همه‌جای دنیا شروع درس و مدرسه سن مشخصی دارد که با توجه به بلوغ جسمی و ذهنی کودکان تعیین شده و بهترین سن ورود به مدرسه برای کودکان در نظر گرفته می‌شود. با وجود این سن مشخص، برخی از والدین تمایل دارند کودک دلبندشان را یک سال دیرتر (یا زودتر) راهی کلاس درس مدرسه کنند و این تصمیم‌گیری گاهی آن‌قدر برای آنها سخت است که آنها را دچار اضطراب می‌کند. از آنجا که سال اول دوران تحصیل مسیر تجربه تحصیلی کودک را رقم می‌زند، قصد داریم در این مقاله پیامدهای دیر فرستادن کودکان به مدرسه را با هم بررسی کنیم. همراه ما باشید.
چرا والدین دوست دارند کودکان زودتر به مدرسه بروند؟
اکثر والدین تمایل دارند سواد و مهارت‌های شناختی کودک خود را بیشتر از سنی که دارد ببینند. ناخود‌آگاه او را با سایر کودکان هم سن و سال یا خواهر و برادرش زمانی که هم‌سن او بودند مقایسه می‌کنند و به این نتیجه می‌رسند که نه‌تنها کودکشان به‌لحاظ ذهنی کاملا آماده نشستن در کلاس‌های مدرسه است، بلکه اگر زودتر وارد مدرسه نشود، عقب می‌ماند و در سال‌های بعد به مشکل برمی‌خورد! از طرفی بسیاری از آنها علاوه بر کودک، خودشان را هم در نظر می‌گیرند! به عبارت بهتر می‌خواهند با گرم‌کردن سر کودک، روال زندگی قبلی را از سر بگیرند؛ بی‌آنکه مجبور به پرداخت هزینه گزاف نگهداری از کودک یا مهدکودک‌های خصوصی باشند.
چرا برخی دیر فرستادن کودکان به مدرسه را ترجیح می‌دهند؟
گاهی اوقات والدین تصور می‌کنند با دیر فرستادن کودکان به مدرسه، فرزند خود را زمانی راهی کلاس درس می‌کنند که بالغ‌تر شده و راحت‌تر می‌تواند با چالش‌های پیش رو مثل فشار حضور در جمع همسالان، مدیریت مطالب درسی و … کنار بیاید. گاهی اوقات این نگرش منفی والدین نسبت به زود فرستادن کودک به مدرسه ناشی از تجربه ناخوشایند آنها در کودکی است. ممکن است خود آنها زودتر از سنی که باید در مدرسه ثبت‌نام شده و از این اتفاق تجربه‌های مثبتی نداشته باشند.
پیامدهای زود فرستادن کودک به مدرسه چیست؟
مدرسه صرفا محل یادگیری اطلاعات جدید نیست. بزرگ‌ترین پیامد زود فرستادن کودک به مدرسه احتمال عدم آمادگی کودک از لحاظ فکری برای حضور در مدرسه است. مسئله بعدی آمادگی کودک برای یادگیری معاشرت، حضور در یک ساختار سازمان‌یافته و پیروی از دستورالعمل‌هاست. یک کودک ۵ یا ۶ ساله ممکن است عملکرد خوبی در یک بازی خاص داشته باشد یا مثلا خوب بخواند؛ اما احتمالا نمی‌تواند در طول ساعات مدرسه آنطور که انتظار می‌رود متمرکز و حواس‌جمع باشد.
برای کودکان باهوش و فعال، نشستن و ساکت‌ماندن در مدت‌زمان طولاتی عذاب‌آور است. برای همین یکی از اصلی‌ترین بایدهای مهم شروع مدرسه بلوغ عاطفی کودک است تا قدرت تمرکز و پیروی از دستورالعمل‌های معلم را داشته باشد. از نظر اجتماعی، اگر کودکی در سطح بلوغ همکلاسی‌هایش نباشد، دوست‌یابی برای او دشوار بوده و از نظر عاطفی، رشدی و تحصیلی بر تجربه او از مدرسه تأثیر می‌گذارد.
مزیت‌های دیر فرستادن کودک به مدرسه چیست؟
چنانچه یک کودک در مرز آمادگی برای مدرسه است، بهتر است فرصت بیشتری داشته باشد و دیرتر شروع کند تا رشد عاطفی او تماما شکل بگیرد. امروزه بسیاری از روانشناسان و کارشناسان آموزشی بر اهمیت یادگیری مبتنی بر بازی تاکید ویژه دارند؛ همان یادگیری که قبل از مدرسه و در دوران پیش دبستانی یا طی مراقبت از کودک در خانه اتفاق می‌افتد.
مطالعات نشان می‌دهند تمایل و اشتیاق کودکان به یادگیری مبتنی بر بازی به‌مراتب بیشتر از رویکردهای آموزش رسمی در مدرسه است. چراکه بازی‌های فیزیکی، ساختنی و اجتماعی از کودکان در رشد مهارت‌های خودتنظیمی فکری و عاطفی حمایت می‌کند و برای رشد اولیه و سلامت روان کودک بسیار مهم هستند.
از آنجا که با کم شدن فرصت بازی‌های فیزیکی طی چند سال اخیر، شاهد افزایش آمار استرس و اضطراب در کودکان هستیم، دیر فرستادن کودک به مدرسه می‌تواند با مزیت‌های تحصیلی همراه باشد.
دانش‌آموزان را زودتر به مدرسه بفرستیم یا دیرتر؟
طبق نتایجی که تاکنون به دست آمده، زود فرستادن کودکان به مدرسه و مهدکودک در کوتاه‌مدت نتایج سودمندی دارد. ظاهرا کودکان سنین ۴.۵ الی ۵.۵ ساله با ورود به مهدکودک و مدرسه و آغاز روند تحصیل، هم انگیزه بیشتری برای درس خواندن و یادگرفتن دارند، هم در آزمون‌های خواندن و نوشتن و ریاضی عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهند. اینطور که پیداست، کودکان در سنین پایین‌تر نسبت به همکلاسیهای بزرگ‌تر خود عملکرد و کارایی بهتری دارند.
به‌طور کلی دیر فرستادن کودکان به مدرسه حداقل در دو سه سال اول دبستان سودمندتر است و با ورود به سال‌های سوم و چهارم دبستان، این سودمندی به‌طور کامل از بین می‌رود. تجربه نشان می‌دهد دانش‌آموزان بزرگ‌تر در دوره‌های متوسطه نیز عملکرد چندان خوبی نسبت به همکلاسیهای کوچکتر خود ندارند.
بهترین سن شروع مدرسه چه سنی است؟
همیشه و در هر حالت، فارغ از بلوغ زودهنگام و رشد ظاهری کودک، بهترین سن ورود به مدرسه برای کودکان ۷ سالگی است. زمانی که ۶ سال کودک تمام شده باشد، می‌تواند برای مقطع اول ابتدایی ثبت نام کند و وارد دبستان شود. در سال ۱۴۰۲ – ۱۴۰۳ دانش‌آموزانی که متولد نیمه اول سال ۹۶ و قبل تر از آن باشند، واجد شرایط ثبت نام در پایه اول ابتدایی هستند. طبق قانون این کودکان فقط می‌توانند برای کلاس اول ابتدایی ثبت نام کنند و امکان ثبت‌نام آنها در مراکز پیش دبستانی وجود ندارد.
دلیل اینکه نیمه دومی‌ها دیرتر مدرسه می‌روند چیست؟
با توجه به زمان بازشدن مدارس (اول مهرماه) و اختلاف سنی کودکان نیمه اولی و نیمه دومی تا این زمان، دانش‌آموزان نیمه دومی با متولدین نیمه اول سال بعد ثبت نام می‌شوند تا ۶ سال آنها نیز تمام شده باشد. این مسئله به‌عنوان یک چالش جهانی در تمام دنیا وجود دارد و دلیل آن آمادگی کودکان برای ورود به مدرسه است. جدای از آمادگی بدنی، کودک باید آمادگی ذهنی حضور در کلاس درس را داشته باشد. با توجه به بررسی‌ها و تحقیقات انجام شده، رشد ماهیچه‌ها و توانایی تمرکز و تحمل حضور در کلاس در کودکان ۶ سال تمام مهیا می‌شود.
چنانچه کودک ۶ سال تمام نتواند آزمون سنجش سلامت قبل از ثبت نام را با موفقیت پشت‌سر بگذارد و استانداردهای لازم را برآورده نکند (به‌عبارت بهتر آماده ثبت نام در پایه اول نباشد)، تصمیم‌گیری درمورد دیر فرستادن کودکان به مدرسه و صدور مجوز ثبت‌نام در سن بالاتر برعهده سازمان آموزش و پرورش کودکان استثنایی و کمیسیون خاص منطقه خواهد بود.
جمع‌بندی
بزرگ‌ترین مشکل والدین این است که نمی‌توانند آمادگی فرزند خود را به‌صورت عینی ببیند و درک این موضوع به‌لحاظ احساسی برای آنها کمی پیچیده است. مشاوران می‌توانند با ارزیابی وضعیت جسمی و ذهنی کودک، آمادگی یا عدم آمادگی او را برای حضور در مدرسه و نشستن در کلاس‌های درس ابتدایی بررسی و رشد شناختی، اجتماعی و عاطفی کودک را ارزیابی کنند. شما دوست دارید کودکتان را در چه سنی راهی مدرسه کنید؟ مشتاق شنیدن نظرات و پیشنهادات شما هستیم.
