پدیده‌های قرن فناوری را بشناسید

همه آنچه که والدین باید درباره متاورس بدانند

روز به روز افراد بیشتری از جمله کودکان به «متاورس -Metaverse» سر می‌زنند؛ دنیایی عجیب و جدید که بدون شناخت ابعاد، چیستی و کاربردها، ورود به آن کار معقولی نیست. حالا متاورس دقیقا چیست؟ چطور باید آن را شناخت و کودکان چطور باید با آن مواجه شوند؟

واژه‌ی متاورس به تازگی و پس از تغییر نام شرکت Facebook به Meta بر سر زبان‌ها افتاد. این شرکت آمریکایی اعلام کرده است که قصد دارد متاورس را به دنیای واقعی انسان‌ها بیاورد. شرکت‌های بزرگی مانند گوگل و مایکروسافت هم وارد این بازی شده‌اند و در حال بررسی گزینه‌های متاورس خود هستند. در ادامه با مفهوم متاورس، نحوه عملکرد این فناوری و نحوه ایمن نگه داشتن کودکان در هنگام کشف متاورس آشنا می‌شوید. همراه ما باشید.

متاورس چیست؟

اصطلاح متاورس «Metaverse» از رمان علمی تخیلی نیل استفنسون (Neil Stephenson) به نام «خرابی برفکی» یا «تصادف برفی» گرفته شده است. متاورس از ترکیب دو واژه‌ی «متا» به معنی «فراتر» و واژه‌ی «ورس» که خلاصه‌ی کلمه‌ی Universe یا جهان، گرفته شده و معنای آن فراجهان است.

متاورس در حال حاضر بیشتر مفهومی برای معرفی یک یا چند پلتفرم سه بعدی در دنیای مجازی است که از طریق هدست‌های واقعیت مجازی یا همان VR و لپ‌تاپ قابل دسترسی است. آواتار یا شمایل مجازی شما در دنیای متاورس می‌تواند در فضاهای سه‌بعدی سفر کند، با دیگران بازی کند، با آواتارهای دیگر تعامل اجتماعی داشته باشد، در جلسات و کلاس‌ها شرکت کند، تولید محتوا انجام دهد یا به خرید برود.

در واقع، متاورس رویایی‌ست که مردم از گذشته درباره اینترنت داشتند و می‌خواستند بدون محدودیت‌های زمانی و مکانی کارهای روزمره زندگی خود را انجام دهند. این رویا هر سال در حال تغییر و پیشرفت است بنابراین تصوری که از متاورس دارید، احتمالا سال آینده تغییر خواهد کرد.

جولیانا ماینر (Julianna Miner) نویسنده کتاب «رشد هوش تصویری کودک: در عصر دیجیتال از خوبی‌ها استقبال و از بدی‌ها اجتناب کنید» می‌گوید: «متاورس توانایی آن را دارد که همه‌ی جنبه‌های زندگی را در بر بگیرد و تجربه زندگی کاربران خود را جذاب و سرگرم‌کننده کند. اما هرچقدر یک فناوری تحریک‌کننده‌تر باشد، برای کودکان و حتی بزرگسالان سخت‌تر است تا از آن دست بکشند. حتی ممکن است کودکان را از انجام تکالیفی که در دنیای واقعی دارند دور کند».

چگونه به متاورس می‌رسید؟

از آنجا که متاورس به شکل مستقل وجود خارجی ندارد، روش‌ها و پلتفرم‌های زیادی هست که می‌توانید از طریق آنها به متاورس دسترسی پیدا کرده و واردش شوید. برای ورود به این فراجهان به چیزی فراتر از گوشی یا لپ تاپ نیاز ندارید. با یک کامپیوتر که به اینترنت دسترسی دارد، کودکان می‌توانند وارد دنیای متاورس شوند، بازی‌های دسته‌جمعی مانند Minecraft انجام دهند و با افراد دیگری در سراسر جهان معاشرت کنند.

در متاورس می‌توانید ارزهای واقعی یا مجازی را به عنوان واحد پولی استفاده کرده و خرید انجام دهید. برای بسیاری از نوجوانان پیدا کردن یک پاتوق دوستانه به دور از مشکلاتی که بیماری‌های همه‌گیر مثل کووید به وجود آورده، می‌تواند موقعیت شگفت‌انگیزی باشد که در متاورس به حقیقت پیوسته است.

اکثر پلتفرم‌های متاورس به شما این امکان را می‌دهند تا پس از ورود، بازی‌هایی را ببینید یا خرید کنید. به طور کلی، کافیست یک کنسول بازی داشته باشید و سپس وارد متاورس شوید و بین بازی‌های مختلف هرکدام که دوست دارید را انتخاب کرده و بازی کنید.

برخی از متاورس‌ها به ابزارهای جانبی نیاز دارند. مثلا برای حضور در برخی از متاورس‌ها به هدست واقعیت مجازی نیاز دارید تا دنیای متاورس را در اطراف شما شبیه‌سازی کند. خوشبختانه قیمت هدست‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده در سال‌های اخیر خیلی زیاد نشده است و می‌توانید یکی از آنها را داشته باشید.

اگر در خانه کنسول‌های بازی دارید می‌توانید از تجهیزات آنها برای ورود به متاورس استفاده کنید. همچنین گوشی‌های هوشمند هم یکی از بهترین دستگاه‌ها برای تجربه‌ی واقعیت افزوده است. برخی از بازی‌ها مانند پوکمون گو تنها با استفاده از گوشی هوشمند قابل انجام است.

کودکان و متاورس

هر متاورسی برای هر سنی مناسب نیست و هر اپلیکیشنی که در متاورس وجود دارد، برای کودکان توصیه نمی‌شود. به طور کلی باید سن کودک را در نظر بگیرید و سپس او را با متاورس آشنا کنید. بازی‌هایی همچون ماینکرافت (Minecraft) و روبلاکس (Roblox) هر دو برای کودکان طراحی شده‌اند و از این جهت می‌توان به آنها اعتماد کرد. بازی روبلاکس برخی از محدودیت‌ها مانند غیرفعال کردن چت را برای کودکان زیر ۱۳ سال در نظر گرفته است. همچنین هدست‌هایی در بازار هستند که محدودیت‌هایی برای محافظت از ایمنی کودکان در خود دارند.

هدست‌های واقعیت مجازی برای کودکان خردسال خطرهای خاص خود را دارد. این خطر فراتر از محتوای ناسالمی‌ست که ممکن است به کودکان نشان داده شود. برخی از بزرگسالان با استفاده از هدست‌های واقعیت مجازی دچار سردرد، حالت تهوع و سرگیجه می‌شوند. وقتی کودکی هدست واقعیت مجازی را روی چشمان خود قرار می‌دهد ممکن است به اندازه‌ی یک فرد بزرگسال نسبت به اطراف خود تسلط نداشته باشد و به دیوار یا اجسام اطراف خود برخورد کرده و آسیب ببیند. همچنین این خطر هم وجود دارد که کودکان کوچکتر با استفاده از این هدست‌های واقعیت مجازی، دنیای واقعی و مجازی را در ذهن خود ترکیب کنند و خاطرات ذهنی آنها ترکیبی از دنیای واقعی و غیرواقعی باشد.

مزایای متاورس چیست؟

مزایای متعددی برای متاورس وجود دارد که ساده‌ترین آن ایجاد سرگرمی، معاشرت کردن با دیگران، ورزش و کارهای پزشکی است. از هدست‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده برای فرایندهای درمانی استفاده می‌شود. برای درمان برخی از بیماری‌ها مانند فوبیا در بزرگسالان و نوجوانان، محیط‌های شبیه‌سازی شده توسط هدست به آنها نشان می‌دهند تا با ترس‌های خود روبه‌رو شوند.

به عنوان مثال در یک مطالعه جامع با نام Vera از این هدست‌های واقعیت مجازی و متاورس استفاده شد تا نوجوانان بتوانند در طول پروژه، احساسات خود را در مواجه با اتفاقات گوناگون کنترل کنند. همچنین از این هدست‌ها برای درمان اوتیسم و پرت کردن حواس برخی از نوجوانان تحت یک سری اقدامات پزشکی هم استفاده می‌شود.

آموزش و پرورش یکی دیگر از حوزه‌هایی است که متاورس در آن کاربرد دارد. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد یادگیری به شکل واقعیت مجازی روی حفظ کردن مطالب توسط دانش آموزان تاثیر مثبت می‌گذارد. خلبانان، رانندگان و افراد حاضر در ارتش سالهاست که از نرم‎‌افزارهای شبیه‌سازی برای آموزش استفاده می‌کنند.

در گذشته کودکان می‌توانستند از طریق اینترنت به مکان‌های دیگر سفر کرده و از آن دیدن کنند اما حالا با متاورس و هدست‌های واقعیت مجازی، خودشان می‌توانند در آن مکان‌ها قدم بزنند و چیزهای جدید کشف کرده، چیزهایی به آن اضافه یا از آن کم کنند. مهارت‌هایی مثل تولید محتوا، بازی‌سازی و برنامه‌نویسی از دیگر مهارت‌هایی‌ست که در متاورس می‌توان یاد گرفت.

اما مهم‌ترین فایده‌ی متاورس برای نوجوانان می‌تواند جنبه‌های اجتماعی آن باشد. نوجوانان در محیط متاورس می‌توانند با افرادی با سنین مختلف معاشرت کرده و از آنها چیزهای جدیدی یاد بگیرند. تامی بهومیک (Tami Bhaumik) یکی از طراحان بازی روبلاکس می‌گوید:

«بسیاری از کودکان و نوجوانان در دنیای واقعی نمی‌توانند به راحتی با دیگران معاشرت کنند. اما با حضور در متاورس و بازی‌هایی مانند روبلاکس توانسته‌اند دوستان جدیدی پیدا کنند. کودکان ممکن است در دنیای واقعی مورد آزار و اذیت اطرافیان قرار بگیرند اما در بازی‌های متاورس افراد مهربان را پیدا کرده و با آنها دوست می‌شوند. ما از خانواده‌های زیادی شنیدیم که در سال گذشته بازی روبلاکس چطور توانسته به عنوان راه نجاتی برای کودک یا نوجوان آنها برای حضور در اجتماع باشد».

هزینه متاورس چقدر است؟

همانطور که در بازی‌های کنسول‌های ویدیویی متداول است، بسیاری از بازی‌ها یا پلتفرم‌ها در متاورس شامل خریدهای درون برنامه می‌شوند و باید بخشی از قابلیت‌های بازی را خریداری کنید. اگر نمی‌توانید به کودک خود در زمینه خرید اینترنتی اعتماد کنید، حتما باید در متاورس او را تحت کنترل داشته باشید.

برای خرید برخی از قابلیت‌ها در متاورس به ارزهایی متفاوتی از پول‌های سنتی نیاز است. این تراکنش‌ها با انواع گوناگونی از ارزهای دیجیتال بر بستر بلاکچین انجام می‌شود و شامل مواردی همچون خرید و فروش زمین‌های مجازی یا اقلام بدست آمده از بازی به صورت NFT و مواردی دیگری از این دست می‌شوند که هرکدام به اطلاعات مخصوص به خود نیاز دارند. اگر در متاورس وارد بحث خرید و فروش شدید حتما به شکل جدی اطلاعاتی درباره هرکدام از این مفاهیم کسب کنید.

کنترل والدین و ایمنی در متاورس

به دلیل اینکه متاورس هنوز در حال پیشرفت و توسعه است نمی‌توان برنامه یا اپلیکیشن دقیقی برای کنترل والدین روی فعالیت‌های کودکان در متاورس پیشنهاد کرد.

یکی از اولین نگرانی‌هایی که درباره بازی‌های واقعیت مجازی کودکان وجود دارد، ایمنی فیزیکی آنهاست. به هر حال، این هدست جلوی چشم کودکان را گرفته و ممکن است از نظر بدنی به اطراف برخورد کرده و آسیب ببینند. برخی از هدست‌های واقعیت مجازی مانند هدست گوگل یا VIVE روش‌هایی را در نظر گرفته‌اند تا کودک از یک دایره‌ی مشخص خارج نشود تا به اطراف برخورد نکند.

اینکه برای ورود به متاورس حتما به هدست واقعیت مجازی نیاز داشته باشید، اصلا درست نیست. ممکن است به دلیل استفاده از این هدست‌ها دچار بیماری‌هایی در چشم، گردن و سر خود شده باشید و بخواهید مدتی از آن دوری کنید. هنوز هم می‌توانید به جای هدست، خیلی از بازی‌های این فراجهان را در لپ‌تاپ خود انجام دهید.

سلامت روان و متاورس

فارغ از هزینه‌های مالی که حضور در اینترنت برای افراد به همراه می‌آورد، خطراتی هم سلامت روحی و روانی آنها را تهدید می‌کند. طبق مطالعات به عمل آمده استفاده دختران نوجوان از اینستاگرام به شکل مستقیم روی سلامت روانی آنها تاثیر داشته است. حالا اگر همین تاثیر را به متاورس و دنیای سه‌بعدی – که افراد می‌توانند ظاهر خود را تغییر دهند و به هرجایی سفر کنند- تعمیم بدهیم، قطعا موضوع نگران کننده‌ خواهد شد.

البته تمام این نگرانی‌ها به این معنی نیست که کودک شما نباید به متاورس دسترسی داشته باشد. مزایای متاورس برای کودک شما می‌تواند خیلی بیشتر از معایب آن باشد.

متاورس حتی می‌تواند راه‌حل‌های جدیدی برای بیماری‌های روانی در اختیار پزشکان قرار دهد. این روزها درمان آنلاین افرادی که به بیماری‌های روانی نیاز دارند و مشاوره دادن به آنها از طریق تلفن یا اپلیکیشن‌های مشاوره، بسیار متداول شده است. متاورس می‌تواند پزشکان را در تعامل نزدیک با بیماران قرار دهد و تاثیر درمان را بیشتر کند.

بله کودک شما ممکن است به شبکه‌های اجتماعی موجود در متاورس اعتیاد پیدا کند، اما همیشه راه‌حل‌هایی هم وجود دارد.  از نظر خطرات احتمالی، متاورس هیچ تفاوتی با سایر شبکه‌های اجتماعی ندارد و بهتر است والدین در کنار کودکان و نوجوانان خود باشند تا از آنها در چنین محیطی مراقبت کنند.

برای کمک و محافظت از کودک خود در محیط متاورس بهتر است فکر و سبک زندگی خود را آنلاین کنید. می‌توانید گاهی اوقات در طول روز از طریق شبکه‌های اجتماعی حال کودک خود را بپرسید و درباره ارتباطات مجازی که برقرار کرده با او صحبت کنید.

زمان صرف شده‌ی کودکان در رسانه‌های اجتماعی نباید جایگزین زمان صرف شده‌ی آنها در دنیای واقعی و کارهای روزمره‌ی آنها شود. از آنجا که متاورس برای محیط‌های چندنفره طراحی شده، این امکان وجود دارد که محیط و تعاملات موجود در آن جایگاه تعامل در دنیای واقعی را تصاحب کند. حتما این روزها دیده‌اید که استفاده مضاعف از شبکه‌های اجتماعی احساس تنهایی در افراد را بیشتر کرده است. وقت گذراندن با انسان‌ها در دنیای واقعی تاثیر مثبتی بر روحیه و سلامت روانی افراد دارد.

دکتر مایکل پی میلهام (Michael P. Milham) معاون پژوهشی موسسه ذهن کودک توصیه می‌کند: «والدینی که کودکان آنها در متاورس حضور دارند یا به شبکه‌های اجتماعی وابسته شده‌اند می‌بایست به علائم و نشانه‌ها خیلی دقت کنند. بی‌خوابی، نادیده گرفتن تکالیف مدرسه، وابستگی به آنلاین شدن و اینترنت و علاقه به روابط مجازی می‌تواند نشانه‌هایی از آسیب دیدن سلامت روانی کودک باشد».

زمانی برای استراحت در نظر بگیرید

برای کودکان کوچکتر استفاده طولانی مدت از هدست‌های واقعیت مجازی برای حضور در متاورس بسیار نگران کننده است. بچه‌‌های بزرگتر ممکن است بخاطر اتمام شارژ هدست یا دسته‌ی بازی وقفه‌ای برای حضور آنها در متاورس به وجود آید. همانطور که برای خانواده‌ی خود زمانی برای تلویزیون تماشا کردن در نظر گرفته‌اید، برای حضور در متاورس و شبکه‌های اجتماعی هم چنین زمانی را در نظر بگیرید.

می‌توانید مدت زمانی که کودکان باید در یک روز بازی کنند را مشخص و محدود کنید. با این کار می‌توانید سلامت جسمی و روانی آنها را هم در کنترل داشته باشید. شرکت متا در حال ارائه‌ی ویژگی‌های جدیدی برای والدین است که به آنها اجازه می‌دهد مدت زمانی که کودک در متاورس سپری می‌کند را مشاهده و محدود کنند. اما به طور کلی، این والدین هستند که باید چهارچوب‌هایی برای استفاده‌های این‌چنینی برای کودکان خود تعیین کنند.  

سخن پایانی 

مهم نیست فرزند شما متاورس را چطور و چه زمانی تجربه می‌کند، مهم این است که ارتباطاتی که فرزند شما در دنیای مجازی و واقعی برقرار می‌کند را بشناسید، سلامت روانی آنها را بررسی کنید و منتظر نباشید که کودکتان از شما کمک بخواهد. وقتی از فناوری صحبت می‌شود، همه جنبه‌های منفی آن را می‌بینند اما هر فناوری جدیدی مزیت‌هایی هم دارد که می‌توان از آنها به بهترین شکل استفاده کرد. در این مقاله به بررسی مفهوم متاورس، کاربردها و شیوه مواجه‌ی کودکان و والدین با آن پرداختیم. نظر شما چیست؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.  

بیشتر بخوانید: ۹ فایده‌ مهم بازی‌های ویدیویی برای کودکان