موضوعی که هر کودکی باید بداند نحوه ارتباط میان ذهن و بدن را چطور به کودکان بیاموزیم؟
اینکه ذهن و بدن چه ارتباطی با هم دارند، یکی از مهم‌ترین موضوعاتی‌ست که کودکان باید بدانند. در مدارس و مراکز آموزشی دائما به کودکان درباره سلامت جسمی و قدرت بدنی آموزش داده می‌شود، اما آنچه اغلب از قلم می‌افتد، ارتباط قوی بین مغز یا ذهن و بدن انسان‌هاست.
دانستن اینکه ارتباط ذهن و بدن چیست می‌تواند به کودکان سنین مختلف کمک کند تا از نظر سلامت جسمی و عاطفی، زندگی بهتری داشته باشند. خوب است والدین و معلمان شیوه‌ی آموزش ارتباط ذهن و بدن را به کودکان بیاموزند. در ادامه ما روش‌هایی برای این موضوع ارائه می‌دهیم، همراه ما باشید.
ارتباط ذهن و بدن چیست؟
در گام اول باید به این سوال مهم پاسخ دهیم که ارتباط ذهن و بدن «Mind-Body Connection» چیست؟ ارتباط ذهن و بدن به بیان ساده یعنی نحوه تفکر و احساسات شما نسبت به محیط اطراف، به طور مستقیم روی عملکرد بدن شما تاثیرگذار است. عکس این موضوع هم وجود دارد؛ یعنی سلامت جسمانی شما می‌تواند روی شیوه‌ی تفکر و احساسات شما تاثیرگذار باشد.
ارتباط بین ذهن و بدن را قطعا زمانی که اضطراب داشتید، تجربه کرده و دیده‌اید که روی عملکرد بدن شما تاثیر منفی می‌گذارد. همینطور سطح آمادگی و سلامتی جسمی شما می‌تواند روی کاهش سطح استرس تاثیر بگذارد. همانطور که می‌بینید ارتباط ذهن و بدن به شکل جدایی ناپذیری وجود دارد و روی کیفیت زندگی افراد موثر است.
به عنوان مثال اگر تحت فشارِ به پایان رسیدن فرصت خود برای تحویل پروژه بوده یا اگر از چیزی ناراحت و دچار رنجش باشید، ممکن است گرفتار سردرد یا معده درد شوید، ماهیچه‌های شما احساس گرفتگی کند یا ممکن است دائما احساس خستگی کنید و به طور کلی از نظر جسمی حال مساعدی نداشته باشید.
از سوی دیگر، اگر دچار بیماری شوید یا آسیب جسمی به شما وارد شود، ممکن است نگرانی و استرس بیش از حدی احساس کنید یا حتی به افسردگی دچار شوید. خودمراقبتی، آگاهی و سایر اقداماتی که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم می‌تواند برای مقابله برای کاهش این چرخه‌ی بالقوه مضر مورد استفاده قرار گیرد.
نکته جالب اینجاست که زمانی که شاد یا هیجان‌زده هستید، در واقع بدن شما هورمون‌های شادی را ترشح کرده و به همین دلیل حس بهتری نسبت به زندگی دارید. در چنین مواقعی استرس کمتری خواهید داشت و قطعا حس رضایت از خود را تجربه می‌کنید. مطالعات نشان می‌دهند افرادی که دیدگاه مثبت‌تری دارند، از سلامت بیشتری برخوردار هستند، درد را بیشتر از سایرین تحمل می‌کنند و سریع‌تر از بیماری رهایی می‌یابند.
نحوه عملکرد ارتباط ذهن و بدن
مغز به عنوان مرکز کنترل تمام حرکات و تفکرات انسان، از طریق رشته‌های عصبی که در سراسر بدن وجود دارند، سیگنال‌هایی را به بخش‌های مختلف ارسال کرده و سپس پیام را دریافت می‌کند. فرایند علمی که پشت این مکانیسم وجود دارد شامل مواد شیمیایی می‌شود که مغز تولید می‌کند و در نهایت بر سلامت فیزیکی انسان تاثیرگذار است.
به عنوان مثال می‌توان به هورمون شیمیایی گاما گلوبین «Gamma-globin» اشاره کرده که سیستم دفاعی بدن را تقویت می‌کند یا هورمون اندورفین «Endorphin» که با ترشح در بدن، مانند مسکن طبیعی، ناراحتی را از بین می‌برد و حس لذت و آرامش را در افراد به وجود می‌آورد.
ترس، استرس و نگرانی در طول تاریخ باعث به وجود آمدن جنگ‌ها شده و می‌تواند غرایز طبیعی بدن مانند خوردن، آشامیدن و بقیه امور را حتی زمانی که خطر فیزیکی واقعی وجود ندارد، منجمد کند و از کار بیندازد. این واکنش‌های ذاتی نسبت به تهدیدات فیزیکی باعث به وجود آمدن تغییرات سریع همچون افزایش ضربان قلب، تنفس سریع و جاری شدن سیلی از هورمون‌ها مانند آدرنالین می‌شود تا بدن را برای مقابله با خطر قریب‌الوقوع آماده کند.
زندگی کردن در سطحی از استرس شدید یا ذهنیت منفی، بدن را دائما در حالت آماده باش قرار می‌دهد و این موضوع روی سلامت جسمی افراد تاثیرات مخرب فراوانی دارد.
از سوی دیگر، مطالعات نشان می‌دهد داشتن نگاه مثبت و امیدوار بودن تاثیر مستقیمی روی سلامتی جسمی انسان‌ها دارد. از جمله این موارد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سلامت قلب (خطر کمتر بیماری‌های قلبی)
- خواب بهتر
- بهبودی سریع‌تر بیماری
- سطح قند خون سالم‌تر
- وزن مناسب‌تر
- عمر طولانی‌تر
- فشار خون پایین
بسیار هیجان‌انگیز است وقتی متوجه می‌شوید ذهنیت مثبت یا منفی شما نسبت به زندگی چقدر روی سلامت جسمی شما تاثیر می‌گذارد. نکته جالب‌تر اینجاست که محققان ثابت کرده‌اند که سلامت جسمانی خوب یا ضعیف هم می‌تواند روی دیدگاه مثبت یا منفی افراد تاثیر بگذارد.
با توجه به مطالعات انجام شده، اگر شخصی از نظر جسمی مشکلی داشته باشد و ذهنیت او هم منفی باشد، هر دوی این عوامل وضعیت روحی و جسمی شخص را بدتر می‌کنند. به همین ترتیب اگر شخصی از نظر جسمی سالم باشد و نگرش مثبتی هم داشته باشد، کیفیت بالایی از زندگی را تجربه خواهد کرد.
بیشتر بخوانید: کودک مضطرب را چگونه آرام کنیم؟
ارتباط ذهن و بدن را چطور به کودکان آموزش دهیم؟
برای توضیح ارتباط بین ذهن و جسم به کودکان اگر از مثال‌هایی استفاده کنید که برای آنها ملموس‌تر و قابل درک‌تر باشد، بهتر است. به عنوان مثال اگر کودک شما فوتبال بازی می‌کند و دروازه‌بان است، می‌توانید به او توضیح دهید که نباید از برخورد توپ به بدن یا دستان خود بترسد. می‌توانید به او بگویید که این ترس ممکن است باعث شود عضلات بدن او سفت شوند و نتواند به سرعت برای دریافت توپ از خود واکنش نشان دهد.
علاوه بر این، به آنها توضیح دهید که بسیاری از کودکان در هنگام مواجهه با موقعیت‌های استرس‌زا دچار معده درد و حالت تهوع میشوند و اگر کودک شما هم چنین حسی داشت، به او بفهمانید که این موضوع ناشی از استرس اوست.
خوب است کودکان روش‌های مقابله با استرس مانند انجام حرکات ورزشی، پیاده‌روی، حرکات کششی، یوگا یا تنفس عمیق را مشاهده کرده و تجربه کنند. آنها هرچقدر روش‌های بیشتری برای مقابله با استرس را ببینند قطعا بهتر ارتباط ذهن و بدن را درک خواهند کرد. همچنین بسیاری از کودکان در مواجهه با استرس ترجیح می‌دهند صحبت کنند و از مشکل خود بگویند؛ این روش هم به کاهش استرس آنها کمک می‌کند. خوب است به این روش هم آگاهی داشته باشید.
یکی دیگر از نشانه‌های ارتباط ذهن و بدن در شیوه‌ی تغذیه‌ی افراد است. وقتی دچار هیجاناتی مانند ترس یا ناراحتی می‌شویم، بی‌اشتهایی یا پرخوری به سراغ ما می‌آید. می‌توانید به کودک خود درباره‌ی این نشانه از ارتباط ذهن و بدن هم توضیح دهید.
آموزش ارتباط ذهن و بدن به کودکان در عمل
گام اول این است که کودکان ارتباط بین ذهن و بدن را درک کنند و در گام دوم باید روش‌های عملی برای کنترل ذهن و بدن را به آنها آموزش داد. به کودکان اجازه دهید بدانند مراقبت از ذهن، تفکر یا نگرش به اندازه‌ی مراقبت از جسم اهمیت دارد زیرا هر دو به رفاه و احساس آرامش آنها کمک می‌کنند. زمانی که کودکان اصل کلی ارتباط ذهن و بدن را درک کنند، قطعا می‌توانند از آن به نفع خود در زندگی استفاده کنند.
مهارت‌های مقابله‌ای را به طور دقیق به آنها آموزش دهید؛ مهارت‌هایی مانند تمرکز حواس، مدیتیشن، یوگا، کمک خواستن از دیگران، خوب خوابیدن، تغذیه مناسب، تمرینات تنفسی یا صرف زمان با دوستان می‌تواند به کودکان کمک کند تا سطح استرس خود را کنترل کنند.
نکته بسیار مهم دیگری که باید بدانید این است که کودکانی که از چگونگی تاثیر ذهنیت بر بدن – یا بالعکس – آگاهی دارند، در صورتی که با مشکلات مربوط به سلامت روان مواجه میشوند، ممکن است بیشتر درخواست کمک کنند. یکی از مهارت‌هایی که باید به کودکان آموزش دهید این است که بدانند در صورت مواجهه با مشکلات جسمی همچون بیماری باید روحیه‌ی خود را بالا نگه دارند و در صورت مواجهه با درگیری‌های روحی و استرس، فعالیت‌های بدنی مثل ورزش می‌تواند به کاهش اضطراب آنها کمک کند.
کودکانی که درباره ارتباط ذهن و بدن آگاهی دارند خوب می‌دانند که داشتن ذهنیت و نگرش قدرتمند و البته انعطاف‌پذیر مانند قدرت بدنی بالا بسیار مهم است.
سخن پایانی
دانستن چیستی، چرایی و چگونگی ارتباط ذهن و بدن می‌تواند به رشد بهتر کودکان کمک کند. درک این موضوع که ذهنیت می‌تواند روی سلامت جسمی آنها تاثیر بگذارد کودکان را تشویق می‌کند تا مانند بدن به احساسات و ذهن خود هم توجه بیشتری داشته باشند. هرچقدر یک کودک درک بهتری نسبت به ارتباط ذهن و بدن داشته باشد، در مواجهه با مشکلات واکنش مناسب‌تری از خود نشان می‌دهد.
