اهمیت بازی‌ های کودکان و نقش آن در رشد تخیل کودکان خردسال

بازی با کودک تاثیرات مثبتی بر او می‌گذارد. در واقع اهمیت این کار به اندازه‌ای است که جز لاینفک رشد کودک است. بازی برای مواجهه با چالش‌های شناختی، عاطفی، فیزیکی و حتی درمان اندوه و مشکلات روحی کودک ضروری است. بازی نقش مهمی در تقویت روابط کودک با شبکه اطرافیان ایفا می‌کند. این شبکه تنها محدود به رابطه والدین و فرزند نیست. بلکه به تعاملات کودک با سایر افراد مانند همسالان و معلمان نیز بازمی‌گردد.

از سوی دیگر بازی کردن بچه‌ها، ظرفیت یادگیری آن‌ها را افزایش می‌دهد. کودکان از این طریق یاد می‌گیرند تخیل خود را برای عرصه‌های مختلف زندگی به کار بگیرند. آن‌ها این توانمندی را به دست می‌آورند که در ذهن خود سناریوهای مختلفی را برای پیشرفت زندگی‌شان بسازند.

مهارت‌های شناختی کودکان مانند ریاضی و حل مسئله نیز از طریق بازی کردن تقویت می‌شود. سایر مهارت‌های تحصیلی مانند الگویابی، تمرین و ممارست، اراده و همکاری نیز از این طریق بهبود می‌یابد. آن‌ها همچنین از خلال تجربه بازی‌های جدید واژگان بیشتری نیز یاد می‌گیرند.

چرا کودک به بازی نیاز دارد؟

بازی با بچه‌ها بسیار مهمتر از چیزی است که به نظر می‌رسد. زیرا بازی یک جنبه نمادین هم دارد که به ارزش‌ها، هنجارها و قوانین جامعه باز می‌گردد. کودک از طریق بازی کردن جنبه‌های مختلف زندگی را یاد می‌گیرد و از همان دوران کودکی اجتماعی می‌شود.

مواجهه با مخاطرات زندگی اغلب می‌تواند ترسناک باشد. اما کودکان می‌توانند از طریق بازی یاد بگیرند، ریسک کنند و از مهارت‌های مختلف خود برای رفع مخاطرات و مسائل زندگی استفاده کنند.

بیشتر بخوانید: بازی‌های شمارشی یا ساخت زیر بنای محاسبات در کودکان

فواید بازی با کودک

بازی کردن برای کودکان فواید زیادی دارد. در واقع بازی به اندازه غذای سالم، آموزش و سرپناه مهم است. بازی فعالیتی است که ذهن و جسم کودک را درگیر کرده و مهارت‌های زندگی را به او می‌آموزد.

عملکرد و واکنش‌های کودکان نیز از طریق بازی توسعه می‌یابد و به تقویت خودتنظیمی در آن‌ها منجر می‌شود. از این رو کودکان یاد می‌گیرند که در موقعیت‌های استرس‌زا تمرکز خود را حفظ کنند و هیجانات خود را به صورت حساب شده بروز دهند.

کودکان ضمن بازی کردن، برقراری ارتباط سالم را یاد می‌گیرند. آن‌ها می‌‌توانند افکار و احساسات خود را در موقعیت‌های اجتماعی بروز دهند و از این طریق توانایی فهم نشانه‌های اجتماعی، خواندن زبان بدن و نزدیک شدن به مردم را یاد بگیرند.

از دیگر فواید بازی برای کودکان می‌توان به یادگیری حل تعارضات اشاره کرد. مثلاً زمانی که کودک دیگری آنها را هول می‌دهد، یاد می‌گیرند که چگونه از خود دفاع کنند، حق خود را بگیرند یا اینکه مشکلشان را با دوستانشان حل کنند.

بازی کردن استرس کودکان را کاهش می‌دهد. به رشد عاطفی آن‌ها کمک می‌کند. شادی‌آور است و حتی خواب بچه‌ها را بهبود می‌بخشد. به خصوص اگر در فضای باز انجام بگیرد.

تاثیر بازی والدین با کودک

شما به عنوان والدین بزرگترین حامی یادگیری فرزندتان هستید. بنابراین اگر می‌‌خواهید کودک شما رشد شناختی، زبانی، فیزیکی، اجتماعی و عاطفی خوبی داشته باشد، باید حتماً در طول روز زمانی را به بازی با او خود اختصاص دهید.

می‌توانید بازی و یادگیری را با هم ترکیب کنید. مثلاً  بازی آزمایشگاه انجام دهید و در آن مطالب آموزشی را به صورت یک سخنرانی علمی به کودک خود آموزش دهید. یا اینکه در فضای باز با کودک خود در مورد طبیعت صحبت کنید.

والدین از طریق بازی می‌توانند از کودک خود حمایت کنند یا با آزادی دادن به او برای انتخاب نوع بازی و پیشبرد آن، به او مهارت تصمیم گیری را بیاموزند.

چه مهارت‌هایی را می‌توان با بازی به کودک آموزش داد؟

شاد بودن و فعالیت

بازی کردن یک راه طبیعی و لذت بخش برای فعال ماندن، سالم ماندن و شاد بودن است. از این طریق کودک شما یاد می‌گیرد بر اساس غرایز، تخیل و علایق خود تصمیم گیری کند و بازی خود را پیش ببرد.

مهارت اجتماعی

همچنین کودک از طریق بازی با جهان و خود آشنا می‌شود و مهارت‌های مهم برای تحصیل، شغل آینده و روابط را یاد می‌گیرد. همچنین بازی کردن منجر به رشد انعطاف پذیری، استقلال، کنجکاوی و کنار آمدن با موقعیت‌های چالش‌ برانگیز می‌شود.

آمادگی جسمانی و هماهنگی اعضا

فرزند شما مهارت‌های فیزیکی متعددی نیز از این طریق کسب می‌کند. بازی کردن نه تنها منجر به افزایش آمادگی جسمانی او می‌شود، بلکه با تقویت توانمندی‌های استقامت، هماهنگی، تعادل و چابکی نیز همراه است.

مهارت‌های کلیدی

علاوه بر همه این موارد کودکان می‌توانند از طریق بازی کردن مهارت‌های کلیدی مانند انضباط، خودبیانگری، فهم دیگران، به اشتراک گذاری تجربیات، گوش دادن و توجه کردن را نیز بیاموزند.

بازی‌های خردسالان: چرا برای رشد خلاقیت مهم است؟

بازی، خلاقیت و تخیل را در بچه‌های خردسال و پیش‌دبستانی پرورش می‌دهد، دورانی که می‌تواند یکی از خلاق‌ترین سال‌های زندگی کودک باشد. بازی، همانطور که موجب رشد تخیل کودکان خردسال می‌شود، به آن‌ها فرصت‌های زیر را می‌دهد:

• ایجاد اعتماد به نفس
• ابراز احساسات و یادگیری مهارت‌های ارتباطی
• توسعه، تمرین و بهبود هماهنگی و مهارت‌های حرکتی
• تمرین مهرت‌های تصمیم‌گیری، حل مسئله و تفکر انتقادی
• بررسی ایده‌ها در یک محیط امن

همه اینها، مهارت‌های بسیاری مهمی برای سال‌های پیش دبستانی و بعد از آن هستند.

با افزایش قوه تخیل  کودک در خردسال، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

از حدودی ۳ سالگی، کودک شما ممکن است از بازی‌های نمایشی با عروسک‌ها و لباس‌های مبدل لذت ببرد، داستان‌های مفصلی درباره چیزهایی که هرگز اتفاق نیفتاده‌اند برای شما تعریف کند یا یک دوست خیالی داشته باشد. او حتی ممکن است وانمود کند که یک آدم بزرگ، یک پزشک یا یک فضانورد است.

کودک خردسال شما، احتمالا علاقه زیادی به هر فرصتی برای خط خطی کردن، نقاشی کشیدن، رنگ آمیزی و چسباندن چیزها دارد. او در حدود ۴ سالگی می‌تواند مکان‌ها، اجسام و افراد را با جزییات بسیاری که از تخیل او ناشی می‌شود، نقاشی کند.

تا ۵ سالگی، مهارت کودک شما در کشیدن اشکال پیچیده مثل لوزی، مثلث و ستاره بیشتر شده و می تواند افکار و ایده‌هایش را از طریق نقاشی بیان کند.

او همچنین ممکن است برای بازگویی قصه‌اش، نشان دادن احساسات یا توصیف چیزهایی که دیده شروع به استفاده از هنر کند.

فراموش نکنید که کودکان در این سن نمی‌توانند تشخیص دهند چه چیزی واقعی و چه چیزی ساختگی است. این یعنی ممکن است هیولاهای داستان‌های ترسناک برای فرزند شما واقعی باشد. اگر فرزندتان کابوس می‌بیند، به او اطمینان دهید که جایش امن است. به او توضیح دهید که هیولاها واقعی نیستند و نمی‌توانند به او آسیبی بزنند.

فرزند شما تخیل و ایده‌های خود را به تمام روش‌های خلاقانه بیان خواهد کرد. از خودتان بپرسید که از رشد خلاقیت فرزند خردسالتان چه انتظاری دارید و برای فعالیت‌های خلاقانه او ایده‌هایی داشته باشید.

ایده‌های خلاقانه برای طراحی بازی

سعی کنید در بازی‌های فرزندتان، خودتان در حاشیه باشید. این کار به کودک شما فرصت می‌دهد که خودش تصمیم بگیرد با چه چیزی و چگونه بازی کند. البته به یاد داشته باشید که اگر کودکتان دچار مشکل شد یا احساس ناراحتی کرد، همچنان نیاز به تشویق و کمک شما دارد.

مطالب مرتبط: اهمیت بازی در دنیای کودکان پیش‌ دبستانی

چند ایده بازی برای تشویق تخیل فرزندتان را با هم مرور می‌کنیم:

• قصه بگویید و کتاب بخوانید. فرزند کودکستانی شما احتمالا از ساخت پایان‌های جدید برای داستان‌های آشنا لذت می‌برد. همچنین سعی کنید قافیه‌ها و معماهای کودکانه برایش بسازید. کودکان خردسال بازی با کلمات را دوست دارند و از ساختن جک و قافیه‌های مخصوص به خود لذت می‌برند.
• در آب و هواهای مختلف به گردش در طبیعت بروید یا در فضای آزاد بازی کنید. این یک راه ساده و کم هزینه است تا فرزندتان محیط‌های جدید را تجربه کند.
• زمانی را برای بازی در فضای باز در مکان‌های امن اختصاص دهید. این کار به کودک شما آزادی و فرصتی برای اکتشاف می‌دهد.
• از فرزندتان بخواهید در کارهای ساده خانه به شما کمک کند. او می‌تواند در نقش یک گارسون در چیدن میز کمک کند یا ممکن است دوست داشته باشد وانمود کند که سرآشپز است و در آشپزی‌های ساده شما را همراهی کند.
• یک فضای بازی مخصوص در خانه خود درست کنید. جعبه‌های مقوایی بزرگ یا ملحفه‌هایی که روی صندلی‌ها را می‌پوشانند، می‌توانند امکانات بی‌پایانی را برای نقش‌آفرینی ایجاد کنند. از اسباب‌بازی‌هایی چون توپ یا لگو استفاده کنید که به شما امکان بازی با پایان باز را بدهد.
• زمانی را به استراحت و رویاپردازی اختصاص دهید. همراه با کودکتان به پشت دراز بکشید و به ابرها و آسمان نگاه کنید. تصور کنید که اشکال مختلفی که می‌بینید، چه می‌توانند باشند.

شما همچنین می‌توانید برخی بازی‌های ساده و کم هزینه را برای کودک خود درست کنید. مثلا:

• به کودک خود مدادشمعی یا مدادرنگی برای نقاشی بدهید. فرزند شما می‌تواند نقشه‌های ساده‌ای از محله شما یا مسیر خانه دوستش تهیه کند.
• برای فرزندتان یک «جعبه شلوغ» بسازید که پر از وسایلی مانند چوب بستنی، کاغذ رنگی، ریسمان، چسب و سایر مواد قابل بازیافت مانند جعبه‌های مقوایی یا بطری‌های پلاستیکی باشد. این جعبه همچنین می‌تواند چند چیز طبیعی مثل شاخه، گلبرگ، سنگ یا پر هم داشته باشد. این موارد برای پروژه‌های کاردستی عالی هستند.
• جعبه‌ای از لباس‌های قدیمی، کفش، لباس بافتنی، چکمه ، کیف دستی و چیزهای دیگر را برای «بازی لباس مبدل» جمع‌آوری کنید.
• یک منطقه برای بازی ‌های کثیف و شلخته‌طور با ماسه، خاک رس، خمیر، رنگ، آب یا گل ایجاد کنید. همچنین می‌توانید به ساحل یا کنار رودخانه رفته و با فرزندتان در شن و خاک رس بازی کنید.
• مجلات و بروشورهای قدیمی را نگه دارید. فرزند شما می‌تواند تصاویر افراد، حیوانات و اشیا را از آنها ببریده و برای کلاژ استفاده کند.
• از نمایش عروسکی با فرزند خود لذت ببرید. تنها چیزی که برای شروع نیاز دارید یک جوراب یا حتی یک کیسه کاغذی است!
• به موسیقی گوش دهید یا با وسایل روزمره‌ای مثل قوطی خالی شیر، جعبه‌های پر شده با برنج خام، سنگریزه و یا نوارهای لاستیکی دور جعبه‌های باز، آلات موسیقی بسازید. موسیقی را به عنوان زمینه‌ی دیگر فعالیت‌های کودک خردسال خود مد نظر داشته باشید، مثلا آواز خوانی همراه با نقاشی کشیدن.

جالب ترین ها: مثبت اندیشی: عادتی پسندیده برای فرزندان و والدین

تخیل کودکان در دنیال دیجیتال

خوب است بدانید که وسایلی چون تبلت می‌تواند جرقه‌ای برای بازی و تخیل در کودک شما باشد. برای مثال، طراحی یا نقاشی با تبلت می‌تواند توانایی کودک شما در استفاده از شکل و رنگ به روش‌های مختلف را تقویت کند.

راه‌کارهای زیر به فرزندتان برای استفاده بهینه از این دست وسایل الکترونیک کمک می‌کند:

• برنامه‌ها، بازی‌ها و رسانه‌های با کیفیت را انتخاب کنید.
• با فرزندتان باهم از تبلت استفاده کنید.
• به فرزندتان در مدیریت زمان استفاده از تبلت کمک کنید.

به یاد داشته باشید: رعایت تعادل در استفاده بهینه فرزند شما از این وسایل الکترونیکی، حرف اول را می‌زند. انجام بسیاری از فعالیت‌های مختلف همچون نقش‌آفرینی، بازی‌های خلاقانه، بازی‌های فیزیکی، بازی‌های اجتماعی و کتابخوانی هم مثل بازی‌های دیجیتال در رشد فرزندتان تاثیرگذار است.

به طور کلی، اتفاقات کلیدی در رشد یک کودک به ترتیب یکسانی رخ می‌دهند، اما سن وقوع آنها ممکن است متفاوت باشد. اگر شما نگران هرجنبه‌ای از رشد فرزند خود هستید، بهتر است که با پزشک خود یا معلم کودکستان فرزندتان صحبت کنید.