اغلب کودکان وقتی عادات روزانه سالم و روال هایی مثبت برای زمان خواب داشته باشند، بیشتر آرام شده و بهتر می‌خوابند. اما اگر این کودکان با زمان خواب یا نحوه خوابیدن مشکل داشته باشند، مجموعه‌ای از استراتژی‌های رفتاری می‌تواند به آنها کمک کند.
به یاد داشته باشید خواب کافی و با کیفیت یکی از عوامل مهم در سلامتی، رشد و یادگیری کودکان است. راه‌های ساده زیادی برای بهبود خواب بچه‌ها وجود دارد اما اگر نگران تاثیر بد خوابی فرزندتان روی سلامتی، عملکردش در مدرسه و روابط او هستید، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید.
فرزند من در حین به خواب رفتن، تکان‌های ناگهانی می خورد. چه اتفاقی دارد می افتد؟
این تکان ها احتمالا «سقوط های خوابگاهی – hypnagogic jerks» هستند؛ نوعی تیک یا حرکات سریع و غیر ارادی عضلات بازو و پاها که حین به خواب رفتن فرزندتان اتفاق می‌افتند و احساسی شبیه سقوط از بلندی دارند. نزدیک به ۷۰% کودکان و بزرگسالان سقوط‌های خوابگاهی دارند. خستگی، تنش و یا کمبود خواب باعث تشدید این تیک غیرارادی می‌شود، بنابراین چک کردن عادات خواب فرزندتان می‌تواند ارزشمند باشد. اگر مشاهده می‌کنید که این تکان‌ها به جای فقط یک یا دو حرکت سریع، به صورت متناوب تکرار شده یا در طول شب اتفاق می‌افتند، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
مطالب مرتبط: ۱۰ توصیه برای آن که کودک شما بهتر بخوابد
آیا اینکه همیشه من باید فرزند مدرسه ای خود را برای مدرسه بیدار کنم طبیعی است؟
اگر همیشه صبح‌ها شما باید فرزندتان را برای رفتن به مدرسه بیدار کنید، این احتمال وجود دارد که او به اندازه کافی نمی‌خوابد. اکثر کودکان دبستانی، اگر خواب کافی داشته باشند، صبح خودشان از خواب بیدار می‌شوند. عادات خواب فرزندتان را چک کنید و اگر نگران هستید به پزشک عمومی خود مراجعه کنید.
فرزندم شب ها خروپف می کند و بریده بریده نفس می کشد. آیا باید نگران باشم؟
سرماخوردگی یا گرفتگی بینی می تواند موجب خروپف شود و معمولا بعد از برطرف شدن این عوامل خروپف نیز از بین می‌رود. اما اگر این مشکل از بین نرفته و اکثر شب‌ها، حتی زمانی که کودکتان سر حال است اتفاق بیفتد، می تواند نشانه «آپنه» یا «وقفه تنفسی در خواب – apnoea sleep obstructive» باشد.
آپنه یا وقفه تنفسی باعث می‌شود تنفس فرزندتان در هنگام خواب دچار وقفه‌های کوتاه شود. بنابراین اگر مشاهده می‌کنید کودکتان مدام خروپف می‌کند، هنگام خواب نفسش قطع می‌شود، برای نفس کشیدن سخت تلاش می‌کند، از دهان نفس می‌کشد، شب‌ها مرتب غلت می زند و می چرخد و یا در طول شب زیاد عرق می‌کند، به پزشک خود مراجعه کنید.
کودک چه زمانی باید چرت زدن را کنار بگذارد؟ چرت زدن باید چه مدت باشد؟
حدود یک چهارم کودکان تا سن ۳ سالگی و نیمی دیگر در سنین ۳ تا ۴ سالگی چرت زدن را کنار می گذارند. اکثر کودکان، اگر شب به اندازه کافی بخوابند، تا سن ۵ سالگی چرت زدن را کنار گذاشته‌اند. چرت زدن می‌تواند از ۳۰ دقیقه تا حدود ۲ ساعت ادامه داشته باشد.
اگر در زمان خواب درگیری دارید، سعی کنید به فرزندتان اجازه دهید در طول روز، چرت کوتاه تری بزند. اگر فرزندتان نمی‌خواهد در روز چرت بزند، سعی کنید زمانی برای آرام گرفتن و استراحت در اتاق خودش فراهم کنید. او را تشویق کنید در سکوت کاری مانند مطالعه یک کتاب انجام دهد.
جالب ترین ها: کابوس در کودکان: علت و راه کارها
اگر فرزندم با بدخلقی از خواب بیدار شود، چه معنایی دارد؟
اگر فرزندتان با بدخلقی از خواب بیدار می‌شود، دلیل آن به احتمال زیاد اینست که به اندازه کافی نخوابیده است. اما اگر فرزندتان متناسب با سنش خواب کافی دارد، این بدخلقی نشانه کیفیت پایین خواب اوست. اگر فرزندتان خروپف شبانه دارد یا بسیار بی قرار است، به پزشک خود مراجعه کنید تا فرزندتان را برای مشکل خواب معاینه کند.
چگونه می توانم فرزندم را متقاعد کنم قبل از نیمه شب بخوابد؟
در اینجا ایده هایی برای کمک به فرزندتان برای زودتر خوابیدن آمده است:
- فرزندتان را تشویق کنید هر روز در حول و حوش یک زمان مشخص به تخت خواب رود و از خواب بیدار شود. این کار کمک می‌کند ساعت بدنی فرزندتان روالی منظم پیدا کند. برای مثال، در روزهای تعطیل آخر هفته یک ساعت خواب اضافی در صبح ایرادی ندارد، اما بهتر است از خواب طولانی‌تر جلوگیری کنید.
- از دیر وقت غذا خوردن در هنگام شب جلوگیری کرده و فرزندتان را تشویق کنید صبحانه ای سالم بخورد.
- به فرزندتان فرصتی زیادی – مثلا حدود ۴۰ دقیقه – زمان بدهید تا قبل از خاموش شدن چراغ‌ها برای خواب، فعالیت‌هایی آرامبخش انجام دهد. فعالیت‌هایی همچون خواندن کتاب یا مجله، نقاشی کردن، نوشتن، کارت بازی یا درست کردن پازل.
- وسایل الکترونیک محرک اتاق خواب فرزندتان را حداقل یک ساعت قبل از زمان خواب خاموش کنید. این مورد شامل تمامی وسایل دارای صفحه نمایش مانند موبایل، تبلت، صفحات کامپیوتری و تلویزیون می‌شود.
در دوران بلوغ، ملاتونین یا همان هورمون خواب در ساعات دیرتری از شب، نسبت به سال‌های اول زندگی، ترشح می‌شود. این موضوع روی ساعت بیولوژیکی بدن کودکان تاثیر می گذارد و به این معناست که فرزندتان می خواهد شب ها دیرتر به تختخواب رفته و صبح‌ها دیرتر بیدار شود. فرزند نوجوانتان اگر زمانِ خوابی مشخص برای شب هایی که فردای آن به مدرسه می رود، داشته باشد، خواب با کیفیت‌تری تجربه می‌کند و احتمالا در مدرسه کارکرد بهتری خواهد داشت.
مطالب مرتبط: مثبت اندیشی: عادتی پسندیده برای فرزندان و والدین
در طول روز چه کارهایی می توانم انجام دهم تا خواب فرزندم را بهبود دهد؟
راه‌کارهای زیر را اگر در طول روز انجام دهید، ممکن است به بهبود خواب فرزندتان در شب کمک کنند:
- به فرزندتان صبحانه‌ای سالم بدهید تا ساعت بدنش شروعی پرقدرت داشته باشد.
- فرزندتان را تشویق کنید در طول روز و به خصوص صبح ها، تا حد امکان نور طبیعی دریافت کند.
- فرزندتان را تشویق کنید از نظر جسمانی فعال باشد و ورزش کند.
- فرزندتان را از کافئین موجود در نوشابه های انرژی زا، قهوه، چای، نوشابه و شکلات دور نگه دارید، به خصوص در اواخر بعدازظهر و عصرها.
- اطمینان حاصل کنید که فرزندتان یک وعده غذای عصرانه را در زمانی معقول می خورد. احساس گرسنگی یا سیری بیش از حد قبل از رفتن به تخت می‌تواند فرزندتان را هشیار و دچار ناراحتی کند.
فرزندانم در زمان خواب و وقتی شریک زندگی‌ام تازه از سر کار به خانه می رسد، بیش از حد هیجان زده می‌شوند. چه کاری می‌توانم انجام دهم؟
به خانه رسیدن همسرتان ممکن است برای فرزندان امری مفرح و هیجان انگیز باشد و شریک زندگی‌تان هم احتمالا می‌خواهد زمانی را با بچه‌ها بگذراند. این موضوع تنها زمانی تبدیل به یک مشکل می شود که منجر به یک بازی پر سروصدا و فعال شده که باعث شود فرزندان‌تان به سختی برای خوابیدن در تخت خواب آرام و قرار گیرند.
جالب ترین ها: ۷ راه کار برای داشتن کودکی بخشنده
با همسرتان در مورد ایجاد یک روال خانوادگی صحبت کنید که برای خانواده شما موثر باشد. روالی شامل یک ساعت وقت گذراندن در سر و صدای کم و زیر نور ملایم قبل از وقت خواب کودکان. اگر برای همسرتان مقدور نیست زودتر به خانه برسد ممکن است بتواند قبل از خاموش کردن چراغ ها، با فرزندان‌تان به آرامی کمی کتاب بخواند.
چگونه می توانم وقت خواب فرزندم را جلو بکشم؟
برای این کار از وقت خواب کنونی او شروع کرده و حدود هر ۲ روز یک بار، ۱۵ دقیقه آن را جلو بکشید تا بتوانید به تدریج تغییر مورد نظر خود را اعمال کنید. اکثر کودکان ظرف ۲۰ دقیقه از رفتن به تخت، خوابشان می‌برد. اگر فرزندتان بعد از خاموشی چراغ ها، بیش از ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در تخت خواب بیدار مانده است، احتمالا لازم است پیش از اینکه این زمان را دوباره جلو بکشید، وقت خواب او را برای ۲ هفته در همان زمان نگه دارید.
فرزندم خوابگردی می کند. چه کارهایی باید انجام بدهم؟
ابتدا چک کنید که آیا فرزندتان خواب کافی دارد یا خیر. وقت خواب زودتر یا وقت خواب منظم، ممکن است خوابگردی را کاهش دهد.
اگر فرزندتان خوابگردی می کند، با برداشتن موانع سر راه او در اتاق خواب و راهروها، قفل کردن درهای جلو و پشت خانه، برطرف کردن خطراتی که باعث افتادن می شوند و برداشتن اشیای تیز در آن اطراف، اطمینان حاصل کنید که او ایمن است.
حدود ۷ تا ۱۵ درصد از کودکان خوابگردی می کنند و بسیاری از آنان در خواب حرف می زنند. معمولا، جای نگرانی وجود ندارد. کودکان اغلب در نوجوانی این عادات را کنار می‌گذارند، ولی اگر نگران هستید، به پزشک خود مراجعه کنید.
چگونه می توانم فرزندم را متقاعد کنم در تختخواب خودش بخوابد؟
در اینجا ایده‌هایی آمده است که به فرزندتان کمک می‌کنند در تختخواب خودش بخوابد:
- یک روال وقت خواب منظم ایجاد کنید. برای مثال: اول حمام، بعد داستان و در نهایت تختخواب.
- چک کنید که اتاق خواب فرزندتان روشنایی کمی داشته و به اندازه کافی آرام باشد.
- عادات خواب خوب را در طول روز تشویق کنید. برای مثال: دریافت نور آفتاب زیاد و ورزش کردن.
- تلاش فرزندان برای تغییر الگوهای خوابش را تحسین کنید. استفاده از سیستم پاداش‌دهی برای سوق دادن فرزندان به ایجاد عادات مناسب همواره موثر است.
اگر برای ایجاد تغییردر روال وقت خواب و عادات خواب فرزندتان برنامه ریزی می کنید، احتمالا بهتر است که اول برنامه‌های خود را برای فرزندتان توضیح دهید. در ضمن در پیگیری برنامه ثبات داشته باشید.
چگونه می توانم از عهده ترس‌ها و نگرانی های وقت خواب فرزندم برآیم؟
می توانید استراتژی‌های آرامش‌دهی به هنگام خواب را برای غلبه بر نگرانی های وقت خواب امتحان کنید. برای مثال، با فرزندتان در مورد ترس‌هایش صحبت کنید یا از او بخواهید سعی کند افکارش را در یک دفتر روزنگار بنویسد. نرمش‌های تنفسی و تمرینات ریلکس کننده عضلات نیز ممکن است مفید باشند.
چگونه می توانم از صدا زدن و بیرون آمدن از تختخواب فرزندم در شب جلوگیری کنم؟
اگر فرزندتان زیاد صدایتان می‌زند و از تختخواب بیرون می‌آید، بهتر است وقت خواب یک چک‌لیست انجام دهید تا ببینید آیا فرزندتان همه کارهایی که ممکن است باعث شود دیرتر صدایتان کند را انجام داده یا نه. آیا آب خورده است؟ توالت رفته است؟ دندان‌هایش را مسواک زده است؟ وقتی فرزندتان در تختخواب است، بگذارید بداند که انتظار دارید بی‌سروصدا در تخت بماند تا خوابش ببرد.
در ارتباط با تکان تکان سر و تاب خوردن فرزندم در هنگام خواب چه کاری باید انجام دهم؟
کوبیدن سر، تاب دادن بدن و تکان‌تکان سر، همگی جزو «اختلالات حرکتی ریتمیک – Rhythmic movement disorder» هستند. این اختلال شامل تکان‌های متناوب سر، گردن و عضلات بزرگ بدن در هنگام خواب است. این حرکات تقریبا همیشه بی ضرر هستند، و فرزندتان به احتمال زیاد آنها را کنار می‌گذارد. سعی کنید این رفتارها را نادیده بگیرید و روش هایی برای کاهش سروصدا و ایمن نگه داشتن و فرزندتان پیدا کنید.
برای مثال می‌توانید تختخواب را از دیوار دور کنید و پیچ های تختخواب را چک کرده و آنها را محکم کنید. بعضی وقت‌ها، جابه‌جا کردن تشک و قرار دادن آن روی زمین در وسط اتاق می‌تواند به کاهش مزاحمت برای بقیه اعضای خانواده کمک کند.
بعضی وقت ها، فرزندم پریشان، گریان و تسلی ناپذیر از خواب بیدار می شود. چه کارهایی باید انجام بدهم؟
اگر فرزندتان به تسکین دادن یا آرام کردن شما واکنش نشان ندهد، ولی حالش خوب باشد، ممکن است «هراس شبانه – Night Terror» داشته باشد. هراس شبانه نوعی اختلال خواب است که شخص مبتلا به آن با ترس شدید و در حالی که هنوز خواب است از حالت خواب برمی‌خیزد. این اختلال معمولا علایمی شدیدتر از کابوس دارد. آرامش خود را حفظ کنید و از بیدار کردن یا دست زدن به فرزندتان خودداری کنید، مگر اینکه در معرض خطر صدمه زدن به خود باشد.
مشاهده هراس های شبانه می تواند پریشان کننده باشد، ولی این هراس ها به فرزندتان صدمه ای نمی‌زنند و او آنها را صبح به یاد نخواهد آورد. اگر نگران سلامتی فرزندتان هستید یا هراس‌های شبانه او طولانی مدت یا خشن به نظر می‌رسند، به پزشک خود مراجعه کنید.
وقتی فرزندم کابوس می بیند، چه کارهایی باید انجام دهم؟
اگر فرزندتان بعد از یک کابوس از خواب بیدار شد، برای او توضیح دهید که تنها یک خواب بد دیده است. بگذارید فرزندتان بداند که همه چیز رو به راه و او ایمن است. یک بوسه و بغل ممکن است به آرام شدن فرزندتان کمک کند. در مورد اتفاق‌های طول روز که ممکن است محرک ایجاد این کابوس ها شوند، هشیار باشید. مواردی همچون تماشای یک برنامه تلویزیونی ترسناک.
اگر فرزندتان کابوس می بیند و در طول روز نیز همچنان اضطراب دارد، ایده خوب این است که جویای دریافت مشاوره تخصصی شوید. اگر فرزندتان رویدادی تکان دهنده را تجربه کرده است و در مورد آن کابوس می‌بیند نیز باید کمک حرفه‌ای دریافت کنید.
فرزند دارای اوتیسم من خوب نمی خوابد. چگونه می توانم به او کمک کنم؟
شما می توانید با استفاده از استراتژی های رفتاری رایج، بسیاری از مشکلات خواب در کودکان دارای اوتیسم را مدیریت کرده و بر آنها غلبه کنید. تقویت عادات خوب خوابیدن برای کودکان دارای اوتیسم نیز موثر هستند. مواردی چون وقت خواب منظم و روتین‌های وقت خواب مثبت.
