عزت نفسِ سالم یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های رشد سالم کودک است. سلامت اجتماعی، رفتاری و عاطفی کودک نقش مهمی در نحوه‌ی برخورد او با مشکلات، فشار همسالان و سایر چالش‌های زندگی دارد.
عزت نفس مثبت یک عامل حفظ سلامت روان است. پرورش اعتماد به نفس، به ایجاد رفتار اجتماعی مثبت کمک می‌کند و زمانی که کودک شما در موقعیتی منفی قرار گرفته و دچار استرس می‌شود، به عنوان یک حفاظ عمل می‌کند.
در اینجا چند روش کوچک اما مهم را آورده‌ایم که می‌توانید از طریق آنها، هر روز بر عزت نفس فرزندتان تاثیر مثبت بگذارید:
بدانید که عزت نفس سالم چه شکلی است
عزت نفس اساسا به این معناست که کودکان خود را چگونه می‌بینند. مثلا اینکه آنها درباره‌ی خود و توانایی‌هایشان در انجام کارها چگونه فکر می‌کنند. عزت نفس بستگی به این دارد که کودک چقدر احساس دوست داشته شدن می‌کند و چقدر از افراد مهم زندگی خود، مثل والدین و معلمان تشویق (یا انتقاد) دریافت می‌کند.
مطالب مرتبط:
اعتماد به نفس داشتن به این معنا نیست که فکر کنید دنیا حول محور شما می‌چرخد یا نیازهای شما مهم‌تر از نیازهای دیگران است. به همین ترتیب، عزت نفس سالم، به معنای تکبر، خودشیفتگی یا استحقاق نیست. عزت نفس فرزندتان را در کنار سایر ارزش‌های مهم، مانند همدل بودن، مهربان بودن، خوش‌اخلاقی، خیرخواهی و قدردان بودن، پرورش دهید.
بیشتر بخوانید: عزت نفس در کودکان به چه معناست؟
عشقی بدون قید و شرط داشته باشید
دانستن اینکه چقدر فرزندانتان را دوست دارید، به آنها احساس امنیت و تعلق می‌دهد که در ساختن دیدگاه آنها نسبت به خودشان مهم است. عشق بدون قید و شرط شما، زمینه را برای تمام روابط سالم و قدرتمندی که فرزندتان در آینده در زندگی خود می‌سازد، ایجاد خواهد کرد.
پس در هنگام خداحافظی فرزندتان را در آغوش بگیرید. یکدیگر را بغل کنید و کتاب بخوانید. هر روز عشق خود را به او ابراز کنید. همانطور که فرزندان شما رشد می‌کنند، این پایه‌ی عشق به آنها کمک می‌کند تا حلقه‌های اجتماعی خود را ایجاد کرده، دوست پیدا کنند و به ایجاد پیوند با هم‌تیمی‌های خود ادامه دهند.
باهم بازی کنید و لذت ببرید
وقتی با کودک خود بازی می‌کنید، در واقع به او نشان می‌دهید که دوست دارید با او وقت بگذرانید و همراهی او برای شما ارزش دارد. سرگرم شدن با فرزندتان مزایای بی‌شماری برای هردوی شما دارد.
این همراهی نه تنها باعث می‌شود که کودکان به توانایی خود برای تبدیل شدن به فردی جالب و سرگرم‌کننده – که می‌تواند پیوندهای اجتماعی محکمی ایجاد کند – اعتماد می‌کنند، بلکه مطالعات نشان می‌دهد که وقتی کودکان در یک بازی سالم مشارکت می‌کنند، شانس شاد بودنشان افزایش یافته و خطر افسردگی و اضطراب در آنها کم می‌شود.
ایجاد اعتماد به نفس همچنین به فرزند شما کمک می‌کند تا بعد از پایان موقعیت‌های ویژه‌ای همچون همه‌گیری کرونا، به مدرسه و فعالیت‌های اجتماعی بازگردد. علاوه بر آن، بازی و سرگرمی، استرس هردوی شما را بسیار کاهش خواهد داد.
بیشتر بخوانید: اهمیت بازی در دنیای کودکان پیش دبستانی
به فرزندتان مسئولیت و کار خانه بسپرید
مسئولیت‌پذیری در انجام کارهای متناسب با سن کودک شما، به او احساس هدفمندی و موفقیت می‌دهد. حتی اگر کودکتان کار را به طور کامل انجام نمی‌دهد، بگذارید بداند که از تلاش‌هایش قدردانی می‌کنید. او را به خاطر همه‌ی کارهایی که به خوبی انجام می‌دهد، تحسین کنید و به او اطمینان دهید که با گذشت زمان، در بسیاری از امور، بهتر و بهتر می‌شود، حتی در انجام کارهای خانه.
داشتن وظیفه و مسئولیت به بچه‌ها این احساس را می‌دهد که روی زندگی‌شان کنترل دارند و در دورانی که هیچ چیز قابل پیش‌بینی نیست، داشتن مسئولیت برای انجام کارهای کوچک در خانه، می‌تواند کمک زیادی به اعتماد به نفس و انعطاف‌پذیری کودکان کند.
داشتن استقلال را تشویق کنید
سال‌های دبستان، دوران رشد سریعِ استقلال، در کودکان است. با رسیدن به سن سال‌های میانی مدرسه، بسیاری از کودکان شروع به وقت‌گذرانی و خلوت کردن در خانه، تنها رفتن به مدرسه و کمک کردن به خواهر و برادر کوچکتر خود می‌کنند.
ضروری است که به فرزندان خود اجازه دهید مستقل‌تر رشد کنند. به آنها اجازه دهید بفهمند که چطور با معلمشان در مورد هر مشکلی صحبت کنند، تکالیف درسی‌شان را جمع و جور کنند، مطمئن شوند که لباس‌های کلاس فوتبالشان جمع شده و آماده است و دیگر مواردی از این دست.
مطالب آموزشی:
پرورش فرزند به شیوه‌ی شدیدا کنترل‌گر و با نظارت مداوم، توانایی کودکان برای انجام مستقل کارها را تضعیف کرده و بر عزت نفس آنها تاثیر منفی می‌گذارد و استقلال را از آنها سلب می‌کند.
به خاطر داشته باشید که مدرسه‌ی فرزند شما احتمالا کمی متفاوت با آن چیزی است که از قبل از همه‌گیری کرونا به یاد دارد. فرزندانتان را تشویق کنید تا از خودش دفاع کند و وقتی با چالشی مواجه شد، سوال بپرسد، قبل از آنکه شما مداخله کنید. انجام این کار باعث ایجاد استقلال و در نهایت، عزت نفس در او می‌شود.
از توهین به فرزندتان بپرهیزید
وقتی فرزندتان بدرفتاری کرده یا کاری انجام می‌دهد که شما را ناامید می‌کند، حتما این رفتار را جدا از شخصیت فرزندتان در نظر بگیرید. شما هم انسان هستید، وقتی فرزندتان دست روی مسائل حساس بگذارد، احتمالا عصبانی و خشمگین خواهید شد. تجربه‌ی این احساسات کاملا طبیعی است، اما وارد بازیِ برچسب‌زنی و اطلاق نام‌های ناشایست به فرزندتان نشوید و او را خجالت زده نکنید.
در عوض، با فرزندتان با احترام صحبت کنید. فریاد نزنید. احساساتتان را از قوانین بیرون بکشید. یک راه خوب برای انجام این کار، استفاده از منطق و صحبت کردن با کودک با لحنی دلپذیر و دوستانه است.
پذیرش شکست را آموزش دهید
بر این موضوع تاکید کنید که انسان بودن یعنی اشتباه کردن و کامل نبودن. به فرزند خود بیاموزید که کوتاه آمدن و پذیرش شکست را فرصتی برای پیشرفت و رشد بداند.
وقتی فرزندتان اشتباه می‌کند، صبور باشید. اگر متوجه شدید او در مدرسه گرایش به رفتارهای نادرست داشته یا مشکلات رفتاری را تجربه می‌کند، هر آنچه در توان دارید انجام دهید تا این موقعیت‌ها را به فرصتی برای رشد تبدیل کنید. انجام این کار به تقویت اعتماد به نفس فرزندتان کمک کرده و به او نشان می‌دهد که اشتباه کردن، پایان دنیا نیست تا زمانی که به روشی سالم برای حل آن بکوشیم.
بر استفاده از تکنولوژی نظارت کنید
امروزه اکثر ما – از جمله دانش‌آموزان و والدین – به طور مداوم در حال استفاده از دستگاه‌های دیجیتال خود هستیم. تلفن‌های همراه، تبلت‌ها و لپ‌تاپ‌ها به افراد امکان می‌دهند تا پیام بفرستند، در شبکه‌های اجتماعی محتوا بارگذاری کنند، تجارت انجام دهند، تکالیفشان را بنویسند و یا ایمیل‌هایشان را چک کنند. البته این موضوع، به ویژه در دوران همه‌گیری به امری ضروری تبدیل شده است.
این همه ارتباط، هم خوب است و هم بد. خوب است زیرا مردم می‌توانند بهره‌وری بیشتری داشته باشند و از محیط امن و آرام خانه‌ی خود با دیگران ارتباط برقرار کنند. اما اگر فعالیت آنلاین در روابط و ارتباطات خانوادگی تداخل ایجاد کند، ممکن است هزینه‌هایی را به دنبال داشته باشد. به همین ترتیب، اختصاص زمان بیش از حد به ابزارهای دیجیتال، می‌تواند بر فعالیت بدنی تاثیر نامطلوب بگذارد.
به عنوان یک خانواده، تصمیم بگیرید که چه نوع فعالیت آنلاینی لازم است و چه چیزی صرفا جنبه سرگرمی دارد. سپس برنامه‌ای را طراحی کنید که در آن، زمان روزانه‌تان را به کارهایی به غیر از دنیای تکنولوژی، مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، مطالعه و بازی با یکدیگر نیز اختصاص دهید.
به کودک اجازه دهید خلق کند و کارش را به نمایش بگذارد
اجازه دهید فرزندتان کارهای خود را در خانه نمایش دهد. هنگامی که کودکان یک اثر هنری ایجاد می‌کنند، مثلا داستانی می‌نویسند یا پروژه‌ای را برای مدرسه انجام می‌دهند، از آنها بخواهید در مورد کارشان برای شما توضیح دهند. به عنوان مثال از آنها بپرسید که می‌خواهند دیگران در مورد کارشان چه فکر یا احساسی داشته باشند یا چه قسمتی از کارهای خلاقانه‌شان را بیشتر دوست دارند.
دادن فرصتی به کودکان برای نمایش آنچه می‌سازند یا صحبت درباره چیزهایی که خلق می‌کنند، به آنها این امکان را می‌دهد که بدانند کار سختشان ارزش توجه را دارد. این فرصت به آنها نشان می‌دهد که نظرات و افکارشان اهمیت دارد و آنها را تشویق می‌کند که تلاش‌های خلاقانه‌ی خود را ادامه دهند.
نکته‌ی آخر
تلاش برای ایجاد عزت نفس در فرزندتان، یکی از بهترین کارهایی است که می‌توانید برای آن وقت صرف کنید. اگرچه این تلاش ممکن است گاهی سخت و سنگین باشد، اما بدانید که شما با این کار فرزند خود را برای موفقیت در زمان حال و آینده آماده خواهید کرد.
اما همانطور که از کودکتان انتظار ندارید کامل باشد، از خودتان نیز انتظار کمال نداشته باشید. ممکن است همیشه کار درست را انجام ندهید و این اشکالی ندارد. تا زمانی که به طور مداوم در تلاش برای به اشتراک گذاشتن حس مثبت و عشق بوده‌اید، در آنها اعتماد به نفس ایجاد کرده‌اید، حتی اگر گاهی اشتباهی مرتکب شده باشید.
