اعتمادبه‌نفس ما از کودکی شکل می‌گیرد و عوامل مختلفی می‌تواند روی آن اثر بگذارد. کمبود اعتمادبه‌نفس موجب میشود تا سراغ انجام بسیاری از کارها نرویم و چه بسا فرصت‌های طلایی زندگی خود را از دست دهیم. به همین دلیل کار کردن روی اعتمادبه‌نفس کودکان بسیار مهم است. در این مقاله قصد داریم به بررسی تکنیک‌های بالا بردن اعتمادبه‌نفس در کودکان بپردازیم. با ادامه این مطلب ما را همراهی کنید.
اعتمادبه‌نفس پایین در کودکان
اعتمادبه‌نفس پایین یک مسئله رایج در میان کودکان است که می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر رشد و رفاه آن‌ها داشته باشد. اعتمادبه‌نفس به چگونگی درک یک فرد از خود، توانایی‌ها و ارزش وی اشاره دارد. کودکانی که اعتمادبه‌نفس پایینی دارند معمولا باورهای منفی در مورد خود دارند که می‌تواند بر رفتار، ارتباطات و روابط آن‌ها تأثیر بگذارد. این احساسات می‌تواند منجر به عملکرد ضعیف تحصیلی، انزوای اجتماعی و حتی افسردگی شود.
عوامل بوجود آورنده اعتمادبه‌نفس پایین در کودکان
اعتمادبه‌نفس پایین در کودکان می‌تواند از عوامل بسیاری ناشی شود، از جمله:
نگرش والدین و مربیان کودک
کودکان نگرش‌ها و رفتارهای اطرافیان خود به ویژه والدین یا مراقبان اولیه را جذب می‌کنند. کودکی که اغلب مورد انتقاد قرار می‌گیرد یا تحقیر میشود، ممکن است پیام‌های منفی ناشی از این بازخوردها را به تدریج باور کند. فرض کنید والدین یک کودک مدام به او بگویند که از پس انجام کارها برنمی‌آید و نمی‌تواند کاری را درست پیش ببرد. کودک به مرور به این باور می‌رسد که توانایی انجام بسیاری از کارها را ندارد. درونی شدن انتقادات، تحقیرها و نظرات منفی می‌تواند روی اعتمادبه‌نفس او اثر منفی بگذارد.
تجارب مدرسه
کودکانی که از نظر تحصیلی یا اجتماعی در مدرسه با مشکل مواجه می‌شوند، ممکن است درمقابل همسالان خود احساس بی‌کفایتی یا بی‌لیاقتی داشته باشند و دچار اعتمادبه‌نفس پایین شوند.
آسیب یا سوء استفاده
کودکانی که ضربه روحی یا آزاری را تجربه کرده‌اند ممکن است به دلیل احساس شرم یا گناه و عدم امکان صحبت کردن در مورد مسائلی که آنان را آزار داده است، گوشه‌گیر شوند و از انجام بسیاری از فعالیت‌های کودکانه خودداری کنند. این کودکان اغلب تکیه‌گاه مناسبی ندارند و نمی‌توانند تجربه منفی خود را با کسی در میان بگذارند.
ویژگی‌های شخصی
برخی از کودکان ممکن است به دلیل ویژگی‌های شخصیتی یا خلق و خوی خاص مستعد اعتمادبه‌نفس پایین باشند.
تأثیر اعتمادبه‌نفس پایین در کودکان
اعتمادبه‌نفس پایین می‌تواند تأثیر عمیقی بر رشد عاطفی، اجتماعی و فکری کودک داشته باشد. در ادامه نحوه اثرگذاری اعتمادبه‌نفس پایین در مسائل مختلف مرتبط با کودک را بررسی می‌کنیم و تاثیر این مسئله را بر جنبه‌های مختلف زندگی کودکان می‌سنجیم.
-
مسائل عاطفی
- کودکان با اعتماد نفس پایین ممکن است احساس غمگینی، اضطراب یا افسردگی داشته باشند. آن‌ها همچنین ممکن است در تنظیم احساسات خود مشکل داشته باشند. همین امر می‌تواند منجر به طغیان یا عصبانیت شود. آن‌ها ممکن است بیش از حد از خود انتقاد کنند و برای پذیرش تعریف و تمجید یا بازخورد مثبت مشکل داشته باشند. همانطور که بزرگ‌تر می‌شوند، این تصور منفی از خود می‌تواند بر روابط و انتخاب‌های شغلی آن‌ها تأثیر بگذارد.
-
مسائل اجتماعی
- کودکانی که اعتمادبه‌نفس پایین دارند ممکن است برای ایجاد روابط سالم با همسالان خود دچار مشکل شوند. این کودکان ممکن است احساس انزوا یا طرد شدن کنند. همچنین ممکن است به کلی از موقعیت‌های اجتماعی دوری کنند.
-
مشکلات تحصیلی
- این کودکان به دلیل احساس بی‌کفایتی یا بی‌انگیزگی از نظر تحصیلی دچار مشکل شوند. این کودکان در یادگیری و حفظ اطلاعات مشکل پیدا می‌کنند. آن‌ها ممکن است به توانایی‌های خود اعتماد نداشته باشند و از پرسیدن سوال یا شرکت در بحث‌های کلاسی بترسند. در نتیجه، ممکن است دچار افت تحصیلی شوند.
-
مسائل رفتاری
- اثر این مسئله را می‌توان روی مسائل رفتاری کودکان نیز مشاهده کرد. این کودکان ممکن است دست به رفتارهای منفی مانند دروغ گفتن، تقلب یا دزدی بزنند تا این خلا را پر کنند.
-
سلامت جسمانی
- کودکانی که مشکل اعتماد به نفس دارند، اغلب دچار استرس می‌شوند و ممکن است علائم فیزیکی مانند سردرد، معده درد یا خستگی را تجربه کنند
نشانه‌های اعتمادبه‌نفس پایین در کودک
شناخت نشانه‌های اعتمادبه‌نفس پایین در کودکان می‌تواند به والدین و معلمان کمک کند تا قبل از اینکه مشکل شدیدتر شود، حمایت و مداخله کنند. در اینجا برخی از علائم رایج اعتمادبه‌نفس پایین در کودکان آورده شده است.
خودگویی منفی
کودکانی که اعتمادبه‌نفس پایینی دارند ممکن است اغلب خود را دست کم بگیرند یا درگیر خودگویی منفی شوند. آن‌ها ممکن است جملاتی مانند «من به اندازه کافی خوب نیستم» یا «من نمی‌توانم این کار را انجام دهم» را در ذهن خود مرور کنند.
کمال‌گرایی
معمولا این کودکان ممکن است برای کامل بودن تحت فشار باشند و ممکن است هنگام اشتباه ناراحت یا ناامید شوند.
اجتناب
کودکان با اعتمادبه‌نفس پایین ممکن است از موقعیت‌های جدید یا چالش‌برانگیز اجتناب کنند؛ زیرا از شکست یا طرد شدن می‌ترسند.
فقدان عزت نفس
کودکانی که اعتمادبه‌نفس پایینی دارند ممکن است به توانایی‌های خود اعتماد نداشته باشند و مدام در تلاش باشند تا خود را اثبات کنند.
بیشتر بخوانید: ۹ راه برای افزایش عزت نفس در کودکان
انزوای اجتماعی
کودکانی که اعتمادبه‌نفس پایینی دارند ممکن است خود را از همسالان و اعضای خانواده جدا کنند و ترجیح می‌دهند بیشتر تنها باشند.
تصویر بدنی منفی
معمولا اعتماد به نفس پایین منجر به شکل‌گیری تصویر منفی از ظاهر فیزیکی میشود. به عنوان مثال، کودک می‌گوید که زشت است یا از مدل مو، فرم صورت و… خود ایراد می‌گیرد.
راهکارهای افزایش اعتمادبه‌نفس کودکان
راهکارهای زیادی برای افزایش اعتمادبه‌نفس کودکان وجود دارد. والدین و مربیان کودک می‌توانند با به کارگیری این راه‌کارها به تقویت اعتمادبه‌نفس کودک کمک کنند. در ادامه این موارد را با هم بررسی خواهیم کرد..
۱. ستایش تلاش
والدین به جای تمرکز صرف بر نتیجه، می‌توانند تلاش و سخت‌کوشی فرزندشان را تحسین کنند. این عمل به کودکان کمک می‌کند تا درک کنند موفقیت فقط به این نیست که بهترین باشند و به نتیجه‌ای برسند، بلکه موفقیت می‌تواند به معنای تلاش کردن در راستای هدف هم باشد. این گونه آن‌ها یاد می‌گیرند که از مسیر نیز لذت ببرند و صرفا نتیجه‌گرا نباشند.
۲. تشویق به استقلال
والدین و مربیان باید به کودکان خود فرصت کافی دهند تا به تنهایی تصمیم‌گیری کنند و مشکلات را حل کنند. این کار می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا نسبت به توانایی‌های خود اعتماد بیشتری پیدا کنند.
۳. تعیین اهداف قابل‌دستیابی
تعیین اهداف واقع‌بینانه برای کودکان بسیار مهم است. این گونه آن‌ها می‌توانند در حین دستیابی به این اهداف اعتمادبه‌نفس خود را تقویت کنند.
۴. ارائه بازخورد مثبت
والدین و مربیان باید در زمانی که کودکان کاری را به خوبی انجام می‌دهند یا در جهت اهداف خود پیشرفت می‌کنند، آنان را تشویق کنند تا کودکان متوجه توانایی‌های خود شوند و اعتمادبه‌نفس آن‌ها افزایش پیدا کند.
۵. تشویق به مشارکت در فعالیت‌ها
تشویق کودکان به امتحان چیزهای جدید و شرکت در فعالیت‌ها می‌تواند در توسعه مهارت‌های جدید و ایجاد اعتمادبه‌نفس کمک‌کننده باشد.
۶. تشویق به فعالیت بدنی
فعالیت بدنی می‌تواند به افزایش عزت نفس و بهبود خلق و خوی کلی کودکان کمک کند.
۷. الگوسازی از خودگفتاری مثبت
والدین می‌توانند خودگفتاری مثبت را الگوبرداری کنند و فرزندان خود را تشویق کنند تا درباره خود مثبت فکر و صحبت کنند. شما می‌توانید با یاد دادن جملاتی ساده مانند «من دختر قوی و با استعدادی هستم»، «من می‌توانم» و… این الگوسازی را در آن‌ها ایجاد کنید.
۸. تشویق روابط مثبت
روابط مثبت با اعضای خانواده، دوستان و همسالان می‌تواند به کودکان کمک کند تا احساس حمایت و ارزشمندی داشته باشند.
نقش والدین در افزایش اعتمادبه‌نفس کودکان
والدین نقش مهمی در افزایش اعتمادبه‌نفس فرزندان خود دارند. آن‌ها می‌توانند از طریق روش‌های مختلف باعث ارتقای اعتمادبه‌نفس کودک شوند. در ادامه این روش‌ها را توضیح می‌دهیم.
محبت و حمایت
کودکانی که احساس می‌کنند مورد محبت و حمایت قرار می‌گیرند، به احتمال زیاد اعتمادبه‌نفس بالاتری خواهند داشت.
تشویق
والدین باید در زمانی که فرزندشان خوب عمل می‌کند، از کلمات تشویق‌کننده و تحسین‌برانگیز استفاده کنند.
اجتناب از انتقاد
انتقاد از اشتباهات یا شکست‌های کودک می‌تواند به عزت نفس او آسیب برساند. در عوض، والدین باید بازخورد سازنده ارائه دهند و به فرزندشان در حل مشکل کمک کنند.
گذراندن زمان باکیفیت با هم
گذراندن زمان باکیفیت با هم می‌تواند به تقویت پیوند بین والدین و فرزند کمک کند. همین عمل می‌تواند اعتمادبه‌نفس کودک را افزایش دهد.
تعیین حد و مرز
تعیین مرزها و انتظارات واضح می‌تواند به کودکان کمک کند احساس امنیت و اعتمادبه‌نفس بیشتری داشته باشند.
ایجاد یک محیط امن و حمایتی
والدین باید محیطی امن و حمایتی در خانه ایجاد کنند که در آن کودکان احساس ارزشمندی کنند و بدانند که شنیده می‌شوند.
نقش مدرسه در اعتمادبه‌نفس کودکان
مدارس نیز نقش مهمی در ایجاد اعتمادبه‌نفس سالم در کودکان دارند. در این بخش برخی از راه‌های تأثیرگذاری مدارس بر اعتمادبه‌نفس کودکان را می‌آوریم.
فراهم آوردن محیط آموزشی ایمن و حمایتی
مدارس باید محیطی امن و حمایتی را فراهم کنند که در آن کودکان احساس ارزشمندی و احترام کنند. تلاش‌های آن‌ها باید دیده شود و نباید در محیطی قرار بگیرند که برای اشتباه کردن سرزنش شوند.
تشویق به مشارکت در فعالیت‌های فوق برنامه
فعالیت‌های فوق برنامه می‌تواند به کودکان کمک کند تا مهارت‌ها و علایق جدیدی پیدا کنند. همین امر می‌تواند اعتمادبه‌نفس آن‌ها را افزایش دهد.
ارائه فرصت برای رهبری
دادن فرصت‌هایی به کودکان برای رهبری و به عهده گرفتن مسئولیت‌ها می‌تواند به تقویت اعتمادبه‌نفس آن‌ها کمک کند. این گونه آن‌ها می‌بینند که می‌توانند از پس برخی از کارها برآیند و حتی آن‌ها را مدیریت کنند.
ترویج روابط مثبت
مدارس باید روابط مثبت بین دانش‌آموزان و کارکنان را تشویق کنند. این عمل می‌تواند حمایت عاطفی را برای کودکان فراهم کند. کودکان با داشتن حمایت عاطفی بهتر عمل می‌کنند و در نتیجه اعتمادبه‌نفس آن‌ها ارتقا می‌یابد.
ارائه بازخورد مثبت
معلمان باید کودکان را تشویق کنند و حتی با انجام کارهایی ساده به آنان بازخورد مثبت نشان دهند.
ارائه توجه فردی
ارائه توجه فردی به دانش‌آموزانی که نیاز به حمایت بیشتری دارند می‌تواند به افزایش اعتمادبه‌نفس و عملکرد تحصیلی آن‌ها کمک کند. برخی از کودکان برای پیشرفت تحصیلی و انجام کارها به توجه بیشتری نیاز دارند. در نتیجه نباید به حال خود رها شوند.
آموزش مهارت‌های مقابله‌ای
مدارس می‌توانند مهارت‌ها و راهبردهای مقابله‌ای را برای کمک به کودکان در جهت مقابله با استرس و موقعیت‌های دشوار آموزش دهند. اعتمادبه‌نفس کودکان با یادگیری این مهارت‌ها و رد شدن از موقعیت استرس‌زا ارتقا می‌یابد.
مقابله با قلدری
مدارس باید به قلدری و رفتارهای منفی که می‌تواند به اعتمادبه‌نفس کودکان آسیب برساند، رسیدگی کند و در این جهت آموزش‌هایی را به کودکان بدهند.
کلام آخر
شکل‌گیری اعتمادبه‌نفس بخشی ضروری از رشد کودک است. اعتمادبه‌نفس پایین می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر سلامت تحصیلی، اجتماعی و عاطفی کودک داشته باشد. والدین، مربیان و مدارس همگی می‌توانند در ارتقای عزت نفس و اعتمادبه‌نفس سالم در کودکان نقش داشته باشند. راهبردهایی مانند تشویق، تعیین اهداف قابل‌دستیابی، ارائه بازخورد مثبت، ایجاد یک محیط امن و حمایت‌کننده و آموزش مهارت‌های مقابله‌ای می‌تواند به کودکان کمک کند تا اعتمادبه‌نفس پیدا کنند.
