کودکان به شیوه خود فکر می‌کنند، دست به عمل می‌زنند و واکنش نشان می‌دهند. زمانی هم که سؤالاتی در ذهنشان مطرح شود، آن را به شیوه‌ای متفاوت از بزرگسالان بروز می‌دهند. از این رو باید جهان را با توجه به افکار، ترس‌ها، علایق و دیدگاه آنها بررسی کرد و برای شناختن این موارد به کودکان از روش‌های مناسب سن آنها استفاده کرد. بهترین روش برای رسیدن به این هدف، استفاده از نمایش خلاق است.
بسیاری از والدین و مربیان، برای افزایش خلاقیت و یادگیری کودکان فضایی را فراهم می‌آورند که آنها بتوانند با آزادی کامل به نمایش خلاق بپردازند. همچنین مهارت‌های اساسی زندگی را در خود شکل دهند. اگر می‌خواهید بدانید که نمایش خلاق چیست؟ چه تأثیراتی بر رشد و یادگیری کودکان دارد؟ و اینکه چگونه می‌توان کودکان را نسبت به انجام آن تشویق کرد؟ با ادامه این مطلب همراه باشید. در این مقاله به بررسی نمایش خلاق برای کودکان پیش دبستانی میپردازیم.
نمایش خلاق چیست؟
نمایش خلاق در واقع یک بازی وانمودی است که در آن کودک نقش یک شخص، حیوان یا حتی یک موجود خیالی را بر عهده می‌گیرد. سناریویی را ایجاد می‌کند و آن را به شکلی خلاقانه ادامه می‌دهد. در این میان، کودک کارهای خاصی را انجام می‌دهد، مسئولیت‌هایی را بر عهده می‌گیرد و احساسات و نگرانی‌های خود را ابراز می‌کند. مثلاً آنها خواباندن یک عروسک را تمرین می‌کنند یا یک دزد خیالی را دستگیر می‌کنند.
معمولاً کودکان این بازی را به صورت خودجوش انجام می‌دهند. در واقع این کار مانند تئاتر نیست که از قبل همه چیز را تدارک دیده باشید. بلکه شما می‌توانید با تهیه وسایل، پاسخگویی به سؤالات کودکان و فراهم کردن اشیا و مواد مورد نیازشان به آنها کمک کنید. آنچه مهم است باز گذاشتن دست کودک برای داستان‌پردازی است.
نمایش خلاق به کودکان کمک می‌کند تا دنیای اطراف خود را بهتر درک کنند. آنها همچنین از این طریق تعاملات اجتماعی را با دیگران تمرین می‌کنند. در واقع کودکان از طریق نمایش خلاق در یک محیط امن، برای حضور در اجتماع آماده می‌شوند. این گونه وقتی در آینده در وضعیت مشابهی قرار بگیرند، می‌توانند با آن مواجه شوند زیرا مهارت‌های لازم را در آن زمینه کسب کرده‌اند.
تمرین قرار گرفتن در موقعیت‌های مختلف با نمایش خلاق، به ایجاد احساس آرامش در آنها کمک می‌کند. مثلاً اگر کودک شما در آستانه رفتن به پیش دبستانی است، می‌توانید پیش از رسیدن اولین روز مدرسه با کمک او نقش معلم و همکلاسی‌ها را بازی کنید تا از میزان استرس او کاسته شود.
انواع نمایش خلاق
گاهی نمایش خلاق درباره موضوعات خیلی ساده مانند پوشیدن یک لباس خاص یا بازی با جعبه‌های خالی است. گاهی نیز این بازی پیچیده‌تر می‌شود و کودک به ایفای نقش فرد دیگر مثل دکتر، فروشنده، معلم یا پستچی می‌پردازد. به طور کلی می‌توان نمایش خلاق را به اشکال زیر دسته بندی کرد:
بازی نقش‌ها
در این شکل از نمایش خلاق، بچه‌ها از وسایل و اسباب بازی‌های خود برای اجرای سناریوها یا قصه‌پردازی استفاده می‌کنند. این بازی شامل تقلید از دیگران و فرو رفتن در نقش‌های مختلف به صورت آزادانه است. مثلاً یک کودک می‌تواند وانمود کند که یک پلیس، آتش‌نشان یا حتی یک ابرقهرمان است.
نمایش هنری
نمایش هنری راهی عالی برای پرورش خلاقیت کودکان است. کودکان می‌توانند در این بازی نقاشی کنند، رنگ‌آمیزی یا مجسمه‌سازی کنند و در کنار هم یک کلاژ از آثار مختلف بسازند. در واقع این کار مانند برگزاری یک کارگاه برای شکل دادن به ذهن کنجکاو است.
نمایش موزیکال
بچه‌ها از این طریق می‌توانند با موسیقی، سازها و صداهای طبیعی آشنا شوند. آنها همچنین می‌توانند با استفاده از اشیای روزمره، موسیقی‌های دل بخواهی اجرا کنند و تفاوت صداها را از هم تشخیص دهند.
حرکات ریتمیک
انجام حرکات ریتمیک به بچه‌ها اجازه می‌دهد که آزادانه کنار هم فعالیت کنند، بدوند، بپرند یا بچرخند. این بازی ضمن افزایش خلاقیت کودکان، یک فعالیت جسمانی عالی هم محسوب می‌شود.
مزایای نمایش خلاق برای کودکان پیش دبستانی
بعضی افراد تصور می‌کنند نمایش خلاق فقط یک بازی برای گذراندن وقت است. اما در واقع این کار برای رشد کودک بسیار مهم است. کودکان از این طریق یاد می‌گیرند با دیگران ارتباط برقرار کنند و ایده‌های خود را به زبان بیاورند. نمایش خلاق در مدرسه، به کودک کمک می‌کند برای پیدا کردن راه حل، خارج از چهارچوب‌های معمول فکر کند و ایده‌های جدید ابداع کند.
نمایش خلاق احتمال موفقیت فرزندان شما را در آینده افزایش می‌دهد و حتی گاهی در تعیین مسیر شغلی او نقش مهمی دارد. زمانی که بچه‌ها درگیر بازی خلاقانه هستند با چالش‌های جدیدی روبرو می‌شوند و از طریق آزمون و خطا یاد می‌گیرند متفاوت فکر کنند تا از پس این چالش‌ها بربیایند.
این کار نقش مهمی در رشد مهارت‌های ارتباطی کودکان نیز دارد. زمانی که آنها با سایر همکلاسی‌هایشان نقش بازی می‌کنند، به هر نحوی باید ارتباط خود را حفظ کنند تا یک داستان کلی شکل بگیرد. آنها برای رسیدن به این هدف باید نوبت گرفتن، گوش دادن و گفتگوی سازنده را بیاموزند. همچنین نمایش خلاق فرصت‌های زیادی را برای یادگیری تصمیم‌گیری و انتخاب بین گزینه‌های مختلف فراهم می‌کند.
کودک شما باید تصمیم بگیرد که چه داستانی را تعریف کند یا نقش چه شخصیتی را ایفا کند. او باید به طور انتقادی به دنیای اطراف خود نگاه کند تا انتخاب کند که چه کسی باشد. قضاوت کند و با تخیل و کنجکاوی یک شخصیت را بسازد. بچه‌ها معمولاً در این زمینه از اطلاعات و دانش قبلی خود کمک می‌گیرند و آن را با تخیل خود ترکیب کرده و یک داستان نهایی را روایت می‌کنند.
تأثیر نمایش خلاق بر رشد خلاقیت کودکان
تخیل ابزار قدرتمندی برای زندگی است که با تمرین و تداوم تقویت می‌شود. یکی از راه‌های تقویت خلاقیت، انجام نمایش خلاق است. در دنیای پر از تکنولوژی، خیال‌پردازی بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا می‌کند و باید این روحیه را در کودکان زنده کرد.
یکی از بهترین کارهایی که می‌توانید انجام دهید، تشویق فرزندان‌تان هنگام نمایش است. هرگز بازی بچه‌ها را کنترل نکنید و به آنها نگویید چه کاری انجام دهند، زیرا این کار خلاقیت را در آنها می‌کشد. در واقع کودکان عاشق تقلید از بزرگسالان یا شخصیت‌هایی هستند که آنها را تحسین می‌کنند و این عمل زمینه‌ای را فراهم می‌کند که در دنیای رویاپردازی‌های خود غرق شوند.
نمایش خلاق راهی مطمئن و سالم برای کشف دنیای اطراف است و در عین حال کودکان می‌توانند مهارت‌های عاطفی ضروری خود را از این طریق پرورش دهند. آنها در این فرآیند وانمود می‌کنند فردی هستند که قبلا با او در تلوزیون، کتاب‌های داستان و اطرافشان آشنا شده‌اند.
تأثیر نمایش خلاق بر یادگیری کودک
هرچه کودکان رشد می‌کنند، تجربه آنها نیز توسعه پیدا می‌کند و برداشت‌های جدیدی از والدین و دنیای اطراف به دست می‌آورند. تشویق کودکان به نمایش خلاق مهارت‌های حسی آنها را توسعه می‌دهد و یادگیری آنها را بهبود می‌بخشد. کودکان با تقلید نقش بزرگسالان، علایق و توانایی‌های خود را ارزیابی و درک می‌کنند.
علاوه بر این، به این شیوه مهارت‌های پیچیده مانند مذاکره، چانه زنی، ارزش گذاری نظرات و ایده‌های دیگران، برنامه‌ریزی و اجرای آن را یاد می‌گیرند. آنها فرصتی برای معاشرت پیدا می‌کنند و مهارت‌هایی را که یاد گرفته‌اند، با هم ترکیب می‌کنند.
کودکان می‌توانند با نمایش‌بازی ساعت‌ها سرگرم یادگیری باشند. این بازی‌ها همچنین نقش مهمی در رشد عزت نفس آنها دارند؛ زیرا هنگام مواجهه با یک موقعیت برای مدیریت آن تمرین کرده‌اند. کودکان از این طریق تاکتیک‌های جهان بیرونی را درک می‌کنند و یاد می‌گیرند که چگونه برای مواجهه با خطرات آماده شوند.
بیشتر بدانید: ۹ راه برای افزایش عزت نفس در کودکان
اصول مهم نمایش خلاق
نمایش خلاق، فراتر از هنرهای نمایشی است. نمایش خلاق ایجاد عرصه‌ای برای شکوفایی کودک است. بنابراین باید اصولی را رعایت کنید که تا حد ممکن فضا برای توسعه خلاقیت‌های کودک فراهم شود. از همین رو در ادامه برخی از این اصول مهم را معرفی می‌کنیم.
به کودک آزادی عمل بدهید
سعی نکنید نمایش بازی کودک خود را به جهتی که خودتان مایل هستید، هدایت کنید. به او اجازه بدهید که سناریوهای مختلف را بسازد و هر گونه که می‌خواهد عمل کند و به مشکلات خیالی خود پاسخ بدهد. بگذارید کودک به صورت اکتشافی و رها به بازی بپردازد.
کودکان امروزی فشارهای اجتماعی زیادی را تجربه می‌کنند. والدین تمایل دارند فرزندان خود را تحت فشار قرار دهند تا با کودکان دیگر معاشرت کنند یا آنها را در کانون توجه قرار دهند. اگر برنامه روزانه کودک را به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنید که در تمام ساعت‌های روز مشغول کار باشد، دیگر زمان زیادی برای بازی خلاقانه پیدا نمی‌کند.
تشویق کودک به بازی فردی و گروهی
اگر چه معمولا توصیه می‌شود که بچه‌ها با دوستانشان به صورت گروهی نمایش‌بازی کنند، اما مشاهدات نشان می‌دهد که کودکان در تنهایی بازی‌های خلاقانه شگفت‌انگیزی را انجام می‌دهند. بنابراین به تجربیات کودک خود احترام بگذارید و او را به انجام بازی‌های انفرادی تشویق کنید.
کودک را تشویق کنید که در فضای بیرون از خانه کاوش کند و به خیال پردازی و تصویرپردازی بپردازد. کودکان می‌توانند با استفاده از وسایل طبیعی مانند چوب و برگ به نمایش خلاق بپردازند یا با شن‌های ساحل دور هم قلعه بسازند و در مورد آن داستان بگویند.
سختگیر نباشید
گاهی اوقات کودکان هنگام نمایش خلاق، حسابی خانه را شلوغ و به هم ریخته می‌کنند. با مشاهده این وضعیت به هیچ عنوان بازی کودک را قطع نکنید تا او را مجبور به تمیز کردن اتاق یا فضای اطرافش کنید. اجازه دهید سرگرم باشند و به فعالیت سازنده بپردازند. اگر نسبت به هرج و مرج و شلوغی خانه حساس هستید، می‌توانید یک محدوده خاص را برای نمایش آنها مشخص کنید. به کودک هم آموزش دهید که پس از بازی لوازم خود را به مرور مرتب کند.
برای کودک خود الگوی خوبی باشید
یکی از بهترین کارهایی که می‌توانید برای پرورش خلاقیت فرزند خود انجام دهید، این است که یک الگوی نوآور برای او باشید. به آنها نشان دهید که آزمایش و امتحان کردن چیزهای جدید و اشتباه کردن اشکالی ندارد. می‌توانید با کودک و عروسک‌های او یک مهمانی برگزار کنید، یا برای حیوانات عروسکی‌اش یک کلینیک دامپزشکی خیالی بسازید.
کلام آخر
کودکان با نمایش خلاق، همدلی را یاد می‌گیرند و در مورد جامعه و تفاوت‌های افراد در موقعیت‌های مختلف جهان‌بینی پیدا می‌کنند. آنها از این طریق مهارت‌های زبانی- بیانی و ارتباط اجتماعی را تمرین می‌کنند و خلاقیت‌شان رشد و توسعه می‌یابد. همچنین به اشتراک گذاری، همکاری در نقش‌های مختلف، حل تعارضات و در نظر گرفتن ایده‌ها و نظرات دیگران را یاد می‌گیرند.
در این مقاله توضیح دادیم که نمایش خلاق راهی امن برای خود ابرازگری کودک و کشف ایده‌ای مختلف است. دنیای نمایش خلاق پر از هیجان، نوآوری، جادو و رمز و راز است. این کار نه تنها برای کودکان سرگرم کننده است، بلکه به رشد هوش شناختی، عاطفی و اجتماعی آنها نیز کمک می‌کند.
