اگر از شما بخواهیم مهم‌ترین نیازهای کودکان را نام ببرید، آیا اصلا تفریح برای کودکان را در این لیست قرار می‌دهید؟ بیایید صادق باشیم. اکثر والدین، اموری مانند تغذیه، خواب و آموزش مهارتهای جدید را نیازهای اصلی کودک می‌دانند اما واقعیت این است که تفریح برای کودکان واقعا ضرورت دارد. اگر از فواید تفریح برای کودکان آگاه باشید، دیگر به هیچ بهانه‌ای از آن غفلت نمی‌کنید. زندگی پرمشغله والدین، تکالیف مدرسه و لیستی از کارهای به ظاهر تمام نشدنی همگی می‌توانند عذرهای موجهی برای بی‌توجهی به تفریح بچه‌ها باشند. اما تحقیقات متعدد به بررسی تأثیر تفریح سالم و منظم روی جنبه‌های مختلف رشد و پیشرفت کودکان پرداخته‌اند و از قضا به نتایج جالبی دست یافته‌اند. با ما همراه باشید تا با دلایل علمی در ضرورت تفریح برای کودکان آشنا شوید.
فواید تفریح برای کودکان در رشد جسمی
انجام فعالیت‌های تفریحی خصوصا در فضای باز در رشد جسمی کودکان بسیار موثر است. قرارگیری در معرض نور خورشید و هوای تازه باعث تأمین ویتامین‌ها، تقویت ایمنی، رشد استخوان‌ها و افزایش اشتهای کودک می‌شود. انجام فعالیت‌های بدنی مختلف به عنوان تفریح علاوه بر افزایش قدرت عضلانی می‌تواند سطح آمادگی جسمانی و رشد جسمی کودک را نیز تقویت نماید.
فواید تفریح برای کودکان در رشد شناختی
رشد شناختی کودک به معنای رشد فعالیت‌های شناختی نظیر استدلال، تفکر، زبان و حافظه کودکان است. تفریح در محیط‌های مختلف با تحریک حواس کودک باعث کنجکاوی او و دقت بیشتر به جزئیات محیط و رویدادها می‌شود. همه اینها به تقویت مهارتهای شناختی کودک کمک می‌کنند. اگر تفریح او با فعالیت بدنی نیز همراه باشد، علاوه بر تقویت مهارتهای شناختی به رشد فکری و ذهنی او نیز کمک خواهد کرد.
فواید تفریح برای کودکان در رشد اجتماعی
تفریح کودکان خصوصا اگر به صورت گروهی و همراه با سایر همسالان باشد، می‌تواند باعث شود که کودک یک سری مهارتهای رفتاری ضروری برای تعامل درست با سایرین را بیاموزد و همین مسئله روی رشد اجتماعی او تأثیر مثبت بگذارد. در واقع تفریح و انجام فعالیت‌های مفرح یکی از روش‌های اثبات شده علمی برای یادگیری نحوه تعامل با دیگران است. مکالمات کودک با سایرین در طول تفریح، توجه به مواردی نظیر رعایت نوبت و همکاری با سایر افراد برای انجام اموری مانند بازی، چیدن وسایل پیک نیک، خرید وسایل مورد نیاز و … همگی به رشد اجتماعی مطلوب او کمک خواهد کرد.
فواید تفریح برای کودکان در کاهش استرس و اضطراب
در این دنیای پر استرس که همه چیز با شتاب و وابسته به فناوری پیش می‌رود، همه ما به فرصتی برای رهایی از استرس و اضطراب نیاز داریم؛ خصوصا کودکان که معمولا به علت عدم شناخت صحیح احساسات‌شان متوجه اضطراب خود نمی‌شوند اما این تلاطم روحی را با رفتاری‌های نامناسب و یا پرخاشگری و گوشه گیری بروز می‌دهند. تفریح و سرگرمی‌هایی نظیر پیاده روی، پیک نیک، تفریحات آبی، دوچرخه سواری و … همگی به تخلیه استرس مخرب کودک کمک خواهد کرد و باعث بهبود خلق و خو وی می‌شود.
فواید تفریح برای کودکان در تقویت مهارتهای زندگی
سازمان بهداشت جهانی، ۱۰ مهارت را به عنوان مهم‌ترین مهارتهای زندگی معرفی می‌کند که با اهمیت‌ترین آنها توانایی تصمیم‌گیری، توانایی همدلی، مدیریت احساسات و توانایی حل مسئله است. کودک در طی تفریح در شرایط و موقعیت‌های مختلفی قرار می‌گیرد که نیاز به تصمیم گیری، کنترل احساسات و حل یک مسئله یا مشکل خاص دارند. همچنین کودک در تفریحات گروهی، همدلی را می‌آموزد؛ ویژگی بسیار مهمی که در سال‌های نوجوانی و بزرگسالی واقعا ضروری خواهد بود.
فواید تفریح برای کودکان در ایجاد خلاقیت و نوآوری
کودکان به طور ذاتی کنجکاو هستند و بیشترین پتانسیل را برای خلاق شدن دارند. اما چه چیزی باعث می‌شود که از خلاقیت و نوآوری باز بمانند؟ همه چیز به محیط پیرامون کودک بر می‌گردد. انجام کارهای روتین و تکراری و رفت و آمد در یک سری محیط‌های ثابت می‌تواند چشمه خلاقیت و کنجکاوی کودک را بخشکاند. ترتیب دادن برنامه‌های تفریحی خصوصا اگر در محیط‌های تازه و با استفاده از وسایل جدید باشد، با شعله‌ور کردن حس کنجکاوی کودک به تقویت خلاقیت او کمک خواهد کرد.
تأثیر مثبت تفریح بر روی روابط خانوادگی
تفریحات خانوادگی با کاهش استرس و اضطراب همه اعضای خانواده و تقویت صمیمیت و مشارکت آنها باعث بهبود روابط خانوادگی خواهد شد. لازم نیست تفریح خانوادگی شما مفصل یا پر هزینه باشد؛ شما می‌توانید با انجام کارهای ساده‌ای مانند دیدن برنامه‌های تلویزیونی مناسب به صورت خانوادگی، بیرون رفتن برای خوردن بستنی یا آبمیوه در عصر یک روز تعطیل یا حتی قدم زدن اطراف خانه از تأثیر مثبت تفریح بر روی روابط خانوادگی‌تان بهره مند شوید.
اهمیت تعادل بین تحصیل و تفریح در کودکان
بسیاری از کودکان مدرسه‌ای با معضلی به نام کاهش تفریح و تمرکز بیشتر بر تکالیف مدرسه دست و پنجه نرم می‌کنند. مشخص شده که اکثر والدین خانه را به محیطی بی روح و ساکت تبدیل می‌کنند تا کودکان‌شان عملکرد تحصیلی بهتری داشته باشند؛ به خصوص در هنگام امتحانات که ممکن است حتی تلویزیون را نیز قطع کنند. با این حال، تحقیقات ثابت کرده است که رفتارهای اینچنینی تأثیرات مخربی بر روحیات کودک و عملکرد تحصیلی او خواهد گذاشت. حتی یک تفریح کوتاه و چند دقیقه‌ای می‌تواند به طور چشمگیری دامنه توجه کودک شما را بهبود بخشد و ساعات مطالعه او را پربارتر سازد. توصیه اکید آن است که با استفاده از روش‌های تشویق کودکان به تفریح، تعادل را بین تحصیل و تفریح کودک‌تان برقرار کنید تا علاوه بر کمک به کاهش استرس و اضطراب کودک، او را به تحصیل علاقه‌مند سازید. کودک نباید احساس کند که درس خواندن، مانعی برای تفریح و گردش است و باید درک کند که هر چیزی جایگاه خودش را دارد.
نکات کلیدی در انتخاب فعالیت‌های تفریحی برای کودکان
در انتخاب فعالیت‌های تفریحی برای کودکان به نکات زیر توجه کنید.
- علاقه کودک را مد نظر قرار دهید؛ برخی کودکان به تفریحات هیجانی که شامل فعالیت‌های بدنی هستند بیشتر علاقه دارند، در حالیکه ممکن است بقیه تفریحات آرام و کم تحرک را ترجیح دهند.
- به سن کودک‌تان توجه کنید. تفریحی که برای کودک‌تان در نظر می‌گیرید، باید متناسب با سن و توانایی‌های شناختی و حرکتی او باشد.
- برای انتخاب تفریح با کودک‌تان مشورت کنید. می‌توانید چند تفریح مناسب را انتخاب کنید و از کودک‌تان بپرسید کدام یک را ترجیح می‌دهد.
- حتما زمانی را برای تفریح به صورت خانوادگی در نظر بگیرید.
- سعی کنید تفریح به گونه‌ای برنامه ریزی شود که بار آموزشی نداشته باشد چون قرار است کودک شما در این زمان محدود از تنش و استرس رها شود.
- برای زمان تفریح کودک‌تان از قبل برنامه ریزی کنید تا او متوجه شود که به سرگرمی و خوشگذرانی او اهمیت می‌دهید.
نکاتی برای مدیریت زمان تفریح کودکان
زمان تفریح کودکان باید مشخص و متناسب با سن کودک باشد. تفریح بسیار کوتاه و یا بسیار طولانی، هر دو باعث آزردگی کودک خواهد شد. با در نظر گرفتن ظرفیت روحی و جسمی کودک‌تان مطمئنا قادر خواهید بود زمان مناسب برای تفریح او را تخمین بزنید. علاوه بر این لازم است در چند نوبت قبل از تفریح به او گوشزد کنید که برای چه مدت زمانی قرار است در یک مکان خاص تفریح کند یا یک فعالیت تفریحی بخصوص را انجام دهد. می‌توانید این کار را با کوک کردن ساعت مچی کودک‌تان انجام دهید تا سر یک زمان مشخص زنگ پایان تفریح به صدا درآید. و یا یک نشانه برای پایان زمان تفریح مشخص کنید.
نحوه ارتقای تفریح کودکان در محیط‌های دیجیتال
محیط های پیرامون کودکان پر از فناوری‌ها و ابزارهای دیجیتال است. ما نمی‌توانیم و نباید دنیای دیجیتال را به طور کامل ممنوع کنیم. با اینحال می‌توانیم گام‌هایی برای کاهش مدت زمان استفاده از فناوری دیجیتال انجام دهیم. سعی کنید تفریحات کودک‌تان به وسایل دیجیتالی وابسته نباشد. تفریح کودک را طوری برنامه ریزی کنید که بیشتر شامل فعالیت‌های بدنی، کاوشگری، بازیهای گروهی و … باشد و کاری کنید که در مدت تفریح به طور کامل از دنیای دیجیتال فاصله بگیرد.
حرف آخر
در بخش‌های بالا به ضرورت تفریح برای کودکان و فوایدی که می‌تواند برای آنها داشته باشد، اشاره کردیم. شما به عنوان یک والد با کمی تفکر و با شناختی که از روحیات و توانایی‌های کودک‌تان دارید، به احتمال زیاد می‌توانید یک برنامه متعادل و مناسب برای تفریح کودک‌تان در نظر بگیرید و به آن پایبند بمانید.
