کودک خردسالی در جمع خانواده نشسته و چندین ساعت با گوشی خود سرگرم است؛ این تصویر تکراری و نگران‌کننده چند سالی می‌شود که به صحنه‌ای آشنا در خانواده‌ها تبدیل شده است. آیا این کودک واقعا آمادگی لازم برای داشتن گوشی را دارد؟! تحقیقات نشان می‌دهند درصد بسیار زیادی از نوجوانان به گوشی هوشمند دسترسی دارند و تعداد کودکانی که موبایل دارند روز به روز در حال افزایش است.
سونا چارایپوترا (Sona Charaipotra) یکی از نویسندگان «Parents» می‌گوید وقتی با درخواست دختر ۱۱ ساله خود درباره داشتن موبایل مواجه شد، نمی‌دانست دقیقا چه واکنشی باید نشان دهد. سونا از دخترش خواست مقاله‌ای درباره اینکه چرا باید موبایل داشته باشد بنویسد تا او را قانع کند. استدلال‌های دختربچه بسیار جالب بود. او نوشت:
«من اگر تلفن هوشمند داشته باشم می‌توانم از GPS یا همان سیستم موقعیت‌یاب استفاده کنم و در این صورت هرگز در شهر گم نمی‌شوم. بنابراین می‌توانید مرا در کلاس موسیقی بگذارید و خودتان بروید به کارهایتان برسید و من خودم با تاکسی اینترنتی به خانه برگردم. می‌توانم وقتی شما سر کار هستید، به کتابخانه بروم و به جای اینکه در آیپدم کتاب‌های الکترونیکی را دانلود کنم، کتاب‌های واقعی را بخوانم. با این کار زمان کمتری هم به نمایشگر آیپد یا گوشی خیره می‌شوم و کتاب‌های واقعی را لمس می‌کنم».
والدین در مواجهه با کودکان و علاقه‌ی آنها به داشتن موبایل، اغلب پاسخ‌های نامناسبی می‌دهند. اگر شما هم در چنین موقعیتی قرار گرفته‌اید یا احتمال دارد در آینده در این موقعیت قرار بگیرید همراه ما باشید تا آن را با هم بررسی کنیم.
کودک خود را بشناسید
اگرچه طبق آمار اکثر نوجوانان به تلفن همراه دسترسی دارند اما این بدان معنا نیست که آنها همگی آمادگی لازم را هم داشته‌اند. حتما حرف‌های زیادی درباره محدوده سنی مناسبی کودکان برای داشتن گوشی هوشمند شنیده‌اید اما فهمیدن اینکه فرزند شما از نظر مسئولیت‌پذیری، سازگاری و سلامت روان در چه جایگاهی قرار دارد، بسیار مهم است.
کافیست ببینید کودک شما در قبال تکالیف مدرسه، زمان تماشا کردن تلویزیون، آیپد یا انجام فعالیت‌های ورزشی تا چه اندازه مسئولیت‌پذیر و به قول معروف حرف‌گوش‌کن است. رفتار کودک خود در قبال این مسائل را می‌توانید به رفتار او در برابر داشتن گوشی هوشمند تعمیم دهید.
دکتر ژان تونگ (Jean Twenge) مادر ۳ کودک و استاد روانشناسی می‌گوید: «کودکان می‌توانند از طریق مسئولیت‌پذیری در قبال تکالیف مدرسه و کارهایی که به آنها محول می‌شود، آمادگی خود برای داشتن موبایل را به والدینشان نشان دهند».
او می‌گوید: «اگر کودک شما در انجام وظایف روزانه‌ی خود خوب عمل می‌کند و چنانچه به دلیل نرسیدن به خواسته‌هایش عصبانی نمی‌شود و می‌تواند قوانین موجود در خانه را رعایت کند، یعنی نشانه‌هایی از آمادگی او برای داشتن تلفن همراه موجود است. اما کودکانی هم هستند که گرچه رفتار خوبی از خود نشان می‌دهند اما در مواجه با اتفاقات ناگهانی، کنترل درستی روی رفتار خود ندارند. همچنین خریدن موبایل برای کودکانی که دچار افسردگی یا اضطراب هستند و رها کردنشان در شبکه‌های اجتماعی، می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به آنها وارد کند».
دکتر تونگ می‌افزاید: «نگرانی اصلی والدین این است که با خرید موبایل برای کودک، مشکلات و آسیب‌های زیادی که در فضای آنلاین به شکل بالقوه وجود دارد، پیش روی کودکان قرار می‌گیرد که بیشتر آنها در اپلیکیشن‌های شبکه اجتماعی است. تحقیقات نشان می‌دهد بیشتر مشکلات رفتاری کودکانی که گوشی هوشمند دارند، ارتباط مستقیمی با زمان صرف شده‌ی آنها در شبکه‌های اجتماعی دارد. رسانه‌های اجتماعی علاوه بر ایجاد حس اضطراب و افسردگی ممکن است مسائلی را به کودک یاد دهند که هنوز آمادگی آن را ندارد».
مشکل اساسی دیگر، دسترسی کودکان به تصاویر خشونت‌آمیز، مستهجن و فیلم‌های نامناسب در بستر شبکه‌های اجتماعی است. دکتر تونگ تاکید می‌کند که فکر نکنید کودکان به دنبال چنین چیزهایی هستند اما بستر فناوری و شبکه‌های اجتماعی ممکن است چنین چیزهایی را هم به کودکان نشان دهد.
بسیاری از پدر و مادرها فکر می‌کنند کودکان هم مثل آنها رفتار مشابهی در قبال داشتن تلفن همراه دارند، اما این تصور کاملا اشتباه است و باید برای بچه‌ها محدودیت‌هایی جهت استفاده از موبایل در نظر گرفته شود که این کار بر عهده والدین است. البته به این نکته هم توجه داشته باشید که کودکان بسیار باهوش هستند و می‌توانند محدودیت‌های والدین را دور بزنند، بنابراین حتما با دقت رفتار کودک خود در قبال گوشی را زیر نظر داشته باشید.
از جایگزین‌های کوچک شروع کنید
اگر فکر می‌کنید کودک شما هنوز برای داشتن یک گوشی هوشمند آمادگی لازم را ندارد، می‌توانید به عنوان والدین جایگزین‌هایی برای رفع نیازهای کودک در نظر بگیرید و گام به گام به سمت خرید گوشی پیش بروید.
دکتر تونگ که تحقیقات گسترده‌ای درباره رابطه‌ی فناوری و رسانه‌های اجتماعی بر کودکان و والدین انجام داده است عقیده دارد: «خیلی از پدر و مادرها برای اینکه از موقعیت جغرافیایی کودک خود مطلع باشند یا سلامت جسمی او را ارزیابی کنند، فکر می‌کنند باید حتما گوشی هوشمند خریداری کنند. در حالی که با خرید یک ساعت یا مچ بند هوشمند، تمام آنچه می‌خواهند را بدست می‌آورند».
برخی از ساعت‌های هوشمند قابلیت نصب سیم‌کارت، دسترسی به اینترنت، چت کردن و حتی تماس گرفتن را دارند و در واقع نسخه‌ای کوچک و محدود از یک گوشی هوشمند هستند. بنابراین می‌توانید با این گجت آغاز کنید و کودک خود را قدم به قدم به سمت تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر هدایت کنید.
دکتر دیویا دودیا (Divya Dodhia) مشاور کودکان و خانواده می‌گوید: « خرید ساعت هوشمند برای کودکان می‌تواند اولین قدم برای آماده کردن کودکان برای داشتن تلفن همراه باشد. ساعت‌های هوشمند دسترسی کمتری به شبکه‌های اجتماعی دارند، موقعیت مکانی را نشان می‌دهند و می‌توانید متوجه شوید فرزند شما در طول روز به چه مکان‌هایی رفته است».
دکتر دودیا که مادر دو دختر است می‌گوید: «خرید ساعت هوشمند می‌تواند امتحان خوبی برای سنجش مسئولیت‌پذیری کودک شما باشد. با رفتاری که کودک شما در قبال ساعت هوشمند نشان می‌دهد متوجه می‌شوید آیا آمادگی داشتن گوشی هوشمند را دارد یا خیر».
علاوه بر این، گوشی‌های نه چندان هوشمندی هم در بازار وجود دارند که مناسب کودکان است. این گوشی‌ها دسترسی محدودتری به اینترنت دارند، اپلیکیشن‌های کمتری روی آنها نصب می‌شود و بیشتر به عنوان وسیله‌ای برای تماس بین والدین و کودکان مورد استفاده قرار می‌گیرند. می‌توانید در گام اول، گوشی‌های ساده را برای کودک خود خریداری کنید.
بیشتر بخوانید: ۹ فایده مهم بازی‌های ویدیویی برای کودکان
با کودکتان قول و قرار بگذارید
وقتی مطمئن شدید کودک شما برای داشتن گوشی هوشمند آمادگی لازم را پیدا کرده، وقت آن رسیده که با او قول و قرار بگذارید و درباره قوانین و انتظارات خود با کودک صحبت کنید. البته هر کودک و هر خانواده قوانین خاص خود را دارد اما برخی اصول اساسی وجود دارند که بهتر است خانواده‌ها به آنها توجه کنند.
به عنوان مثال با توجه به سن کودک، بهتر است زمان خاصی برای استفاده از گوشی برای او در نظر بگیرید و از او قول بگیرید که حتما به این زمان پایبند باشد.
جولیانا ماینر (Julianna Miner) مادر دو فرزند و نویسنده کتاب «پرورش هوش تصویری کودک» می‌گوید: «می‌توانید یک قرارداد مکتوب بین خود و فرزندتان تنظیم کنید و در آن درباره مدت زمان و شیوه‌ی استفاده کودک از گوشی هوشمند صحبت کنید».
دکتر ماینر و دکتر تونگ هردو موافق این موضوع هستند که در قانونی که برای داشتن گوشی کودک تنظیم می‌کنید باید این مورد ذکر شود که قبل از خواب به هیچ وجه نباید تلفن همراه داشته باشند. این موضوع البته برای بزرگسالان هم صدق می‌کند. دکتر تونگ می‌گوید: «برای کودکان کوچکتر زمان خواب باید به دقت رعایت شود و تلفن همراه می‌تواند در این زمینه اختلال ایجاد کند».
فارغ از بحت زمان، برخی از مکان‌ها و موقعیت‌ها هم هستند که در آنها نباید تلفن همراه استفاده شود. کودک شما باید بداند که در مهمانی‌ها، سر میز شام و یا گردش و سفر، در دست گرفتن گوشی هوشمند کار درستی نیست. هرچقدر کودکتان بزرگتر می‌شود، قوانینی که برای او در نظر گرفته‌اید را دقیق‌تر کنید تا با روحیات او سازگارتر باشد. نترسید! کودکان در حال رشد و تغییر هستند، پس قوانین هم باید تغییر کنند.
برای کودکت خود یک نمونه‌ی عملی باشید
اگر می‌خواهید برای فرزند خود گوشی هوشمند بخرید و قوانینی برای زمان و مکان استفاده از آن تنظیم کنید، می‌بایست به خودتان هم نگاهی بیندازید. آیا معتاد گوشی هستید؟ آیا دائما در حال چت کردن یا سر زدن به پست‌های اینستاگرامی هستید؟ در این صورت وضع قوانین سفت و سخت برای کودکان، در حالی که شما را تماشا می‌کنند، کار بیهوده‌ای خواهد بود.
دکتر ماینر می‌گوید: «یکی از راه‌هایی که می‌تواند اضطراب کودکان درباره میزان استفاده از گوشی را کم کند این است که درباره استفاده‌ی خودتان از تلفن همراه صادق باشید. می‌توانید این سوال را از کودک خود بپرسید: «فکر می‌کنی من زیاد از موبایل استفاده می‌کنم؟» اگر پاسخ کودک شما مثبت بود او را قانع کنید که شما بخشی از کارهای روزانه‌ی خود را با موبایل انجام می‌دهید و استفاده از گوشی در افراد مختلف متفاوت است.
به این نکته هم توجه داشته باشید که اگر از کودک خود می‌پرسید: «با گوشی چه کار می‌کنی؟ با کی حرف می‌زنی؟ به کی پیام می‌دهی؟ چه چیزی تماشا می‌کنی؟» او هم به خودش حق می‌دهد سوالاتی مشابه را از شما بپرسد. پس به راحتی و بدون عصبانیت به تمام این پرسش‌ها پاسخ بدهید.
سخن پایانی
خرید گوشی هوشمند برای کودکان با توجه به اینکه این روزها بسیاری از کلاس‌های آموزشی آنلاین برگزار می‌شوند و تماشای بسیاری از محتواها تصویری شده، امری اجتناب‌ناپذیر است. اما برای اینکه کودک خود را با تکنولوژی و مخصوصا شیوه استفاده از تلفن همراه آماده کنید، شاید بهتر باشد در گام اول گجت‌هایی همچون ساعت هوشمند بخرید، سپس گوشی‌های ساده‌تر را برای او تهیه کنید و وقتی مطمئن شدید آمادگی لازم به وجود آمده است، گوشی هوشمند را برای کودک خود خریداری کنید. تنظیم قوانین زمانی و مکانی استفاده از گوشی برای نیز بسیار ضروری است و باید به آن توجه کنید.
نظر شما چیست؟ شما از چه زمانی به کودک خود اجازه استفاده از موبایل دادید؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.
بیشتر بخوانید: همه آنچه که والدین باید درباره متاورس بدانند
