مشکلات رفتاری دانش‌آموزان، می‌تواند روی یادگیری آنها اثرات منفی بگذارد. تداوم این رفتارها رشد عاطفی و تحصیلی دانش‌آموزان را به مخاطره می‌اندازد. اغلب دانش‌آموزان برای جلب توجه معلم، تحسین دوستان یا صرفاً برای سرگرمی رفتارهای مخرب از خود نشان می‌دهند. از همین رو در این مقاله به شرح رفتارهای مخرب و مشکلات رفتاری در دوران مدرسه می‌پردازیم. همچنین راه‌کارهایی را ارائه می‌کنیم تا به جای بروز واکنش ناسازگار و کنترلگرانه، از آنها استفاده کنید و در عین حال آرامش و اقتدار خود را حفظ کنید. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
انواع مشکلات رفتاری دانش‌آموزان
هر اقدامی که با هدف به چالش کشیدن اقتدار معلم در کلاس انجام شود، رفتار مخرب نامیده می‌شود. با این حال بسیاری از این رفتارها با قصد برهم زدن کلاس انجام نمی‌شوند؛ بلکه به دلیل برخی از الگوهای رفتاری نادرست، در کودکان شکل گرفته‌اند. رایج‌ترین اشکال رفتار مخرب را در ادامه بررسی می‌کنیم.
سرکشی
دانش‌آموزان سرکش کسانی هستند که از دستورالعمل‌های معلم پیروری نمی‌کنند. آنها از تکمیل تکالیف خود، پیروی از قوانین کلاس و انجام کاری که از آنها خواسته می‌شود، امتناع می‌کنند.
پرخاشگری
پرخاشگری یکی از مشکلات رفتاری جدی در دانش‌آموزان است. گاهی پرخاشگری می‌تواند به خشونت فیزیکی تبدیل شود و عواقب جدی و حتی مادام‌العمری را برای دانش‌آموزان در پی داشته باشد. از این رو اغلب والدین و مدارس نسبت به این مسئله توجهی ویژه دارند.
عدم تمرکز
بسیاری از دانش‌آموزان، تمرکز کردن در کلاس درس و فعالیت‌های مرتبط با آن را دشوار می‌دانند. آنها معمولاً بی‌قرار هستند و نمی‌توانند روی صندلی بنشینند. کمبود خواب، محیط پر استرس خانه، عادت‌های غذایی ناسالم و برخی از مشکلات پزشکی مانند عدم تعادل هورمونی و بیش فعالی، دلایل عدم تمرکز محسوب می‌شوند.
بی تفاوتی
دانش‌آموزان بی‌تفاوت می‌خواهند ثابت کنند که برایشان مهم نیست که در مدرسه چه اتفاقی می‌افتد یا اینکه اهمیت نمی‌دهند چه قوانینی را برای آنها تعیین می‌کنید و ترسی از عواقبی که برایشان پیش می‌آید، ندارند. این دانش‌آموزان عمداً می‌خواهند که از سایر همکلاسی‌های خود عقب بمانند.
قلدری
زمانی که یک دانش‌آموز از قدرت یا نفوذ خود برای آسیب رساندن یا ترساندن دیگرانی که ضعیف‌تر هستند استفاده می‌کند، قلدر شناخته می‌شود. متاسفانه زخمی که فرد قلدر بر روان قربانی می‌گذارد ماندگار است. از این رو کنار آمدن با قلدری به هیچ عنوان صحیح نیست. زیرا به زورگویان این پیام را می‌فرستد که می‌توانند هرگونه که بخواهند با دیگران رفتار کنند.
بیشتر بخوانید: چگونه درباره قلدری با فرزند خود صحبت کنیم؟
صحبت کردن در کلاس
صحبت هنگام تدریس، ایجاد صداهای بلند، مشاجره بی‌دلیل، توهین کلامی یا فحش دادن، خمیازه کشیدن با صدای بلند و نامه نگاری سر کلاس از جمله مشکلات رفتاری هستند که برخی از دانش‌آموزان از خود نشان می‌دهند.
راهکارهای مقابله با مشکلات رفتاری در پیش دبستانی
بسیاری از دانش‌آموزان پیش دبستانی رفتارهای پرخاشگرانه‌ای را از خود نشان می‌دهند که معمولاً در خانه آن را بروز نمی‌دهند. در ادامه راه‌کارهایی ارائه شده است که می‌توانید برای مدیریت رفتارهای کودکان پیش دبستانی مورد استفاده قرار دهید.
-
دلیل مشکلات رفتاری کودک را بیابید
مشکلات رفتاری دانش‌آموزان پیش دبستانی معمولاً ناشی از یک دلیل عمیق‌تر است. باید بررسی کنید که آیا او برای جلب توجه این کار را انجام می‌دهد؟ یا پاسخی است به احساس نادیده گرفته شدن؟ گاهی نیز کودک شما هنوز مهارت‌های اجتماعی را یاد نگرفته است.
-
خود کنترلی را آموزش دهید
به کودک خود آموزش دهید که احساسات خود را کنترل کند. می‌توانید این کار را با دستورالعمل‌های تک مرحله‌ای و ساده شروع کنید. مثلاً از او بخواهید که نشستن در جمع را تمرین کند یا اینکه باید اول یکی از تکالیف خود را انجام داده و سپس به سراغ بازی برود.
-
با معلم فرزندتان همکاری کنید
از معلم بخواهید که به طور مستند صحبت کند و دقیقاً توضیح دهد که کودک چه رفتاری از خود نشان داده است. سپس از او بخواهید راهکارهای درست برای مقابله با این رفتار را نیز آموزش دهد. در کنار آن می‌توانید از مشاور مدرسه یا پزشک اطفال کمک بگیرید.
-
کتاب بخوانید
یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از رفتارهای نادرست کودک، خواندن کتاب‌های کودکانه با شخصیت‌هایی است که داستان‌های مشابهی را تجربه می‌کند. مثلاً اگر کودک شما مشکل پرخاشگری دارد، کتاب‌هایی برای او بخوانید که موضوعیت آنها خشم و راه‌های مدیریت آن است.
راهکارهای مقابله با مشکلات رفتاری دانش‌آموزان ابتدایی
تکنیک‌های زیر می‌توانند در جهت مدیریت و تغییر رفتارهای ناصحیح و دشوار دانش‌آموزان ابتدایی به شما کمک کنند. می‌توانید همه این روش‌ها را همزمان به کار ببرید یا این که آنها را بر مبنای جوابدهی کودکان به کار گیرید.
۱- آرامش خود را حفظ کنید
اگر دانش‌آموز ابتدایی از خود رفتارهای نامناسبی نشان داد، اولین قدم این است که خود را آرام نگه دارید. حتی اگر این کار بسیار چالش برانگیز و سخت باشد. رفتارهای مقابله‌ای می‌تواند باعث تشدید پرخاشگری و عصبانیت دانش‌آموز شود.
۲- فضای مشارکت ایجاد کنید
از دانش‌آموز بخواهید فهرستی از قوانین و انتظارات خود برای عمل در مدرسه تهیه کند. این روش منجر می‌شود که دانش‌آموزان نسبت به رعایت قوانین احساس تعهد بیشتری داشته باشند و به آنها پایبند بمانند.
۳- پاداش مثبت بدهید
یکی از مهمترین استراتژی‌های مدیریت رفتار، ارائه یک سیستم پاداش برای بروز رفتارهای مثبت است. نیازی نیست برای تهیه پاداش هزینه‌های آنچنانی کنید. مثلاً زمانی که فرزند شما چند روز را بدون هیچ گونه مشکل انضباطی سپری کرد، با پختن شام مورد علاقه‌اش این موفقیت را جشن بگیرید.
۴- یک سیستم نظارتی ایجاد کنید
از مربی یا معلم فرزند خود بخواهید که به طور مداوم رفتارهای فرزندتان را گزارش کند و شما را در جریان رفتارهای مخرب یا مشکلات و همچنین رفتارهای خوب او قرار دهد. این گونه می‌توانید تغییر رفتاری او را ارزیابی کنید.
۵- با کودک صحبت کنید
فرزند شما باید نسبت به این مقوله که کدام بخش از رفتارش مشکل دارد، آگاه باشد. در بسیاری از اوقات گفتگوی مسالمت آمیز کمک می‌کند که دانش‌آموز دلایل و احساسات خود را از یک عمل خاص بیان کند. اغلب دانش‌آموزان پس از یک گفت‌وگوی سالم به دنبال رفع مشکل و حل مسئله می‌روند.
۶- اطمینان خاطر بدهید
به دانش‌آموزان اطمینان بدهید که می‌توانند در یک فضای امن، تجربیات منفی خود را به اشتراک بگذارند. به او توضیح بدهید که می‌تواند مشکل خود را مطرح کند تا با آرامش بیشتری با استرس خود مقابله کنند و با همراهی شما قادر خواهد بود که راه‌حل متناسب با هر مشکلی را بیابد.
۷- دانش آموز را تحت فشار نگذارید
زمانی که فرزند شما مایل به صحبت کردن در مورد رفتار خود نیست، او را تحت فشار قرار ندهید. هدف از گفتگو حل مشکل و کسب آگاهی است. بسیاری از رفتارهای ناصحیح کودکان به دلیل استرس اتفاق می‌افتد. زمانی که آنها را تحت فشار قرار می‌دهید، نگرانی‌هایشان افزایش می‌یابد.
راهکارهای مقابله با مشکلات رفتاری دانش‌آموزان متوسطه
به عنوان والدین یا معلم وظیفه دارید محیطی را ایجاد کنید که برای یادگیری دانش‌آموز دبیرستانی مفید باشد. در صورتی که نوجوان شما از خود مشکلات رفتاری را نشان می‌دهد، می‌توانید از راهکارهای زیر استفاده کنید.
-
مقایسه نکنید
حتی اگر قصد شما این است که فرزندتان از یک دانش‌آموز نمونه الگوبرداری کند، به هیچ عنوان نباید او را با سایرین مقایسه کنید. زیرا مقایسه دانش‌آموزان با یکدیگر باعث ایجاد خصومت و حسادت بین آنها می‌شود. همچنین در بسیاری از موارد این کار منجر می‌شود که یکی از آنها احساس شرمساری کند.
-
در مورد پیامدها بحث کنید
به صورت شفاف نسبت به عواقب اقدامات دانش‌آموزان صحبت کنید. به آنها توضیح دهید که باید مسئولیت اعمال خود را بپذیرند. البته می‌توانید در این راه نظرات آنها را نیز بپرسید. مثلاً اینکه خودشان چه راهکار جبرانی را برای رفع اشتباهاتشان توصیه می‌کنند؟ یا اینکه توقع دارند هنگام بروز رفتار صحیح چه پاداشی دریافت کنند؟
-
مقتدر باشید نه مستبد
هرگز استبداد را با اقتدار اشتباه نگیرید. مطالعات مختلف نشان داده که بروز رفتار مقتدر از سوی والدین، مشاوران و روانشناسان منجر به کاهش رفتارهای ضد اجتماعی و قلدری در میان دانش‌آموزان می‌شود. از موضع خود به راحتی پایین نیایید و در عین حال سختگیر نباشید.
-
به دنبال واقعیت باشید
رفتارهای مخرب به ندرت بدون دلیل اتفاق می‌افتند. در بسیاری از مواقع مشکلات رفتاری دانش‌آموزان ریشه در نیازهای عاطفی برآورده نشده آنها دارد. بنابراین زمانی که از یک دانش‌آموز رفتار نامناسبی را مشاهده کردید، به دنبال کشف ریشه‌ها باشید.
-
رابطه صحیح بسازید
ایجاد رابطه مثبت با دانش‌آموزان دبیرستانی، برای مدیریت موثر رفتار آنها ضروری است. مطالعات مختلف نشان می‌دهد دانش‌آموزانی که روابط خوبی با معلمان خود دارند، نگرش بهتری نسبت به تحصیل پیدا می‌کنند. نوجوانان زمانی بهتر یاد می‌گیرند که برای شناخت آنها وقت بگذارید، به نگرانی‌هایشان گوش دهید، حرف‌هایشان را تایید کنید و به علایق، احساسات و رفاه آنها اهمیت بدهید.
-
با نوجوانان مانند بزرگسالان رفتار کنید
اگر می‌خواهید احترام نوجوانان را به دست بیاورید، در قدم اول باید با آنها درست رفتار کنید. از یاد نبرید که دانش‌آموزان دبیرستانی در مسیر بزرگسالی قرار دارند و رسیدن به بلوغ فرایندی دشوار است. آنها باید بتوانند به بزرگتران اعتماد کنند و همدلی را در آنها بیابند.
- شفاف عمل کنید
یکی از بهترین تکنیک‌های مدیریت رفتار دانش‌آموزان این است که به صورت واضح قوانین مهم را برای آنها مطرح کنید. می‌توانید انتظارات خود را در یک دفتر بنویسید و در طول سال تحصیلی آنان را به طور مداوم تکرار و یادآوری کنید.
کلام آخر
برای حل مشکلات رفتاری دانش‌آموزان، باید ابتدا دلایل و زمینه‌های آنان را شناسایی کنید. در قدم بعدی می‌توانید برای رفع این مشکلات به آنها مهارت‌های اجتماعی را آموزش دهید. به فرزندان خود بیاموزید که چگونه احساسات خود را مدیریت کنند، تمرکز خود را حفظ کنند یا دست از قلدری برای دیگران بردارند.
بسته به نوع و شدت رفتاری که دانش‌آموزان از خود نشان می‌دهند، باید راهکارهای مسالمت‌آمیز و متناسبی نیز به کار گیرید. در این زمینه باید حتماً با معلم و مشاوران مدرسه ارتباط برقرار کرده و راهکارهای مناسب را از آنها دریافت کنید. رفع رفتارهای مخرب زمان‌بر است و باید به جای مقابله با آنها به حل مسئله بپردازید. نظر شما در این باره چیست؟ لطفا نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود را در بخش دیدگاه با ما در میان بگذارید.
