فصل زمستان کم کم نزدیک می‌شود و با توجه به ماندگاری همه‌گیری کرونا، کودکان و والدین همچنان با پیچیدگی آموزش‌های مجازی دست و پنجه نرم می‌کنند. همه ما امیدوار بودیم که تا پاییز ۱۴۰۰ اوضاع به شرایط عادی و قبل از این همه‌گیری بازگردد، اما به نظر می‌رسد که فعلا خبری از پایان پاندمی نیست. در واقع، هنوز دنیا در نگرانی به سر می‌برد و والدین هم پاسخی برای این شرایط ندارند.
بسیاری از دانش آموزان در این دوران برای بهره‌مندی از فناوری و وسایل تکنولوژیک و ایمنی غذایی با چالش‌هایی رو‌به‌رو هستند و تاریخ بازگشایی کامل مدارس نیز مشخص نیست.
ما نمی دانیم که فرزندانمان چه زمانی می‌توانند پدربزرگ و مادربزرگ خود را در آغوش بگیرند، بدون دغدغه و فاصله‌گذاری اجتماعی با دوستان خود ارتباط داشته باشند و یا ورزش‌هایی را که دوست دارند را با همسالان خود انجام دهند. بسیاری از ما پدر و مادرها، در مباحث کلاس دوم یا ریاضیات کلاس پنجم، تخصصی نداریم. حتی والدینی که می‌توانند محیطی امن و سالم برای فرزندانشان فراهم کنند نیز گاهی در تامین آرامش این محیط و حمایت عاطفی از فرزندانشان به مشکل می‌خورند.
۳ راهکار زیر روش‌هایی علمی و اثبات شده برای بهبود این شرایط و نحوه کمک والدین به فرزندانشان در مقابله با همه‌گیری کرونا است که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.
ابتدا ماسک اکسیژن خود را روی صورت خود قرار دهید
فرزندان تنها کسانی نیستند که در حال حاضر با استرس دست و پنجه نرم می‌کنند. ما هم به عنوان پدر یا مادر، تحت فشار شدیدی هستیم. بسیاری از ما تلاش می‌کنیم تا در کنار مشاغل تمام وقت خود و انجام وظایف معمول روزانه در تربیت فرزندانمان، محیطی مناسب برای یادگیری آن‌ها از طریق آموزش مجازی فراهم کنیم. در شرایطی که همه‌گیری بسیاری از ما را خانه‌نشین کرده، برآمدن از پس همه این کارها، کار ساده‌ای نیست.
زدودن حواس‌پرتی و متمرکز ماندن در این شرایط، امری دشوار است و نیاز به مقدار زیادی «خودتنظیمی – Self Regulation» دارد که حتی با وجود آن باز هم خستگی این روزها در کمین می‌ماند. خودتنظیمی یعنی آگاهی از اینکه در این شرایط، احساس نیاز به استراحت، عصبانیت و میل به رها کردن اموری طبیعی هستند. این مهارتی است که هنگام از دست رفتن تمرکز و لبریز شدن کاسه صبر به کمک ما می‌آید تا خود را ببخشیم و آگاهیمان را از دست ندهیم. خودتنظیمی یعنی تلاش برای به دست آوردن تمام ابزارهایی که برای گذران یک روز به آن نیاز داریم، چه حمایت شریک عاطفی و دوست و آشنا باشد چه جا باز کردن زمانی از روز برای استراحت.
در خطوط هوایی، به ما گفته می‌شود که در شرایط اضطراری، قبل از هر کاری و کمک به اطرافیان، ابتدا ماسک اکسیژن خود را قرار دهیم. همین امر در مورد سلامت روان نیز صدق می‌کند. فرزندان، نه تنها از ما یاد می‌گیرند، بلکه با ما هماهنگ شده و خودتنظیمی را از ما می‌آموزند. آن‌ها برای تمرکز و مدیریت احساساتشان، به ما نگاه می‌کنند.
استفاده بهینه از الگوهای رفتاری
هر کدام از ما بهتر از هر کسی، بچه‌هایمان را می‌شناسیم. مثلا شاید کودک شما هر روز، حوالی ۲ بعدازظهر تمرکزش را به‌طور کامل از دست می‌دهد یا در هنگام شروع کلاس خاصی، بی‌قرار و عصبانی می‌شود. در این مواقع کودکان معمولا مکانیسمی برای مقابله با شرایط در پیش می‌گیرند. مکانیسمی که ممکن است به سادگی خوردن یک خوراکی یا تنقلاتی خاص باشد.
استفاده از برنامه‌هایی مانند «زوم – Zoom» برای برگزاری جلسات کاری مجازی، برای بزرگسالان هم دشوار است دیگر چه برسد به دانش‌آموزان که شرکت در کلاس‌های مجازی با برنامه‌هایی از این دست برایشان همچون شکنجه است.
ما در نقش پدر و مادر، باید الگوهای رفتاری فرزندان خود را شناخته و به آن ها کمک کنیم زمانی که تمرکزشان رو به افول می‌رود همچنان در کلاس حضوری فعال داشته باشند. در این مواقع سعی کنید بدن آن‌ها را درگیر کنید. استفاده از ابزارهایی مانند هدفون بی‌سیم که به بچه‌ها کمک می‌کند تا در میانه کلاس از جا بلند شده و کش و قوس بیایند یا نشستن روی توپ‌های تعادلی، به آن‌ها کمک خواهد کرد تا پایان کلاس دوام بیاورند. همچنین می‌توان در بازه زمانی صرف ناهار، بچه‌ها را بیرون برده یا بین کلاس‌ها با آن‌ها به رقص و بازی بپردازیم.
تشخیص و یادداشت این الگوها به ما کمک می‌کند یاد بگیریم که چه زمانی کودکمان را با انجام این فعالیت‌‌ها آرام کنیم. به اشتراک گذاشتن این مشاهدات با معلمان فرزندمان نیز می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا بدانند هر لحظه باید انتظار چه رفتاری را داشته باشند یا چه زمانی انعطاف‌پذیری بیشتری نشان دهند.
علاوه بر این، شناخت الگوها می‌تواند به ما کمک کند تا روتین بهتری متناسب با نیازهای کودکمان داشته باشیم و الگوهای جدید و سالم‌تری برای او ایجاد کنیم. یادتان باشد وجود برنامه‌ای از پیش تنظیم شده به آن‌ها کمک می‌کند تا تمرکز بهتر و احساس امنیت بیشتری داشته باشند. با این حال، نباید فراموش کنیم که تا حدی انعطاف پذیری داشته باشیم. برنامه‌‌ریزی ما باید با هدف تامین امنیت ریخته شود و قابل پیش‌بینی باشد، اما نه به هر قیمتی! از آنجایی که در شرایط حاضر، عوامل زیادی تحت کنترل ما نیستند، دادن حق انتخاب به بچه‌ها تا حد ممکن، اهمیت زیادی دارد.
اولویت‌بندی هدف
داشتن حس هدفمندی برای سلامت جان و روان ما بسیار ضروری و در شرایط کنونی از همیشه مهم‌تر است. در مورد کودکان هم این قضیه کاملا صدق می‌کند. قبل از کرونا، دنیا مکان بسیار بزرگی بود، اما حالا کودکان حتی اگر حیاط خلوتی برای بازی داشته باشند، خوش شانس محسوب می‌شوند.
آن‌ها از دوستان، معلمان و حتی برخی از اعضای خانواده خود جدا افتاده، از عادات و برنامه‌های آشنا و اطمینان‌بخش خود محروم شده‌اند و این نبود ساختار می‌تواند برای آن‌ها خلا احساسی ایجاد کند.
از این رو باید به بچه‌ها کمک کرد تا با کشف سرگرمی و علایق جدید، اهدافی تازه بیابند. برای مثال برای یک بچه علاقه‌مند به بازی‌های کامپیوتری، این سرگرمی می‌تواند ایجاد یک کانال آپارات و تولید ویدئوهایی در مورد این بازی‌ها و آموزش آن‌ها به هم‌سن و سالان خود باشد و یا برای کودکی دیگر که به تاریخ طبیعی علاقه دارد ساخت محتوا با موضوع تاریخچه کره زمین و ساکنان قدیمی و غول‌پیکر آن دوران یعنی دایناسورها، هدفی دلچسب و هیجان‌انگیز باشد.
ما به عنوان پدر و مادر، می‌توانیم از طریق گفتگو با فرزندان خود به هدفمندی و توسعه فکر آن‌ها کمک کنیم. در واقع، اختصاص زمان برای وقت‌گذرانی با فرزندان اهمیت زیادی دارد. آن‌ها را در آغوش بگیریم، در مورد مسائل روز با آن‌ها صحبت کرده و گفتگوهایی جدی داشته باشیم. شرایط این روزهای دنیا، تاثیرات تغییرات زیست محیطی، مسائل نژادی و موضوعات دیگری از این دست، بدون شک می‌تواند زمینه‌ساز بحث‌های معنادار زیادی برای تبادل نظر و مشارکت کودکان در گفتگو باشد. از کنجکاوی فرزندان خود حمایت کرده و دانسته‌های خود را با معلم فرزندانمان به اشتراک بگذاریم، تا آن‌ها نیز بتوانند کلاس‌های مجازی را به محیط‌هایی جذاب‌تر و معنادارتری تبدیل کنند.
باید بدانیم که همه‌گیری کرونا هنوز به پایان نرسیده است و به گفته کارشناسان بهداشت باید خود را برای زمستانی سخت آماده سازیم. در کنار مشکلات مربوط به این ماجرا هر کدام از ما، مشکلات و دغدغه‌های دیگری داریم که باید آن‌ها را مدیریت کنیم.
بهتر است از همین امروز وقت گذاشته و مهارت‌ها و ابزارهای مورد نیاز برای محافظت از سلامت روان خود و فرزندانمان در ماه‌های آینده را فراهم کنیم.
