- کودکان پیش دبستانی با بازی کردن تجربه کسب می‌کنند، آموزش می‌بینند و مشکلات را حل می‌کنند.
- در نظر گرفتن علایق فرزندان هنگام بازی با آنها اهمیت دارد.
- شلخته بازی، پوشیدن لباس مبدل و متفاوت، بازی با جعبه و کارتون، بازی در فضای باز، هنر و کاردستی، مطالعه، بُرد گیم‌های ساده و بازی‌های حافظه‌ای، فعالیت‌هایی هستند که می‌توانیم با کودک پیشدبستانی خود تجربه کنیم.
بیشتر بخوانید: چرا بازی با وسایل دور ریختنی بهترین سرگرمی برای کودک است؟
اهمیت بازی برای کودکان پیش دبستانی و انواع آن
بازی برای رشد کودک پیش دبستانی ضروری است و انواع مختلف آن به کودکان پیش دبستانی کمک می‌کند تا از جهات گوناگون رشد کرده و جنبه‌های مختلفی را فرا بگیرند:
- بازی‌های نمایشی و خیالی: کودکان پیشدبستانی از نقش بازی کردن با لباس مبدل برای مواجه شدن با موقعیت‌های جدید، مشکوک یا ترسناک، آزمایش نقش‌های مختلف و کشف احساسات تازه استفاده می‌کنند.
- بازی‌های ریخت و پاش‌دار: بازی با رنگ، آب، ماسه یا خاک یک بستر عالی برای آزاد کردن احساسات کودکان است و به رشد حواسی مانند لامسه و بویایی کمک می‌کند. کودکان همچنین از کشف بافت‌ها، بوها و رنگ‌های مختلف لذتی وافر می‌برند.
- بازی‌های فیزیکی: پریدن، دویدن، لگد زدن به توپ و بالا رفتن از وسایل بازی پارک، باعث افزایش هماهنگی و تعادل در حرکات کودک می‌شود و به کودکان پیشدبستانی کمک می‌کند تا محدودیت‌های فیزیکی خود را بررسی و درک کنند.
- آهنگ‌ها، کتاب‌ها، معماها و اشعار بی‌معنی: همه این‌ها به بهبود مهارت‌های زبانی و دایره لغات کودک کمک می‌کنند. از طریق این فعالیت‌ها می‌توانیم جنبه شوخ‌طبعِ شخصیت کودک پیش دبستانی خود را ببینیم.
- بازی‌های چیدمانی: فعالیت‌هایی مانند مرتب‌سازی مکعب‌ها، دکمه یا گیره‌ها به ایجاد مهارت‌های پایه‌ای ریاضی و شمارش کمک می‌کنند. حتما دقت کنید که بعد از بازی، این اشیا کوچک را از دسترس کودک خارج کنید.
- بازی در فضای باز: پریدن در چاله آب، تماشای حشرات حشرات، دویدن از سرپایینی‌ها و دراز کشیدن در چمن، برای سلامت جسمانی، رشد و افزایش اعتماد به نفس کودک مفید هستند. این فعالیت‌ها همچنین به کودکان فرصت می‌دهند تا طبیعت و دنیای خارج از منزل را کشف کنند.
- بازی‌های تخته‌ای ساده (بُرد گیم‌های): این نوع بازی‌ها به کودکان پیشدبستانی فرصت می‌دهند تا مفاهیمی مانند نوبت، پیروی از قوانین و بازی منصفانه را آموخته و همچنین مهارت شمارش خود را هم ارتقا دهند. در ابتدا ممکن است نوبتی بازی کردن برای کودک دشوار باشد، اما با کمی تمرین یاد خواهد گرفت که از این نوع بازی لذت ببرد.
- کشتی گرفتن: این نوع بازی‌ها به کودکان پیشدبستانی فرصت می‌دهد تا احساس قدرت، فضای شخصی و روابط اجتماعی را تجربه کنند. اما این مدل فعالیت‌ها باید برای تمام طرفین بازی سرگرم‌کننده باشد. اگر کودکی مورد آزار و اذیت، اجبار یا آسیب قرار گیرد، دیگر نامش بازی نیست. باید به کودک خود بیاموزیم که وقتی کودک دیگری می‌گوید «نه»، بازی باید همانجا متوقف شود.
بازی به کودکان تجربیات حسی، فیزیکی و شناختی متفاوتی می‌دهد. این تجربیات، لینک‌هایی عصبی در مغز ایجاد می‌کنند که به رشد فیزیکی، شناختی، اجتماعی و عاطفی کودکان کمک می‌کند. به همین دلیل است که گفته می‌شود بازی برای کودکان مانند «ایجاد جرقه» در مغز است.
کودک شما نیاز به مقدار زیادی بازی‌های «فی‌البداهه» دارد. این گونه بازی‌ها بسته به علایق فرزندتان، ناگهانی و در لحظه اتفاق می‌افتند. او گاهی اوقات شاید مشغول فعالیتی بدنی و پر سر و صدا مانند رقصیدن باشد و گاهی اوقات ممکن است بی سر و صدا مشغول چیدن و مرتب کردن مکعب‌ها شود. یادتان باشد کلاس‌های منظم و قاعده‌مند مانند موسیقی یا باشگاه ورزشی مفید و سرگرم‌کننده هستند، اما کودک شما بیشتر به وقت آزاد برای بازی نیاز دارد.
بازی کودکان پیشدبستانی با دیگران: چه انتظاری داشته باشیم؟
کودک شما در ۴ سالگی بسیار بیشتر از قبل به بازی با دیگر کودکان و همچنین ساخت بازی‌ها و قوانین با مشارکت یکدیگر، علاقمند می‌شود. او ممکن است در به اشتراک گذاشتن وسایل مورد علاقه‌اش با سایر کودکان و رعایت نوبت بهتر از قبل شده باشد، اما همچنان به حمایت و تشویق شما نیاز دارد.
در ۵ سالگی کودکان بسیار بیشتر از قبل جایگاه خود در جهان را درک می‌کنند و مشتاق هماهنگی با سایر کودکان هستند. به طور کلی، فرزند شما در این سن می‌خواهد قوانین خانه، مهد کودک و یا مدرسه را رعایت کند.
در حدود همین سن، کودک پیشدبستانی درک می‌کند که افراد دیگر نیز دارای احساسات هستند و شروع به همدلی و همدردی با دیگران می‌کند. این حس، موجب ایجاد دوستی بین کودکان پیشدبستانی می‌شود.
خانه و خانواده هنوز مرکز جهان کودک است و شما مهمترین فرد در زندگی کودک پیش دبستانی خود هستید. به همین دلیل بازی با شما هنوز بالاترین اولویت را در لیست کارهای دلخواه فرزندتان دارد.
ایده‌هایی برای بازی کودکان پیشدبستانی
کودکان زمانی بیشترین آموزش را دریافت می‌کنند که به بازی علاقه‌مند باشند. همین موضوع دلیل مهمی است که برای بازی، از نظر فرزند خود پیروی کنیم.
در اینجا ایده چند بازی برای شما و فرزند پیش‌دبستانی‌تان پیشنهاد می‌شود:
- با کودک پیشدبستانی خود کتاب بخوانید. وقتی کتاب‌های مورد علاقه کودک را برای او می‌خوانید، بعضی از کلمات را جا بیندازید و اجازه دهید کودک پیش دبستانی‌تان آنها را بگوید. برخی حروف و کلمات را روی کتاب به او نشان دهید. همچنین اگر در حال خواندن داستانی نا‌آشنا برای فرزندتان هستید، از او بخواهید اتفاقات بعدی داستان را حدس بزند.
- یک جعبه مقوایی به فرزندتان بدهید. تخیل کودک شما می‌تواند آن جعبه را به خانه‌ای کوچک، قایق یا ماشین تبدیل کند. میز کوچکی که به پهلو خوابانده و با پتو یا ملحفه پوشیده شده نیز احتمالاربرای کودک خیلی جذاب است.
- جعبه‌ای شامل لباس‌های قدیمی، پارچه یا روسری، کفش، کیف دستی و سایر موارد مشابه را برای نقش‌آفرینی‌های کودک تهیه کنید. یک کوله پشتی کهنه، فرزند ما را به کاوشگر دنیا‌های کشف نشده تبدیل می‌کند. حوله می‌تواند از او یک ابرقهرمان بسازد. هم دختران و هم پسران از بازی‌های شامل نقش آفرینی لذت می‌برند.
- بازی‌هایی مانند دسته بندی کردن، مرتب کردن و ساختن را با مکعب‌ها یا اشیا دیگر انجام دهید. فرزند شما می‌تواند آنها را بر اساس رنگ، اندازه یا شکل مرتب کند. همچنین ساختن الگوهای تکراری مانند «قرمز، آبی، قرمز، آبی» با اشیا جالب است.
- یک جعبه هنری و کاردستی برای کودک خود درست کنید. می‌توانید آن را پر از مداد، مداد رنگی، چسب، تکه‌های پارچه، تکه‌های کاغذهای رنگی و یا بافت‌‌دار، تکه‌های کوچک مقوا و مواردی از این دست کنید. اغلب کودکان عاشق ساخت کاردستی، کلاژ و کارهای خلاقانه با چنین وسایل ساده‌ای هستند.
- از مواد ساده و طبیعی برای انجام بازی‌های تخیلی استفاده کنید. مواد طبیعی رایگان هستند و می‌توانید آنها را در حیاط منزل یا پارک نزدیک محل سکونت خود پیدا کنید. مثلا می‌توانید با چسباندن چند برگ یا گل به انتهای یک شاخه درخت خشک شده، چوب جادو درست کنید.
- فرزندتان را به انجام فعالیت‌های ریخت و پاش‌دار تشویق کنید. برای گِل بازی می‌توانید به بیرون از منزل بروید. همچنین در داخل منزل می‌توانید روپوشی برای کودک درست کنید و ملحفه‌ای زیر او روی زمین بیندازید و سپس اجازه دهید آزادانه با چسب، رنگ یا خمیر، بازی کند.
- فرزندتان را در کارهای ساده خانه مشارکت دهید. اجازه دهید خودش انتخاب کند که چگونه می‌خواهد به شما کمک کند، اما از او انتظار زیادی نداشته و به یاد داشته باشید که برای کودک پیش دبستانی شما جنبه‌ی مهمتر این است که وانمود کند بزرگ شده است، تا اینکه کار محول شده را واقعا به درستی انجام دهد.
- در سرای محله یا خانه‌های کودک عضو شوید. این به کودک شما امکان می‌دهد تا بدون هزینه زیاد با اسباب‌بازی‌های جدید بازی کند.
- چالش‌های جدید ایجاد کنید. در سن ۴ و ۵ سالگی، کودک شما ممکن است بخواهد کارهایی مثل دوچرخه‌سواری یا بازی‌هایی مثل دومینو یا بازی‌های حافظه‌ای ساده را امتحان کند.
زمان مجاز استفاده از وسایل دیجیتال
استفاده از فناوری‌های دیجیتال مبتنی بر صفحه‌های نمایش، مانند تلویزیون، تبلت و موبایل احتمالاً بخشی از زمان بازی کودک ما را به خود اختصاص خواهد داد. این موضوع در صورت نظارت و کنترل مدت زمان زمان استفاده از آنها، می‌تواند قابل قبول باشد. شما می‌بایست بین استفاده از وسایل دیجیتال و سایر فعالیت‌ها مانند بازی در فضای باز، بازی‌های نمایشی، کتاب خواندن و بازی‌های اجتماعی که برای رشد و توسعه ذهن کودک لازم هستند، تعادل برقرار کنید.
از طرف دیگر باید گفت که فناوری‌های دیجیتال می‌تواند باعث تحریک قدرت تخیل کودک شما شود. اگر فرزندتان به این نوع بازی‌ها گرایش دارد، راهکارهای زیر می‌توانند جهت بهره‌مندی هر چه بیشتر او از این وسایل دیجیتال کارساز باشد.
- برنامه‌ها، بازی‌ها و محصولات رسانه‌ای را مناسب سن فرزندمان انتخاب کنیم.
- همراه با فرزندمان از تلویزیون، موبایل یا تبلت استفاده کنیم.
- کودک خود را تشویق کنیم تا هنگام استفاده از صفحه نمایش وضعیت بدنی صحیحی داشته باشد.
- به فرزندمان کمک کنیم تا بتواند زمان استفاده از وسایل دیجیتال را مدیریت کند.
بیشتر بخوانید: ۹ فایده مهم بازی‌های ویدیویی برای کودکان
