیار سپاسگزاریم.
ویژگی‌های تدریس خوب و موفق
روش‌های مختلفی برای تدریس وجود دارد که با توجه به نوع مبحث مورد نظر توسط مدرس انتخاب می‌شوند. با اینحال یکسری ویژگی‌ها بین تمام تدریس‌های موفق و خوب به طور مشترک وجود دارند. به عنوان مثال:
- روش تدریس باید به گونه‌ای انتخاب شود که با وقت کلاس تناسب داشته باشد. یعنی مدرس باید دقیقا بداند که برای هر بخش از تدریس خود لازم است چقدر زمان بگذارد تا در وقت محدودی که در اختیار دارد، بتواند مبحث مورد نظر را جمع بندی کند.
- در یک روش تدریس موفق، امکان مشارکت دانش‌آموزان نیز در نظر گرفته شده است؛ به عنوان مثال با طرح سوالات ساده با پاسخ‌های کوتاه در حین تدریس، انتخاب داوطلب از میان دانش‌آموزان برای نوشتن فرمول‌ها و کشیدن نمودارها روی تخته و …
- تدریس باید در یک محیط محیط پویا و جذاب برای دانش آموزان انجام شود؛ یک کلاس کاملا بی صدا و مدرسی که پشت میز نشسته است و فقط نوشته‌های کتاب را تکرار می‌کند، نمی‌تواند بازده بالایی داشته باشد.
- گروه بندی دانش‌آموزان و دادن تکالیف مشخص به هر گروه در پایان هر جلسه تدریس می‌تواند باعث شود انگیزه بیشتری برای توجه به مطالب تدریس شده داشته باشند. انجام تکالیف به صورت گروهی و در یک محیط دوستانه با کاهش استرس و فشار روحی دانش آموزان به همدلی و مشارکت بهتر آنها منجر خواهد شد.
- در یک روش تدریس معقولانه حتما زمانی برای استراحت دانش‌آموزان در نظر گرفته می‌شود. مدت زمان استراحت با توجه به مبحثی که تدریس می‌شود و سن دانش آموزان انتخاب می‌شود.
روش‌های برای تبدیل شدن به یک معلم ریاضی خوب
ایجاد آمادگی قبل از شروع کلاس
یک معلم و دبیر موفق لازم است قبل از حضور در کلاس برای ارائه مطالب مورد نظر خود را آماده کند. او باید به طور دقیق بداند که قرار است چه موضوعاتی را مطرح نماید و حتما قبل از شروع کلاس، آنها را مرور کند. نت برداری از سر فصل‌های اصلی و مشخص کردن زمانی که قرار است به هریک اختصاص دهد نیز می‌تواند به نظم بخشیدن به الگوی تدریس و جلوگیری از تلاف وقت کمک نماید.
استفاده از تن صدای مناسب در کلاس ریاضی
تغییر تن صدا در حین تدریس نیز اهمیت بسیاری دارد. معلم باید با توجه به میزان اهمیت موضوعی که بیان می‌کند، تن صدای خود را کم و زیاد کند. اگر یک بخش از مبحث مورد نظر اهمیت بیشتری دارد، بهتر است معلم آن را با تن صدای بلندتر بیان نماید. صحبت کردن با یک تن یکنواخت از ابتدا تا انتهای کلاس فقط باعث خواب آلودگی و بی حوصلگی دانش آموزان خواهد شد.
استفاده از خلاقیت دانش‌آموزان و دانشجویان در کلاس درس
دانش‌آموزان و دانشجویان عموما بسیار خلاق هستند. یک دبیر ریاضی خوب و موفق از خلاقیت دانش‌آموزان خود بهره می‌برد. او می‌داند که دانش آموزان و دانشجویان می‌توانند ایده‌های جالبی در مورد نحوه ارائه درس، مثال‌های مفید حین تدریس، نحوه ارزیابی و … داشته باشند. ترغیب دانش‌آموزان به بیان ایده‌ها و پیشنهادات خود در رابطه با این موارد باعث می‌شود ساعت آموزشی پربارتر و جذاب‌تر شود.
تنوع بخشی به مطالب ارائه شده در کلاس ریاضی
هر جلسه ریاضی باید به نحوی برنامه‌ریزی شود که از تنوع لازم برخوردار باشد. به عنوان مثال باید زمان مشخصی برای تدریس مطالب جدید در نظر گرفته شود، مدت معینی به رفع اشکال اختصاص یابد، زمانی برای پرسش و پاسخ تعیین شود و … بدین ترتیب یادگیرنده دچار رخوت و بی حوصلگی نخواهد شد و کلاس ریاضی حداکثر بازده را به دنبال خواهد داشت.
استفاده از مثال‌های مختلف حین تدریس مباحث جدید
یک مدرس ریاضی خوب ابتدا باید مبحث جدید را به صورت کلی ارائه دهد تا دانش‌آموزان یک آشنایی ابتدایی با آن پیدا کنند. سپس از دانش‌آموزان خواسته شود که هر کس تمایل دارد، مطالب گفته شده را برای بقیه بازگو کند. تکرار مبحث جدید توسط یک یا چند دانش‌آموز به درک بهتر آن توسط سایرین کمک خواهد کرد. سپس معلم ریاضی می‌تواند به سراغ جزئیات مبحث مورد نظر برود و سوالات و تمرینات متعددی را مطرح و حل نماید و حتی از خود دانش‌آموزان نیز در حل آنها کمک بگیرد. تجربه نشان داده که حل کردن مثال‌های مختلف از یک مبحث جدید حداقل ۵۰ درصد به درک بهتر آن مبحث کمک خواهد کرد.
استفاده از فیلم و امکانات کمک آموزشی
امروزه فیلم‌ها و امکانات کمک آموزشی مختلفی در دسترس است که علاوه بر تنوع بخشیدن به روش تدریس به درک بهتر مطالب نیز کمک خواهد کرد. توضیح یک مبحث جدید با کمک انواع فیلم‌های آموزشی، پاورپوینت، انیمیشن و … هم برای دانش آموزان جذاب است و هم می‌تواند به افزایش مشارکت آنها منجر شود. یک جستجوی ساده در اینترنت می‌تواند کلیپ‌ها و فیلم‌های آموزشی مختلفی در مورد هر مبحث ریاضی در اختیار مدرس قرار دهد.
حضور در کلاس با شور و نشاط
حس و حال هر معلم و دبیر به دانش‌آموزان او نیز منتقل خواهد شد. این مسئله در مورد تمام دروس صدق می‌کند و به درس ریاضی خلاصه نمی‌شود اما شاید بتوان گفت تأثیر آن در دروس تحلیلی و استدلالی مانند ریاضی، بیشتر از سایر درس‌هاست. بنابراین یک معلم ریاضی موفق و خوب سعی می‌کند علی‌رغم مشکلات و دغدغه‌هایی که دارد، با تمام انرژی جسمی و روحی خود در کلاس حاضر شود و این حال خوب را به شاگردان خود نیز انتقال دهد.
سخن پایانی
تدریس ریاضی توسط یک معلم ریاضی ماهر و موفق می‌تواند این درس نسبتا پیچیده را برای دانش آموزان و دانشجویان ساده‌تر و قابل فهم‌تر سازد. یک معلم ریاضی خوب باید بتواند مطالب را به زبانی ساده به دانش‌آموزان ارائه دهد، ارتباط چشمی، کلامی و عاطفی مناسبی با آنها برقرار کند، به حل مثال‌ها و مسائل مختلف در ارتباط با مبحث ریاضی مورد نظر بپردازد و در زمان مناسب به دانش‌آموزان استراحت دهد. همچنین بهتر است از پیشنهادهای خلاقانه دانش آموزان در مورد نحوه ارائه درس، برگزاری امتحان و .. استقبال کند و آنها را در کلاس ریاضی به کار گیرد.
