بهترین روش یاد دادن شعر به کودکان و معرفی ۸ شعر کودکانه

یکی از بهترین روش‌های آموزش و تربیت کودکان، استفاده از تکنیک شعرخوانی است. از این رو بسیاری از مربیان و معلمان نحوه تدریس خود را به گونه‌ای برنامه‌ریزی می‌کنند که حداقل بخشی از مباحث کلاس به آموزش شعر به کودکان اختصاص داده شود. 

 کودکان با شعرخوانی ضمن لذت بردن از فرآیند یادگیری، محتوای آموزش داده شده را نیز به خاطر می‌سپارند. به طور کلی می‌توان با شعرخوانی، بسیاری از مهارت‌های زندگی را نیز به آن‌ها آموخت. اما مزایای این کار تنها به افزایش یادگیری محدود نمی‌شود. از همین رو در این مقاله اهمیت یاد دادن شعر به کودکان را مورد بررسی قرار می‌دهیم. همچنین در ادامه نمونه‌هایی از کتاب‌ها و اشعار خوب فارسی را معرفی می‌کنیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.

اهمیت آموزش شعر به کودکان

شعرخوانی روشی سالم برای ابراز احساسات محسوب می‌شود. این کار در عمل کودکان را برای زندگی آماده می‌کند و از همه مهمتر تاثیر مثبتی بر سلامت روان آن‌ها دارد. کودکان با شعرخوانی هماهنگی با یکدیگر را یاد می‌گیرند و اجتماعی می‌شوند. در ادامه دلایل اهمیت یاد دادن شعر به کودکان را بررسی میکنیم. 

تقویت املا و دایره واژگان

شعرخوانی دایره واژگان کودکان را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر بچه‌هایی که آگاهی خوبی نسبت به مهارت قافیه‌سازی دارند، معنای درون کلمات و نحوه در کنار هم قرار گرفتن آن را نیز بهتر درک می‌کنند. از همین رو نسبت به هم سن و سالان خود املای بهتری دارند.

بهبود گفتار

بازی با صداها و الگوهای قافیه‌دار، منجر به رشد دستگاه صوتی کودکان شامل دهان، حلق و بینی می‌شود. از این رو بچه‌هایی که از سنین پایین شعر می‌خوانند، واج‌ها را بهتر تلفظ می‌کنند و مهارت بیشتری در آواشناسی دارند.

تقویت خواندن

 شعرخوانی بهترین وسیله برای تشویق کودکانی است که علاقه زیادی به خواندن کتاب ندارند. آموزش شعر به کودکان منجر می‌شود که آن‌ها اعتماد به نفس بیشتری در خواندن مطالب به دست آورند. 

توسعه دیدگاه‌ها

یک ویژگی منحصر به فرد یادگیری شعر و خواندن آن برای کودکان، کسب جهان‌بینی اولیه است. آن‌ها به این واسطه اعتماد به نفس صحبت کردن در جمع را به دست می‌آورند. به عبارتی یاد می‌گیرند که نظرات خود را در رابطه با موضوعات متفاوت بیان کنند. 

الهام بخش خلاقیت

شعر خواندن، احساسات کودکان را به صدا در می‌آورد و باعث می‌شود که به موضوعات مختلف، زبان، سبک‌ها و روایت‌ها فکر کنند. آن‌ها یاد می‌گیرند چگونه تجربیات خود را بازآفرینی کنند و با استفاده از ابزارهای نوشتاری درونیات خود را بروز دهند.

آموزش دستور زبان

شعر، بازی با لغات است. شاعران معمولاً از علائم نگارشی، کلمات متفاوت و دستور زبان‌های مختلف استفاده می‌کنند. بنابراین یکی از بهترین راه‌ها برای تقویت دستور زبان یادگیری شعر است. خواندن شعر همچنین برای تقویت مهارت‌های تفسیری، مانند استنتاج و درک معناها مفید است.

تقویت هوش هیجانی 

یاد دادن شعر به کودکان موجب افزایش سواد عاطفی آن‌ها خواهد شد. زیرا از این طریق می‌آموزند که احساسات خود را بفهمند و آن را مدیریت کنند و بازتاب دهند. در حال حاضر کتاب‌های شعر متعددی هستند که برای آموزش مهارت‌های خودشناسی نوشته شده‌اند و به راحتی قابل استفاده‌اند.

بهترین روش‌های یاد دادن شعر به کودکان

به شعرخواندن کودکان به چشم پنجره‌ای نگاه کنید که دنیای اطراف را برایشان منعکس می‌کند. بنابراین باید شعرهایی را در برنامه آموزشی خود قرار دهید که خواندن‌شان برای کودکان آسان باشد و در عین حال فضاهای مختلفی را تصویرسازی کند. در ادامه برخی از بهترین تکنیک‌های آموزش شعر به کودکان معرفی شده است.

• هنگام آموزش اشعار به کودکان از آن‌ها بخواهید که به یکدیگر نگاه کنند. آن‌ها از این طریق می‌توانند اعتماد به نفس قرار گرفتن در جمع را به دست آورند. همچنین از آن‌ها بخواهید که با صدای رسا جملات را ادا کنند.
• می‌توانید از آن‌ها بخواهید که داستان شعرها را در ذهن خود تصور کنند. آن را نقاشی کنند یا نظر خود را در رابطه با آنچه که شنیده‌اند، بیان کنند. این کار کمک می‌کند که در معنای شعر عمیق شده و با آن بهتر ارتباط برقرار کنند.
• زمانی که متوجه شدید کودکان در به یاد سپردن اشعار مشکل دارند، بهترین روش تکرار است. تا زمانی که بتوانند به صورتی روان شعری را که به آن‌ها گفته شده بخوانند.
• یک روش دیگر برای آموزش شعر به کودکان این است که از آن‌ها بخواهید کلمات جدیدی را که آموخته‌اند، نام ببرند و سعی کنند آن کلمه را توضیح بدهند. در این میان از تشویق کننده‌های مثبت نیز استفاده کنید تا این تجربه برای آن‌ها به یاد ماندنی و انگیزشی باشد.
• از یاد نبرید که شعرخوانی کودکان باید جذاب و سرگرم کننده باشد. آن‌ها می‌توانند با ریتم‌هایی که می‌شنوند، حرکت کنند یا نمایش اجرا کنند. خوب است که از موسیقی استفاده کنید. قطعاً گوش دادن به موسیقی و همراه کردن شعرخوانی کودکان با جنب و جوش، آن‌ها را بیش از پیش علاقمند به این فعالیت خواهد کرد.

بهترین کتاب‌های آموزش شعر به کودکان

در حال حاضر کتاب‌های شعر متعددی برای کودکان نوشته شده‌اند که در همه سنین مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه چند کتاب مفید در زمینه شعر کودک که برای یاد دادن موضوعات مختلف آموزشی، اجتماعی و فردی به نگارش درآمده‌اند، معرفی شده است.

تاتی کوچولوها: این اثر از بهترین کتاب‌های شعر است که در یک مجموعه ۱۰ جلدی نوشته شده است. هدف این کتاب آشنایی کودکان با محیط اطراف خود و کارهای مهم روزمره است.

ترانه‌های نی نی: این کتاب برای گروه سنی ۶ تا ۱۸ ماه مناسب است. در آن موضوعاتی مانند حیوانات، رنگ‌ها، رفتارهای اجتماعی و مسائلی مانند آن توضیح داده شده است. ویژگی اصلی این کتاب، تصاویر رنگی و طراحی‌های جذابی است که باعث می‌شود کودکان از آن لذت ببرند.

کتاب‌های یادگاری: این مجموعه کتاب، شامل اشعار کودکانه عامیانه و قدیمی است. اگر علاقمند هستید که کودک شما نیز با اشعاری مانند بارون میاد جرجر، تاپ تاپ عباسی و لیلی حوضک آشنا شود، توصیه می‌شود که این کتاب را برای او خریداری کنید.

بخون و حدس بزن: اگر می‌خواهید که یک کتاب شعر معماگونه برای فرزند خود خریداری کنید که در آن در مورد موضوعات مختلف مانند میوه، حیوانات، سبزیجات و مشاغل توضیح داده شده باشد، کتاب «بخون و حدس بزن» گزینه مناسبی خواهد بود.

پنج انگشت بودند که…: در این اثر موضوعات مختلفی در قالب شعرهای شاد و طنز وجود دارد. کودکان می‌توانند با خواندن شعرهای این کتاب با مشاغل، بازی‌ها، غذاها و مواردی مانند آن به طور خلاصه و مفید آشنا شوند.

قصه دخترهای ننه دریا: این کتاب که به ادبیات عامیانه می‌پردازد برای کودکان در آستانه نوجوانی مناسب است. در این اثر قصه‌های قدیمی مانند قصه خاله سوسکه، ملکه سایه‌ها و افسانه‌های کوچک چینی وجود دارند.

دزد و مرغ فلفلی: این کتاب که برای اغلب ایرانیان آشناست، به معرفی شهرهای مختلف ایران، سوغاتی‌ها و دیدنی‌های آن‌ها می‌پردازد. اگر می‌خواهید که فرزندتان با فرهنگ و فولکلور ایران به زبانی ساده آشنا شود، حتما این اثر را برای او خریداری کنید.

سر کوهی رسیدم: این کتاب که توسط کانون پرورش فکری کودکان منتشر شده است، یکی از بهترین آثار اشعار کودکان محسوب می‌شود. شما می‌توانید زیباترین شعرهای فارسی نوشته شده برای کودکان را در این اثر پیدا کنید.

چند نمونه شعر کودکانه

همه ما از دوران کودکی اشعار مختلفی را به یاد داریم که علاقه‌مندیم آنان را به فرزندان یا کودکان اطراف خود آموزش دهیم. کودکان به راحتی این شعرها را یاد می‌گیرند و با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کنند. در ادامه چند مورد از این اشعار خاطره‌انگیز و جذاب برای کودکان را می‌آوریم. 

شعر کتاب 

من یه کتاب دارم

پر از گل و ستاره

یه خونه عروسک

هزار تا قصه داره

کتاب خوشگل ما

قصه می‌گه برامون

قصه مادربزرگ

تو شب‌های زمستون

تو باغ قصه ما

حیوونا مهربونن

پرنده‌ها تو باغش

با هم آواز می‌خونن

هر کی کتاب می‌خونه

اینو باید بدونه

کتاب برای همه

یه دوست مهربونه

شعر دکتر

دکتر چه مهربونه، درد منو میدونه

زخم منو می‌بنده، با شوخی و با خنده

میگه مریض کوچولو، کوچولو و کوچولو

برو بخواب تو خونه، دوای تو همینه

تا که بشی سلامت، خوشحال و شاد و راحت

شعر پدر بزرگ و مادربزرگ

پدر بزرگ خوبـــــم

همیشـــه مهربـونــه

وقتی که پیشم باشه

برام کتاب می‌خونه

مادر بــــزرگ نــــازم

خیلــی برام عزیــزه

هرچی غذا می‌پزه 

خوشمــزه و لذیــذه

وقتی با اونها باشم 

غصــه و غم نــدارم

دنیا برام قشنگـــه 

هیچ چیزی کم ندارم

شعر زمستان

 برف اومده چه سرده

دست و پاهام می لرزه

لپام شده کمی سرخ

وای دندونام می‌لرزه

می‌خوام برم توکوچه

مامانم نمی‌ذاره

خیلی دلم گرفته

خدایا این چکاره

وقتی مامان خسته شد

رفت توی خواب سنگین

رفتم میون کوچه

آهسته وپاورچین

شعر باغبان

بابام می‌ره سر کار

بابام یه باغبونه

شب بوی باغ و گل رو

با خود می‌یاره خونه

کارش تو پارک شهره

درخت و گل می‌کاره

بابام یه باغبونه

به گل، علاقه داره

منم به کار بابا

خیلی علاقه دارم

دلم می‌خواد که من هم

درخت و گل بکارم

شعر لی لی حوضک

لی لی، لی لی، حوضک

گنجشکه اومد آب بخوره افتاد تو حوضک

این دوید و درش کرد

این ماچی بر سرش کرد

این نازی بر پرش کرد

این کله گنده اومد

گفتش بده ببینم

تا که دادن ببینه

گنجشکه پرید تو لونه

شعر تولد 

یک دونه چوب کبریت شمع تولدم بود

مهمان من در این جشن تنها دل خودم بود

شاید به کارهایم یا شعر من بخندی

کیک تولدم بود یک تکه نان قندی

یک مورچه مرا دید از کیک من کمی خورد

یک ریزه کند و آن را با خود به لانه‌اش برد

در راه هر که را دید دعوت به جشن ما کرد

برگشت و چند مهمان همراه با خود آورد

با این که دوستانش خیلی زیاد بودند

از کیک کوچک من خوردند و شاد بودن

شعر مادربزرگ

عینک مادر بزرگ

چند روزیه شکسته

انگار یه عالمه غم

توی دلش نشسته

هرجا که می‌خواد بره

منو صدا می‌کنه

اونوقت با مهربونی

منو دعا می‌کنه

خدا کنه که چشماش

دوباره خوب ببینه

چون که دلم نمیخواد

غم تو دلش بشینه

کلام آخر

خواندن شعر به رشد مهارت‌های زبانی و سوادآموزی کودکان کمک می‌کند. شعر خواندن با خودبیانگری، اعتمادبه نفس، تعامل و تداوم همراه است. این کار همچنین به شدت تفکر خلاق را توسعه می‌دهد، هوش هیجانی را افزایش می‌دهد و به بهبود افزایش اعتماد به نفس کودکان منجر می‌شود. از همین رو یاد دادن شعر به کودکان می‌تواند به عنوان موضوع کلاس درس، پروژه‌ها و جشنواره‌های مختلف مورد توجه والدین و معلمان قرار گیرد.